Του Μιχάλη Ψύλλου
Μη βγάλετε ποτέ την Κύπρο από το μυαλό σας, γιατί αυτό το νησί είναι σημαντικό για εμάς”. Με αυτά τα λόγια ο Κεμάλ Ατατούρκ στη δεκαετία του ’30 έδειξε στους στρατιώτες του την κατεύθυνση που θα πρέπει να ακολουθήσει η σύγχρονη Τουρκία».
Το απόσπασμα εμπεριέχεται στο βιβλίο του Ιταλού δημοσιογράφου Λορέντσο Βίτα, που κυκλοφόρησε πριν από λίγες ημέρες. Ο τίτλος του βιβλίου «Το τουρκικό κύμα. Η αφύπνιση της Αγκυρας στη Μεσόγειο» δεν εξηγεί απλώς τη σημασία που απέδιδε ο Κεμάλ Ατατούρκ στη θάλασσα, αλλά και την πολιτική της «Γαλάζιας Πατρίδας», που έχει εγκαινιάσει τα τελευταία χρόνια ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
«Για τον Κεμάλ -γράφει ο Ιταλός δημοσιογράφος- το όραμα του έθνους του ήταν στη θάλασσα, στις θάλασσες που περιβάλλουν την Τουρκία σήμερα, τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα. Αλλά και εκείνες που έχασε η διαλυθείσα Οθωμανική Αυτοκρατορία – Κασπία, Ερυθρά Θάλασσα, Περσικός Κόλπος, Ινδικός Ωκεανός. Προφανώς αυτό ακούγεται παράδοξο για τον ηγέτη που είχε μεταφέρει την πρωτεύουσα από τον Βόσπορο στο άνυδρο κέντρο της Ανατολίας, προτιμώντας την επαρχιακή Αγκυρα από την κοσμοπολίτικη (και παραθαλάσσια) μετασουλτανική Κωνσταντινούπολη».
Ο Κεμάλ δεν μπορούσε φυσικά να χωνέψει ότι το «θαλάσσιο όραμά του» είχε συντριβεί από τη Συνθήκη της Γενεύης, που καθόρισε και τα σύνορα της σημερινής Τουρκίας. Αλλά και οι επίγονοί του δεν είχαν κατορθώσει να το αναβιώσουν, ως τη στιγμή που στην ηγεσία της χώρας εγκαταστάθηκε για τα καλά ο «αντι-Ατατούρκ Ατατούρκ», γνωστός και ως Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Οπως λέει ο Λορέντσο Βίτα, ο Ερντογάν επανέφερε στην πρώτη γραμμή της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής τη «γαλάζια πατρίδα» και μετέτρεψε το θαλάσσιο όραμα του Κεμάλ «σε πραγματικό πυλώνα της νέας ατζέντας της Αγκυρας» και όχι απλά σε ένα «υπόγειο δόγμα» που σιγόκαιγε στα μυαλά κάποιων ναυάρχων τα προηγούμενα χρόνια, μεταξύ των οποίων και ο απόστρατος ναύαρχος Τζεμ Γκιουρντενίζ, ο οποίος πρώτος μίλησε σε ένα βιβλίο του για το δόγμα της «γαλάζιας πατρίδας» (Mavi Vatan).
«Από τα Δαρδανέλια στο Αιγαίο ως τα νερά της Κύπρου, στις ακτές της Λιβύης, στο λιμάνι του Μογκαντίσου, μέχρι τους ουρανοξύστες του Κατάρ εστιάζεται πλέον το θαλάσσιο όραμα της Αγκυρας», όπως γράφει ο Ιταλός δημοσιογράφος. Σε πρώτη φάση άλλωστε το δόγμα της «γαλάζιας πατρίδας» προσπαθεί να εφαρμόσει επίμονα ο Ερντογάν στη θαλάσσια περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, με επίκεντρο την Κύπρο. Η προκλητική στάση του για «δύο κράτη» στην Κύπρο είναι απλώς το πρώτο σημαντικό κομμάτι του παζλ για την αλλαγή της γεωγραφίας στην περιοχή!
«Για τον Ερντογάν», γράφει στο περιοδικό Γεωπολιτικής «Limes on line» ο επίσης Ιταλός αναλυτής Λούτσιο Καράτσιολο, «δεν έχει σημασία ο προσανατολισμός. Η Τουρκία πρέπει να βρίσκεται στο κέντρο του παιχνιδιού χρησιμοποιώντας τους πόρους των άλλων χωρίς προκαταλήψεις: Δεν τον νοιάζει αν οι πόροι είναι από Αμερικανούς, Κινέζους, Ρώσους, Αραβες, Εβραίους, Πέρσες ή Ευρωπαίους. Η χρησιμότητα για τη χώρα μετράει – και για τον ίδιο, δεδομένης της επιχειρηματικής διάστασης της μεγάλης σουλτανικής προεδρικής οικογένειας».
Ποιος είναι οι στόχος του Τούρκου προέδρου; Το 2023, έτος των προεδρικών εκλογών στις οποίες θα επιδιώξει με κάθε μέσο να επανεκλεγεί, αλλά πάνω από όλα η εκατονταετηρίδα της Συνθήκης της Λωζάννης, την οποία ως νέος «σουλτάνος» θέλει να αναθεωρήσει.
Στο πλαίσιο αυτό ο Ερντογάν κινεί διάφορα πιόνια στη μεγάλη σκακιέρα της Μεσογείου και στο Αιγαίο φυσικά, με πρώτο «άνοιγμα» τις κραυγές για αποστρατιωτικοποίηση 16 ελληνικών νησιών. Για να ακολουθήσουν βέβαια οι ιαχές για «αμφισβητούμενα» νησιά στο Αιγαίο, που «παίζουν» από 18 έως 152, ανάλογα με το πώς θα επιχειρήσει να διαχειριστεί ο Ερντογάν το γνωστό παιχνίδι με την «καλύβα του Χότζα».
Όλα θα εξαρτηθούν φυσικά και από τις αντιστάσεις και στην από εδώ πλευρά του Αιγαίου απέναντι στις ανιστόρητες και προκλητικές τουρκικές κινήσεις και διεκδικήσεις, στις οποίες έχει απαντήσει πολύ εμπεριστατωμένα ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος τονίζοντας: «Ας το καταλάβει καλά η Τουρκία ότι η κάθε μορφής αμυντική θωράκιση όλων, ανεξαιρέτως, των νησιών μας στο Αιγαίο -συμπεριλαμβανομένης, φυσικά, της στρατιωτικής τους θωράκισης- είναι όχι απλώς δικαίωμά μας αλλά και υποχρέωσή μας έναντι της τουρκικής προκλητικότητας… Το δικαίωμα αυτό θεμελιώνεται σαφώς, ιδίως στις διατάξεις του άρθρου 51 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ, οι οποίες παρέχουν στα κράτη το δικαίωμα της προληπτικής άμυνας ακόμη και σε περίπτωση επικείμενης απειλής.
Και στην περίπτωση της Ελλάδας η επικείμενη απειλή εκ μέρους της Τουρκίας είναι αυταπόδεικτη, όχι μόνο λόγω των καθημερινών προκλήσεων και απειλών της αλλά και διότι, κατά τρόπο εντελώς αντίθετο προς το Διεθνές Δίκαιο, συντηρεί το casus belli ως προς την καθ’ όλα νόμιμη επέκταση των χωρικών μας.
