«Η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια άσκησε δριμεία κριτική στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την αντίδρασή της στα κείμενα μεταξύ της Προέδρου της Επιτροπής Ursula von der Leyen και του Διευθύνοντος Συμβούλου του φαρμακευτικού κολοσσού Pfizer, Albert Bourla, και επιβεβαίωσε τη διαπίστωση κακοδιοίκησης», αναφέρει σε άρθρο του το Εuractiv, το δίκτυο ενημέρωσης σε θέματα Ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος με παρουσία σε 12 ευρωπαϊκές χώρες.
Το άρθρο του Εuractiv συνεχίζετε ως εξής: «Η απάντηση της Επιτροπής στο πόρισμά μου δεν απάντησε ούτε στο βασικό ερώτημα αν υπάρχουν τα εν λόγω γραπτά μηνύματα ούτε παρείχε σαφήνεια σχετικά με το πώς θα απαντούσε η Επιτροπή σε ένα συγκεκριμένο αίτημα για άλλα γραπτά μηνύματα», δήλωσε η Emily O’Reilly σε δήλωση που εξέδωσε την Πέμπτη (14 Ιουλίου).
Η δήλωση της O’Reilly, της Ευρωπαίας Διαμεσολαβήτριας, αφορά την απάντηση της Επιτροπής σε αίτημα πρόσβασης σε γραπτά μηνύματα μεταξύ του Bourla, του διευθύνοντος συμβούλου της Pfizer και της προέδρου της Επιτροπής von der Leyen.
«Ο χειρισμός αυτού του αιτήματος πρόσβασης σε έγγραφα αφήνει τη θλιβερή εντύπωση ενός θεσμικού οργάνου της ΕΕ που δεν είναι πρόθυμο να απαντήσει σε θέματα σημαντικού δημόσιου ενδιαφέροντος», πρόσθεσε η Διαμεσολαβήτρια.
Η O’Reilly, ως εκ τούτου, επιβεβαίωσε τα προηγούμενα ευρήματά της για κακοδιοίκηση και εξέδωσε συστάσεις προς τα θεσμικά όργανα της ΕΕ για την καταγραφή μηνυμάτων που σχετίζονται με την εργασία ως αποτέλεσμα της υπόθεσης.
Τα εν λόγω γραπτά μηνύματα εστάλησαν ενώ η ΕΕ εξασφάλιζε συμβάσεις για το εμβόλιο COVID-19, καθώς και κατά τη διάρκεια μιας διαμάχης με την ανταγωνίστρια της Pfizer, την AstraZeneca, αλλά η Επιτροπή ισχυρίστηκε ότι δεν τα είχε «εντοπίσει» και καταγράψει όταν ρωτήθηκε από δημοσιογράφο.
Οι New York Times αναφέρθηκαν για πρώτη φορά στα μηνύματα τον Απρίλιο του 2021. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την υποβολή καταγγελίας στην O’Reilly, η οποία ξεκαθάρισε την ετυμηγορία της στις 28 Ιανουαρίου 2022, τονίζοντας ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να «κάνει μια πιο εκτεταμένη έρευνα για τα σχετικά μηνύματα».
Στις 29 Ιουνίου δημοσιεύτηκε η απάντηση της Επιτροπής, η οποία αποκάλυπτε ότι η αναζήτηση των γραπτών μηνυμάτων «δεν είχε αποφέρει κανένα αποτέλεσμα», για να χρησιμοποιήσουμε τα λόγια της Επιτρόπου Διαφάνειας, Věra Jourová.
Η Επιτροπή δήλωσε ότι θεωρούσε επίσης ότι συμμορφώνεται με τη νομοθεσία για την πρόσβαση στα έγγραφα, υπονοώντας έτσι ότι δεν ήταν υποχρεωμένη να τηρήσει αρχείο των κειμένων.
Κατά την άποψη της O’Reilly, η απάντηση της Επιτροπής που υπογράφει η Jourová «δεν έλεγε αν είχε αναζητήσει άμεσα και σωστά τα γραπτά μηνύματα και αν όχι, γιατί όχι».
