Του Μανώλη Κοττάκη
Οι εκθέσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ από τη δεκαετία του 1990 μάς «δίνουν» ένα συγκεκριμένο συμπέρασμα: στο περιεχόμενό τους καθρεφτίζεται η διακύμανση των σχέσεων μεταξύ Ελλάδος και Ηνωμένων Πολιτειών. Πραγματικά γεγονότα και επεισόδια άλλοτε αξιοποιούνται για να σταλούν συγκεκριμένα μηνύματα προς τον εκάστοτε Ελληνα πρωθυπουργό (ώστε να συμμορφωθεί προς τις υποδείξεις) και άλλοτε υποβαθμίζονται -αν δεν εξαφανίζονται- για να διαφανεί η στήριξη των συμμάχων σε έναν Ελληνα πρωθυπουργό.
Γενικώς, τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι ατομικές ελευθερίες είναι εργαλείο άσκησης εξωτερικής πολιτικής από τις ΗΠΑ. Λίγα κράτη στον κόσμο χρησιμοποιούν αυτή τη συνταγή. Στη δεκαετία του 1990, για παράδειγμα, όταν ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ήταν ύποπτος φιλοσερβικής πολιτικής υπέρ του Μιλόσεβιτς, κάτι που πιστοποιήθηκε από τη διαρροή αμερικανικών εγγράφων προς το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών από τον πράκτορα Στιβ Λάλας, η αμερικανική διπλωματία σφυροκοπούσε την Ελλάδα με κατηγορίες για τη μεταχείριση της «τουρκικής», κατ’ αυτήν, μειονότητας και υπέρ της εκλογής των (ψευτο)μουφτήδων.
Οταν οι ΗΠΑ τα «έσπασαν» με την ισλαμική κυβέρνηση Ερντογάν και κατάλαβαν ότι η εκλογή μουφτή στην Ελλάδα είναι βόμβα στα θεμέλια της δυτικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και παραπέμπει σε θεοκρατία τύπου Ιράν, διέγραψαν κάθε αναφορά από τις εκθέσεις τους στο θέμα αυτό. Δεν τους συνέφερε. Η είδηση ότι οι μουσουλμάνοι μαθητές σχολείων της Γερμανίας σε ποσοστό άνω του 70% θεωρούν το Κοράνι ανώτερο κείμενο από το Σύνταγμα της χώρας τους απλώς επιβεβαίωσε την ελληνική οπτική.
Αυτό που συνέβη σε παραλλαγή στη δεκαετία του 1990 άρχισε να επισημοποιείται με τη φετινή έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για την Ελλάδα. Υπαρκτά από τα πρώτα χρόνια διακυβέρνησης της Ν.Δ. το 2019 παράπονα και δυσφορίες για τις υποκλοπές, για την ελληνική διαφθορά, για το κράτος δικαίου (που υποβαθμίζονταν τα προηγούμενα χρόνια, επειδή οι ΗΠΑ είχαν ανάγκη την πολιτική σταθερότητα στην Ελλάδα για να αποτελεί εφαλτήριο για τις εξορμήσεις τους στην Ουκρανία), τώρα που τελειώνει ο πόλεμος στην Ουκρανία, «ωρίμασαν» και αναδύονται στην επιφάνεια με πολύ μεγάλη ένταση. Και εκθέτουν την κυβέρνηση, καθώς ουσιαστικά το Στέιτ Ντιπάρτμεντ έρχεται να επικυρώσει τη δριμεία κριτική που ασκούν οι θεσμοί της Ε.Ε., με πρώτο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, για το κράτος δικαίου. Σε μια ευαίσθητη, μάλιστα, πολιτικώς περίοδο.
Οι παροικούντες την αθηναϊκή Ιερουσαλήμ γνωρίζουν άριστα τι λένε οι ανώτατοι Αμερικανοί διπλωμάτες, όταν δειπνούν στον Μύλο ή σε σαλόνια ανδρών επιφανών, για την εκτεταμένη διαφθορά στο κράτος, που εμποδίζει καταλυτικά την πραγματοποίηση ξένων επενδύσεων. Οι μυημένοι μάλιστα έχουν να λένε για τις καταγγελίες που έκανε μια μεγάλη αμερικανική εταιρία παγκόσμιου κύρους στον ίδιο τον πρωθυπουργό, στον οποίο έδειξε έναν πίνακα με την κατανομή έργων, από τον οποίο φαίνεται ότι μια μεσαία ελληνική «ημέτερη» εταιρία έλαβε 80.000.000 ευρώ και η ίδια 5.000.000 ευρώ. Γνωρίζω την επωνυμία της, αλλά δεν τη γράφω, γιατί μετά θα τους κυνηγά ο κύριος Μητσοτάκης να εκδώσουν ανακοίνωση διάψευσης, κατά την πάγια τακτική του. Σε κάθε περίπτωση, η διαφθορά είναι ένα μείζον θέμα ενόχλησης των ΗΠΑ εδώ και καιρό, τώρα απλώς δημοσιοποιείται με τη φράση «πολιτικές κατά της διαφθοράς αγνοούνται». Το ίδιο ισχύει για τις υποκλοπές, εξαιτίας των οποίων απαγορεύτηκε η είσοδος σε 12 πρόσωπα, Ελληνες και ξένους, στο έδαφος των ΗΠΑ, εξαιτίας της φερόμενης εμπλοκής τους στο σκάνδαλο. Η αναφορά του σκανδάλου και στην έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στέλνει στις ελληνικές Αρχές το μήνυμα ότι θα είναι ατελέσφορος όποια απόπειρα αρχειοθέτησής του. Και θα συναντήσει αντιδράσεις. Για τις ΗΠΑ, των οποίων αξιωματούχοι, γερουσιαστές και δημοσιογράφοι παρακολουθήθηκαν σε άλλα κράτη με το επίμαχο λογισμικό, σύμφωνα με την «Washington Post», το ζήτημα είναι κορυφαίας προτεραιότητας και δεν παραγράφεται. Δεν κλείνει. Για τον λόγο αυτόν, άλλωστε, έχουν λάβει σχετικές αποφάσεις τα υπουργεία Εξωτερικών και Εμπορίου τους.
Τέλος, υπάρχει και κάτι ακόμη που φαινομενικώς δεν συνδέεται. Η διεθνής πίεση που ασκείται στην Ελλάδα από τις ΗΠΑ και τη Γερμανία για αποστολή πυραύλων στην Ουκρανία, καθώς και ελληνικών μαχητικών παλαιάς γενιάς με τριγωνική πώληση μέσω ευρωπαϊκής χώρας. Ο πρωθυπουργός πολύ θα ήθελε να ικανοποιήσει τα αιτήματα, αλλά διανύουμε ύποπτη πολιτικά περίοδο και τρέμει η ψυχή του μην τυχόν αποκαλυφθεί οτιδήποτε. Τούτων δοθέντων, ας συνηθίσουμε την ιδέα, κυρίως η κυβέρνηση, ότι αυτή η προεκλογική περίοδος θα είναι δρόμος σπαρμένος με πολιτικές νάρκες. Και, δυστυχώς για αυτήν, η «αντιπυραυλική πολιτική ασπίδα» των πληρωμένων από τη «λίστα Πέτσα» φιλικών της σάιτ έχει αρχίσει να εμφανίζει ρωγμές.
