Η πρόσφατη συνάντηση Μπάιντεν – Ερντογάν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής των G-20 στη Ρώμη, την οποία διακαώς επεδίωξε ο Τούρκος Πρόεδρος, επιβεβαίωσε την ύπαρξη χάσματος στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις.
Αυτή η απόσταση που παγιώνεται μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας ωστόσο, δεν είναι κατ’ ανάγκη μια θετική εξέλιξη για την Ελλάδα, όπως υποστηρίζει το κυρίαρχο ελληνικό πολιτικό αφήγημα προβάλλοντας την εικόνα της Ελλάδας ως γαλλοαμερικανικό προτεκτοράτο, ειδικά μετά τη σύναψη των Συμφωνιών με τις ΗΠΑ και τη Γαλλία.
Προκειμένου να μην υπάρχουν… παρεξηγήσεις, κάποιες ώρες μετά τη συνάντηση των Προέδρων Μπάιντεν και Ερντογάν το τουρκικό υπουργείο Άμυνας σε επίσημη δημοσιογραφική ενημέρωση περιέγραψε τις αμετακίνητες θέσεις της Άγκυρας για το Αιγαίο, το Κυπριακό και γενικότερα την ανατολική Μεσόγειο. Σύμφωνα με το τουρκικό αφήγημα, όπως διατυπώθηκε από το υπουργείο Άμυνας της χώρας:
Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις συνεχίζουν να προστατεύουν τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της χώρας και της ΤΔΒΚ στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο.
• Η Τουρκία (υπενθυμίζει) παραμένει εγγυητής της ειρήνης και της ασφάλειας στο νησί της Κύπρου, σύμφωνα με τις διεθνείς εγγυήσεις και συμφωνίες συμμαχίας.
• Η Ελλάδα συνεχίζει τις ενέργειές της που παραβιάζουν το καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του ανατολικού Αιγαίου, σε αντίθεση με τις υποχρεώσεις της που καθορίζονται από διεθνείς συμφωνίες.
• Η Ελλάδα μέσα στο 2021 (σύμφωνα με το τουρκικό ΥΠΑΜ) έχει διαπράξει 2.061 παραβιάσεις σε αυτά τα νησιά με την παρουσία πολεμικών πλοίων και μαχητικών Α/Φ.
• Με την τακτική αυτή η Ελλάδα διαστρεβλώνει το διεθνές δίκαιο καθώς κατέχει νησιά παραβιάζοντας όρους (αποστρατιωτικοποίηση) των Συνθηκών με βάση τις οποίες αυτά τα νησιά αποδόθηκαν στην Ελλάδα.
• Η άρνηση (πάντα σύμφωνα με το τουρκικό ΥΠΑΜ) να συμμορφωθεί με το διεθνές δίκαιο, υποχρεώνει την Τουρκία να δίνει τις απαραίτητες απαντήσεις στο πεδίο.
• Οι ελληνικές διπλωματικές κινήσεις (ελληνοαμερικανική και ελληνογαλλική συμφωνία) και τα ελληνικά εξοπλιστικά προγράμματα βλάπτουν τόσο το πνεύμα αλληλεγγύης του ΝΑΤΟ όσο και τις διμερείς (ελληνοτουρκικές) σχέσεις.
• Στο Κυπριακό οι διαπραγματεύσεις δεν μπορούν να προχωρήσουν χωρίς να αποδεχθούμε ότι υπάρχουν δύο ίσα, κυρίαρχα και ανεξάρτητα κράτη στην Κύπρο.
Στην κατακλείδα της τουρκικής ενημέρωσης / «γραμμής» περιλαμβάνονται νουθεσίες προς την Αθήνα:
1.Να εγκαταλείψει την αδιάλλακτη, παράνομη στάση της και τις προσπάθειές της να εμπλέξει τρίτα μέρη στο ελληνοτουρκικά προβλήματα.
2.Να συμμετέχει (η ελληνική κυβέρνηση) ειλικρινά σε μια προσπάθεια επίλυσης προβλημάτων μέσω διαλόγου και ειρηνικών μεθόδων που βασίζονται σε σχέσεις καλής γειτονίας στη βάση του διεθνούς δικαίου.
Τα παράπονα του Τούρκου Προέδρου
Μιλώντας σε δημοσιογράφους μετά τις συναντήσεις που είχε με Μπάιντεν και Μακρόν ο Τούρκος Πρόεδρος δεν έκρυψε την τουρκική δυσφορία για τις τελευταίες Συμφωνίες της Ελλάδας με τη Γαλλία (εξοπλιστικά) και τις ΗΠΑ (στρατιωτικές βάσεις).
