Έχει το μικροσκοπικό Βέλγιο αυτό που χρειάζεται για να καταδικάσει τους φερόμενους ως δράστες ενός εκτεταμένου σκανδάλου διαφθοράς που κατακλύζει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο;
Το ερώτημα αυτό πλανάται πάνω από τις συζητήσεις στους διαδρόμους των Βρυξελλών μετά την εμφάνιση των λεγόμενων ισχυρισμών για το Qatargate τον Δεκέμβριο.
Αλλά την περασμένη εβδομάδα, οι Βέλγοι εισαγγελείς έκαναν μια σημαντική ανακάλυψη.
Ο πρώην Ιταλός ευρωβουλευτής Pier Antonio Panzeri, ένας από τους τέσσερις υπόπτους που κρατούνται επί του παρόντος στο πλαίσιο της έρευνας, συνήψε την περασμένη Τρίτη συμφωνία με τους Βέλγους εισαγγελείς για την ανταλλαγή πληροφοριών με σκοπό τη μείωση της ποινής του.
Η συμφωνία του Panzeri να συνεργαστεί με τις αρχές είναι μια μεγάλη ώθηση – όχι μόνο για την έρευνα, αλλά και για τους εμπλεκόμενους Βέλγους, οι οποίοι έχουν πολλά να κάνουν με αυτό.
Υπερηφάνεια από τους Βέλγους
Βασικοί Βέλγοι πολιτικοί, μεταξύ των οποίων ο πρωθυπουργός Alexander De Croo και ο Ευρωπαίος Επίτροπος Δικαιοσύνης Didier Reynders, υπερηφανεύονται για το ανεξάρτητο έργο της δικαιοσύνης, της αστυνομίας και των υπηρεσιών πληροφοριών της χώρας τους, το οποίο οδήγησε στις συλλήψεις.
Γι’ αυτούς, είναι ένα σημάδι ότι το Βέλγιο παίρνει πολύ σοβαρά τη δουλειά του ως χώρα υποδοχής των θεσμικών οργάνων της ΕΕ.
Το σκάνδαλο Qatargate έχει απειλήσει την αξιοπιστία αυτών των θεσμών, αφού οι εισαγγελείς δημοσιοποίησαν την έρευνά τους στις αρχές Δεκεμβρίου.
Η βελγική ομοσπονδιακή αστυνομία πραγματοποίησε έφοδο σε τουλάχιστον 20 τοποθεσίες στις Βρυξέλλες, κατάσχοντας κινητά τηλέφωνα, υπολογιστές και περισσότερα από 1,5 εκατομμύρια ευρώ σε μετρητά.
Τέσσερα άτομα συνελήφθησαν με προκαταρκτικές κατηγορίες, εν μέσω ισχυρισμών ότι οι κυβερνήσεις του Κατάρ και του Μαρόκου μοίρασαν μεγάλα χρηματικά ποσά για να πείσουν τους πολιτικούς της ΕΕ να υπακούσουν στις εντολές τους.
Η ιταλική μαφία
Ο Βέλγος υπουργός Δικαιοσύνης Vincent Van Quickenborne δήλωσε στο POLITICO ότι μέσω αυτής της έρευνας, το υπουργείο Δικαιοσύνης “δείχνει τα δόντια του”.
“Είμαι βέβαιος ότι η ομοσπονδιακή εισαγγελία θα κάνει ό,τι είναι δυνατόν και θα φτάσει στην ουσία αυτής της υπόθεσης”, δήλωσε και πρόσθεσε: “Δεν είναι τυχαίο ότι ο νόμος που χρησιμοποιήθηκε είναι ο νόμος ‘pentiti’, διότι ο νόμος αυτός ήταν ένα χρήσιμο εργαλείο για την καταπολέμηση της ιταλικής μαφίας”.
Ο υπουργός αναφέρεται στον λεγόμενο νόμο των μετανοημένων του Βελγίου, ο οποίος χρησιμοποιείται στην τρέχουσα υπόθεση διαφθοράς της ΕΕ για μόλις δεύτερη φορά από τότε που δημιουργήθηκε το 2018.