Κάλεσμα αφύπνισης σε όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ
Στην απάντησή της, η O’Reilly δήλωσε ότι κανείς δεν αμφιβάλλει για το αν τα γραπτά μηνύματα εμπίπτουν στον κανονισμό της ΕΕ για την πρόσβαση στα έγγραφα, δεδομένου ότι αφορούν «πολιτικές, δραστηριότητες και αποφάσεις που εμπίπτουν στη σφαίρα ευθύνης του θεσμικού οργάνου», όπως απαιτεί ο κανονισμός.
Συνεχίζει εκφράζοντας την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η Επιτροπή το αναγνώρισε αυτό στην απάντησή της.
Ωστόσο, «παρά την αναγνώριση αυτή, η Επιτροπή αποκλείει, στην πράξη, τα μηνύματα κειμένου από το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 1049/2001», αναφέρει η δήλωση της O’Reilly.
Η δήλωση ακολουθεί περαιτέρω πρόσφατες επικρίσεις για την εσωτερική ερμηνεία του κανονισμού της Επιτροπής σχετικά με την πρόσβαση σε έγγραφα. Οι έρευνες που διεξήγαγε τον Μάρτιο η ανεξάρτητη ειδησεογραφική υπηρεσία Follow the Money έδειξαν ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής χαρακτήρισαν «ασαφείς» τους κανόνες του θεσμικού οργάνου σχετικά με το ποια έγγραφα πρέπει να καταχωρούνται και ζήτησαν να συμπεριληφθούν τα άμεσα μηνύματα.
Κατά τη γνώμη της O’Reilly, είναι καιρός τα γραπτά μηνύματα να καταχωρηθούν από όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ ως μια ευρέως χρησιμοποιούμενη, σύγχρονη μορφή επικοινωνίας.
«Η πρόσβαση του κοινού στα γραπτά μηνύματα που σχετίζονται με την εργασία είναι ένας νέος τομέας για τη διοίκηση της ΕΕ, ο οποίος πρέπει να αντιμετωπιστεί ουσιαστικά και με καλή πίστη. Αυτή η έρευνα αποτελεί ένα κάλεσμα αφύπνισης για όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ», δήλωσε η ίδια.
Συστάσεις για το μέλλον
Με την υπόθεση να έχει πλέον κλείσει, η διαδικασία ώθησε την Διαμεσολαβήτρια να συντάξει ορισμένες συστάσεις για να «καθοδηγήσει τη διοίκηση της ΕΕ όσον αφορά την καταγραφή των γραπτών και άμεσων μηνυμάτων στο μέλλον».
Αυτές περιλαμβάνουν την αναγνώριση των κειμένων και των άμεσων μηνυμάτων που σχετίζονται με την εργασία ως εγγράφων της ΕΕ, την εφαρμογή τεχνολογικών λύσεων που διευκολύνουν την καταγραφή τέτοιων μηνυμάτων και την παροχή σαφούς καθοδήγησης στο προσωπικό των θεσμικών οργάνων για τον τρόπο καταγραφής των μηνυμάτων.
Περιλαμβάνει επίσης τη σύσταση ότι κατά την αντιμετώπιση της πρόσβασης σε έγγραφα θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη «όλα τα σημεία όπου ενδέχεται να αποθηκεύονται τέτοια μηνύματα, συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρονικών συσκευών που χρησιμοποιούνται από το προσωπικό, και να βοηθούν το προσωπικό που ενδεχομένως έχει πρόσβαση σε τέτοια μηνύματα».
Ενώ αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει, μια άλλη επιλογή είναι η επικαιροποίηση της ισχύουσας νομοθεσίας, η οποία χρονολογείται από τις αρχές του αιώνα, όταν πολλές σύγχρονες μορφές επικοινωνίας δεν χρησιμοποιούνταν ακόμη.
«Η ισχύουσα νομοθεσία είναι δύο δεκαετιών και χρειάζεται μια εκ βάθρων ανανέωση για να παρέχει στους πολίτες μας τα θεμελιώδη δικαιώματά τους», δήλωσε η ευρωβουλευτής Evin Incir σε κοινοβουλευτική συζήτηση για τη διαφάνεια με την Επίτροπο Jourová τον Μάρτιο.