Όπως είπε στους δημοσιογράφους, διαμαρτυρήθηκε στους Προέδρους των ΗΠΑ και της Γαλλίας λέγοντάς τους ότι η εγκατάσταση στρατιωτικής βάσης στην Αλεξανδρούπολη, κοντά στα τουρκικά σύνορα, «αναστατώνει σοβαρά» την Άγκυρα. Μάλιστα, στον Μακρόν, ο Ερντογάν, όπως ο ίδιος υποστήριξε, είπε ότι οι Έλληνες παρήγγειλαν (εξοπλισμούς) χωρίς να μπορούν να πληρώσουν, καθώς χρωστάνε παντού…
Η γέφυρα με τις ΗΠΑ
Παρά τις δυσκολίες που χαρακτηρίζουν αυτήν την περίοδο τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, είναι σαφές ότι ακόμη οι σχέσεις των δύο χωρών δεν έχουν διαρραγεί απόλυτα.
Αυτό συνάγεται καταρχήν από το γεγονός ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος βρήκε χρόνο για να προσφέρει στον Ερντογάν μια συνάντηση στην οποία, σύμφωνα με την ενημέρωση του Λευκού Οίκου, ο Μπάιντεν επανέλαβε την ενόχληση της Ουάσιγκτον για την εμμονή της Άγκυρας στους ρωσικούς εξοπλισμούς (S-400) και για την απαράδεκτη, με βάση τα δυτικά πρότυπα, κατάσταση στον τομέα του σεβασμού των ατομικών / ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία.
Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, αν πιστέψουμε τον Ερντογάν, κατά τη συζήτησή του με τον Αμερικανό Πρόεδρο δεν διαπιστώθηκε αρνητική στάση για την προμήθεια νέων F-16 και τον εκσυγχρονισμό των μαχητικών που ήδη βρίσκονται στον τουρκικό στόλο.
Ο τουρκικός αντιαμερικανισμός
Σε κάθε περίπτωση πάντως έχει γίνει ξεκάθαρη η απόσταση που χωρίζει προς το παρόν Ουάσιγκτον και Άγκυρα. Μετά την αποτυχία του πραξικοπήματος κατά του Ερντογάν, το «ερντογανικό» σύστημα εξουσίας επένδυσε στην καλλιέργεια αντιαμερικανικού κλίματος στην τουρκική κοινωνία, το οποία έχει πια αρχίσει και αποδίδει, όπως αποδεικνύει το περιστατικό με τον άγριο προπηλακισμό Αμερικανών στρατιωτών στην Τουρκία.
Η «αριστερή» Ένωση Νεολαίας Τουρκίας, στο πλαίσιο μιας διαδήλωσης που οργάνωσε κατά του αμερικανικού πλοίου «USS Mount Whitney», εντόπισε μέλη του πληρώματος του αμερικανικού πλοίου, τους περικύκλωσε και τους πέρασε… τσουβάλια στα κεφάλια τους.
Η πράξη, σύμφωνα με τους εμπνευστές της, ήταν συμβολική υπενθύμιση μιας ανάλογης προσβολής των ΗΠΑ στον πόλεμο του Ιράκ το 2003, όταν Αμερικανοί στρατιώτες με Κούρδους μαχητές «τσουβάλιασαν» 11 Τούρκους στρατιώτες και έναν αξιωματικό, τους οποίους είχαν συλλάβει στο βόρειο Ιράκ.
Είναι πολλοί στην Αθήνα που για όλα πανηγυρίζουν θεωρώντας θετική εξέλιξη τη διαδικασία κατάρρευσης των αμερικανοτουρκικών σχέσεων σε αντιδιαστολή με το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει μετατραπεί, δυνάμει, στο σύνολό της σε αμερικανική βάση. Σύμφωνα με αυτήν την αντίληψη, η «προτεκτορατοποίηση» της χώρας αποτελεί επαρκές ανάχωμα στην τουρκική επιθετική αναθεωρητική πολιτική.
Μια άλλη ανάγνωση, ωστόσο, υπογραμμίζει ότι το σημείο τριβής των αμερικανοτουρκικών σχέσεων μπορεί να είναι ο ελληνικός ευρύτερος χώρος, τμήματα του οποίου η Τουρκία αμφισβητεί εμπράκτως (παραβιάσεις εναέριου χώρου, υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιωτικά εδάφη, έρευνες σε δυνάμει ελληνική ΑΟΖ) χωρίς να ακούγεται ούτε «κιχ», αμερικανικό ή γαλλικό…