Η πρώτη – έρευνα για ξέπλυμα χρήματος, δωροδοκία και στημένους αγώνες στο βελγικό ποδόσφαιρο το 2021 – έγινε επίσης υπό την ηγεσία του Michel Claise, του Βέλγου ανακριτή που βρίσκεται τώρα στο τιμόνι της έρευνας για το Qatargate.
Τη δεύτερη φορά, η πρόκληση για τον Claise -γνωστό στο Βέλγιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς- είναι να επιτύχει πραγματικά το Qatargate εν μέσω εκτεταμένων διαρροών στα μέσα ενημέρωσης από το εσωτερικό της έρευνας.
Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ακόμη μεγαλύτερη πίεση στη βελγική δικαιοσύνη για να προσκομίσει αδιάσειστα στοιχεία.
Επικίνδυνες διαρροές
Για τους κατηγορούμενους, οι εκτεταμένες διαρροές από την έναρξη των συλλήψεων αποτελούν κακό οιωνό – και ευπρόσδεκτο πυρομαχικό.
Ο Maxim Töller, ο δικηγόρος του Βέλγου σοσιαλιστή ευρωβουλευτή Marc Tarabella, έχει επικρίνει έντονα την έρευνα.
Στο σπίτι του Tarabella έγινε έφοδος και οι Βέλγοι ερευνητές ζήτησαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να άρει την ασυλία του – αν και δεν του έχουν απαγγελθεί ακόμη επίσημα κατηγορίες.
Ο Töller δήλωσε στον Claise ότι “υπήρξε ένα τεράστιο πρόβλημα διαδικασίας” λόγω της διαρροής βασικών εγγράφων στα μέσα ενημέρωσης.
Η βελγική δικαιοσύνη θεωρεί ότι οι διαρροές – οι οποίες περιλαμβάνουν λεπτομερείς επισκοπήσεις της έρευνας, δικαστικά έγγραφα και πληροφορίες από υπηρεσίες πληροφοριών – ενδέχεται να παρεμποδίσουν την υπόθεση.
Ο Van Quickenborne δήλωσε στο POLITICO τον περασμένο μήνα ότι η επανειλημμένη διαρροή πληροφοριών είναι “επικίνδυνη” για τη διασφάλιση της δικαιοσύνης.
Ο ομοσπονδιακός εισαγγελέας έχει ξεκινήσει ξεχωριστή έρευνα για τις διαρροές, αν και αυτό δεν τις σταμάτησε.
Οι συνήγοροι υπεράσπισης των υπόπτων θα μπορούσαν να προσκολληθούν σε αυτές τις διαρροές για να αναδείξουν διαδικαστικά κενά στην υπόθεση ή να υποστηρίξουν ότι παραβιάστηκε το δικαίωμα στο επαγγελματικό απόρρητο, ο σεβασμός του τεκμηρίου αθωότητας και το δικαίωμα πρόσβασης σε σφραγισμένα έγγραφα.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κάθε κατηγορούμενος έχει δικαίωμα σε “δίκαιη και δημόσια ακρόαση”.
Όμως στην πράξη, οι διαρροές σπάνια οδηγούν στο τέλος μιας υπόθεσης, δήλωσε ο Raf Verstraeten, νομικός εμπειρογνώμονας στο Πανεπιστήμιο του Leuven.
“Οι διαρροές είναι ατυχείς – αλλά η ιδέα ότι αυτό θα κατέστρεφε ολόκληρη τη δίκη είναι πολύ, πολύ μακρινή.
Δεν βρισκόμαστε απολύτως σε αυτό το σημείο”, δήλωσε.
Σύμφωνα με τον Verstraeten, θα πρέπει να συμβούν πολύ περισσότερα για να απορριφθεί μια δίκη ως άδικη.
