Υπέγραψε το τέλος του Ναγκόρνο Καραμπάχ ο ίδιος ο ηγέτης της αρμενικής κρατικής οντότητας στον θύλακα του Καυκάσου, Σαμβέλ Σαχραμανιάν, ανακοινώνοντας ότι από την 1η Ιανουαρίου συμφώνησε με τους Αζέρους να διαλυθούν όλα τα όργανα που λειτουργούσαν στην αυτοαποκαλούμενη Δημοκρατία του Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Η περιοχή που ήταν υπό τον έλεγχο των Αρμενίων, κατελήφθη από τους Αζέρους μετά από μία αιματηρή στρατιωτική επιχείρηση-αστραπή, που προκάλεσε τον ξεριζωμό δεκάδων χιλιάδων Αρμενίων από την περιοχή, παρότι εκεί ζούσαν επί αιώνες.
Τρόμος και ταπείνωση
Στο Γκόρις, την πρώτη αρμενική πόλη αφού φύγουν από το Ναγκόρνο Καραμπάχ, οι πρόσφυγες περιμένουν υπομονετικά να τους υποδείξουν που θα πάνε. Λίγες ώρες νωρίτερα είχαν εγκαταλείψει το Στεπανακέρτ, την πρωτεύουσα του θύλακα. Μαζί με τον φόβο που τους κυριαρχεί, προσπαθούν να διαχειριστούν και την ταπείνωση από την ήττα και κυρίως από τους εξευτελισμούς από τους Αζέρους.
Ανάμεσα στους πρόσφυγες είναι η Βερόνικα Σαφαριάν, 37 χρόνων, ιστορικός. «Στο ταξίδι από το Στεπανακέρτ όλοι έκλαιγαν», λέει στη LeMonde η Βερόνικα Σαφαριάν. Περιγράφει τον τρόμο που ένιωσε όταν είδε τα υψώματα του Στεπανακέρτ να φλέγονται. «Περικύκλωσαν την πόλη και έβαλαν φωτιές στην περίμετρο. Ήταν ένας τρόπος να μας πιέσουν, στέλνοντας το μήνυμα ότι – εμείς είμαστε εδώ, έτοιμοι να εισβάλουμε. Κυριαρχούσε ο φόβος γιατί κανένας δεν είχε όπλα για να υπερασπιστεί τον εαυτό του», λέει η Βερόνικα Σαφαριάν.
Ταξίδι χωρίς επιστροφή
Οι αυτονομιστές που είχαν όπλα, υποχρεώθηκαν να τα παραδώσουν μετά την συμφωνία εκεχειρίας, στις 20 Σεπτεμβρίου. Οι αζερικές αρχές συμφώνησαν να επιτρέψουν την φυγή σε όσους συμμορφώθηκαν με τους όρους της –ούτως ή άλλως ταπεινωτικής – εκεχειρίας.
Μέχρι χθες το βράδυ περίπου 70.000 από τους 120.000 κατοίκους του Ναγκόρνο Καραμπάχ είχαν φύγει από τον θύλακα. Οι ουρές των αυτοκινήτων στον στενό δρόμο που συνδέει τον θύλακα με την Αρμενία είναι ατέλειωτες. Χρειάζεται να οδηγήσουν πάνω από 24 ώρες για να φτάσουν στο αρμενικό έδαφος. Σε λίγες μέρες δεν θα έχει μείνει ούτε ένας Αρμένιος στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Ρωσικός κυνισμός
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, εξέφρασε πάντως την εκτίμηση ότι οι Αρμένιοι «δεν έχουν κανένα λόγο» να εγκαταλείπουν το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Δήλωση με την οποία η Μόσχα απέρριψε τους ισχυρισμούς της Αρμενίας ότι στην περιοχή συντελείται εθνοκάθαρση.
Προφανώς η Μόσχα δεν έχει κανένα λόγο να σπεύσει να βοηθήσει την Αρμενία, από την στιγμή που ο πρωθυπουργός Πασινιάν έκλεισε το μάτι στο ΝΑΤΟ και στις ΗΠΑ. «Πάντως φαίνεται ότι ο λαός εκφράζει την επιθυμία να φύγει… Αυτοί που παίρνουν τέτοια απόφαση θα πρέπει να έχουν συνθήκες κανονικότητας» καθώς αποχωρούν, πρόσθεσε ο Ντμίτρι Πεσκόφ, σε μία επίδειξη κυνισμού.
Η επιθεώρηση του κατακτητή
Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, Αλίγεφ, σαν κατακτητής που έρχεται να επιθεωρήσει τις κατακτήσεις του, επισκέφτηκε την κωμόπολη Τζαμπραγίλ στο Ναγκόρνο- Καραμπάχ, για να ενημερωθεί για κατασκευαστικές εργασίες στην περιοχή, όπως ανακοινώθηκε από την αζέρικη προεδρία. Δεν διευκρινίστηκε πότε έγινε το ταξίδι, αλλά είναι το πρώτο που κάνει ο Αζέρος πρόεδρος μετά την κατατρόπωση των Αρμενίων.
Ο Ιλχάν Σαχίνογλου, πολιτικός αναλυτής και επικεφαλής του Κέντρου Άτλας, στο Μπακού, λέει ότι η συμφωνία που υποχρεώθηκε να υπογράψει ο επικεφαλής της κυβέρνησης των Αρμενίων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ για τη διάλυση όλων των οργάνων μέχρι το τέλος του χρόνου, δηλαδή για τη διάλυση της Δημοκρατίας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, είναι «ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα» για το Αζερμπαϊτζάν αφότου ανακήρυξε την ανεξαρτησία του, στον απόηχο της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης.
Πρόσθεσε μάλιστα ότι η διάλυση του αρμενικού θύλακα στον Καύκασο θα ωφελήσει και την Αρμενία, ισχυριζόμενος ότι «το Καραμπάχ ήταν ένα πολιτικό, οικονομικό και στρατιωτικό βάρος για την Αρμενία και τώρα απελευθερώνεται από αυτό το βάρος».