“Το γεγονός ότι υπάρχουν διαρροές είναι λυπηρό, αλλά δεν οδηγεί αμέσως σε απόφαση ότι δεν υπάρχει δίκαιη δίκη”.
Όχι άλλα μυστικά
Αυτό που μπορούν να κάνουν οι διαρροές είναι να εμποδίσουν τη συνεργασία με άλλες αστυνομικές δυνάμεις και συστήματα δικαιοσύνης – και τις πληροφορίες, που είναι κλειδί για τους Βέλγους.
Πάνω απ’ όλα, κινδυνεύουν να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη μεταξύ των διαφόρων υπηρεσιών που εμπλέκονται στην υπόθεση.
Η επικεφαλής της βελγικής υπηρεσίας πληροφοριών, Francisca Bostyn, δήλωσε στα βελγικά μέσα ενημέρωσης ότι η υπόθεση των διαρροών “μας δημιουργεί προβλήματα με τους ξένους συναδέλφους μας.
Τώρα φαίνεται ότι το Βέλγιο δεν μπορεί να κρατήσει μυστικά.
Ειλικρινά, νομίζω ότι είναι πρόβλημα το γεγονός ότι όλες οι μέθοδοί μας δημοσιοποιούνται”.
Οι πληροφορίες από την κρατική ασφάλεια του Βελγίου και άλλες μυστικές υπηρεσίες είχαν καθοριστική σημασία για την έναρξη της νομικής έρευνας.
Ωστόσο, η χρήση πληροφοριών από μυστικές υπηρεσίες δεν είναι πάντα απλή σε μια ποινική έρευνα, δήλωσαν δύο ερευνητές που δεν εμπλέκονται στη συγκεκριμένη υπόθεση, αλλά έχουν συνεργαστεί με μυστικές υπηρεσίες σε άλλους φακέλους.
“Οι υπηρεσίες πληροφοριών συχνά σας παρέχουν πολλές βασικές πληροφορίες, αλλά δεν είναι όλες αυτές οι πληροφορίες αξιοποιήσιμες στο δικαστήριο”, δήλωσε ένας από αυτούς.
Ούτε οι πηγές είναι πάντα γνωστοποιήσιμες, επισήμανε ο ερευνητής.
“Αυτό μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για τους ερευνητές και την εισαγγελία να οικοδομήσουν μια στέρεη υπόθεση”.
Στο Βέλγιο, οι πληροφορίες από τις υπηρεσίες πληροφοριών μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αποδεικτικά στοιχεία, αλλά πρέπει να συνοδεύονται από άλλα αποδεικτικά στοιχεία.
Η ανάλυση των κατασχεθέντων χρημάτων πρέπει να συμβάλει στην απόδειξη του πού και από ποιον αντλήθηκαν.
Πάνω απ’ όλα, πρέπει να δείξει αν και πώς τα χρήματα θα μπορούσαν πράγματι να συνδεθούν με τον επηρεασμό της λήψης πολιτικών αποφάσεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Εάν αυτή η ανάλυση δεν παρέχει επαρκή αποδεικτικά στοιχεία, η έρευνα θα μπορούσε ακόμη να καταρρεύσει.
Ρόλος – κλειδί για τον Panzeri
Η συνεργασία του Panzeri θα είναι το κλειδί για την οικοδόμηση αυτής της υπόθεσης.
Εάν ο Ιταλός μοιραστεί τις πληροφορίες για τις οποίες έχει δεσμευτεί, αυτές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν λεπτομέρειες σχετικά με τις οικονομικές ρυθμίσεις, τις εμπλεκόμενες χώρες, το ποιος επωφελήθηκε και ποιος άλλος συμμετείχε.
Ο Panzeri συμφώνησε επίσης να αποκαλύψει τα ονόματα όσων παραδέχεται ότι δωροδόκησε.
Αυτό σημαίνει ότι για όσους εξακολουθούν να έχουν κάτι να κρύψουν, τώρα είναι η ώρα της αλήθειας.
