Τρεις εβδομάδες έχουν περάσει απ’ όταν η εισαγγελία των Βρυξελλών ανακοίνωσε πως αποτράπηκε μία μεγάλη τρομοκρατική επίθεση σε συναυλία στην πρωτεύουσα του Βελγίου. Τέσσερα άτομα, τα τρία εξ αυτών ανήλικα, συνελήφθησαν επειδή φαίνεται να σχεδίαζαν μία σοβαρή επίθεση «μέσα στις επόμενες εβδομάδες», η οποία ενδέχεται να κόστιζε τη ζωή πολλών ανθρώπων.
Όπως ανέφερε η εισαγγελία, οι επίδοξοι τρομοκράτες είχαν ως πρότυπο την επίθεση των ισλαμιστών τρομοκρατών στο Βataclan στο Παρίσι το 2015. Απ’ όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή στις 7 Οκτωβρίου, ο αριθμός τέτοιου είδους τρομοκρατικών επιθέσεων στο Βέλγιο έχει αυξηθεί. Το κρατικό Κέντρο Ανάλυσης Απειλών (CUTA) διαπιστώνει πως ο αριθμός των δυνητικών τρομοκρατικών επιθέσεων έχει αυξηθεί κατά 41%. Το 2023 καταγράφηκαν 332 τέτοιες περιπτώσεις – ενώ το 2022 μόλις 236.
Η Γαλλία σε κατάσταση συναγερμού
Από την τελευταία επίθεση, τη δολοφονία δύο Σουηδών από έναν ισλαμιστή στις 16 Οκτωβρίου 2023, επικρατεί στο Βέλγιο συναγερμός επιπέδου τρία από τα συνολικά τέσσερα επίπεδα. Και σύμφωνα με το CUTA αυτό το επίπεδο ετοιμότητας θα διατηρηθεί και μετά την πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στη Μόσχα: η απειλή παραμένει μεγάλη όμως δεν αυξήθηκε περαιτέρω εξαιτίας των γεγονότων στη Ρωσία.
Η γαλλική κυβέρνηση έχει πάντως διαφορετική άποψη. Η Γαλλία βρίσκεται πλέον στο ύψιστο επίπεδο συναγερμού και δη «προληπτικά», όπως δήλωσε ο πρόεδρος Μακρόν, προσθέτοντας μεταξύ άλλων πως το Ισλαμικό Κράτος που ανέλαβε την ευθύνη για το μακελειό στη Μόσχα, «έχει αποπειραθεί να διεξάγει τρομοκρατικές επιθέσεις και στη γαλλική επικράτεια κατά τους τελευταίους μήνες», βάσει των όσων αναφέρουν τόσο γαλλικές όσο και άλλες υπηρεσίες πληροφοριών.
Φέζερ: Οι γερμανικές αρχές είναι σε επαγρύπνηση
Η Γερμανίδα υπουργός Εσωτερικών Νάνσι Φέζερ δεν θεωρεί πως το επίπεδο συναγερμού πρέπει να αυξηθεί λόγω της επίθεσης στη Μόσχα. Εξάλλου, η απειλή του αφγανικού παρακλαδιού του Ισλαμικού Κράτους (ISPK) υπήρχε και πριν. «Το ISPK αποτελεί τη μεγαλύτερη ισλαμιστική απειλή και για τη Γερμανία. Οι υπηρεσίες ασφαλείας μας είναι σε επαγρύπνηση και παρακολουθούν ήδη την τρομοκρατική ομάδα», τόνισε η Φέζερ στη Süddeutsche Zeitung.
Ήδη από πέρυσι η Φέζερ είχε επισημάνει και η ίδια πως μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου, η απειλή είχε μεγαλώσει. Κατά τις προηγούμενες εβδομάδες συνελήφθησαν δύο άνθρωποι στη γερμανική πόλη Γκέρα, οι οποίοι φέρονται να σχεδίαζαν μία επίθεση του ISPK στο σουηδικό κοινοβούλιο. Το 2020 οι γερμανικές αστυνομικές αρχές απέτρεψαν μία άλλη, μεγαλύτερη επίθεση εναντίον αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων στη Γερμανία.
Η Σουηδία και η Δανία είναι πάντως επίσης σε υψηλότερα επίπεδα συναγερμού μετά και τα περιστατικά με το δημόσιο κάψιμο του Κορανίου. Η σύγκρουση μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ επιδείνωσε την κατάσταση, σύμφωνα με τη δανική υπηρεσία πληροφοριών (PET): «Η σύγκρουση δύναται να προκαλέσει μεγαλύτερη ριζοσπαστικοποίηση και κινητοποίηση, στα πλαίσια των οποίων ορισμένοι θα μπορούσαν να δράσουν στη Δανία είτε βάσει σχεδίου είτε αυθόρμητα – συμπεριλαμβανομένου του να εκτελέσουν μία τρομοκρατική επίθεση».
Το Ισλαμικό Κράτος στη Δυτική Ευρώπη;
Το ISPK, δηλαδή το Ισλαμικό Κράτος του Χορασάν, λέγεται πως αποτελείται από 1.000 υποστηρικτές και ιδρύθηκε στο Αφγανιστάν το 2015. Κατά τον ερευνητή Πίτερ Νόιμαν από το King’s College του Λονδίνου, το ISPK είναι ενδεχομένως «ο μοναδικός βραχίονας του IS που θα είχε πραγματικά τη δυνατότητα να διεξάγει μία μεγάλη, συντονισμένη επίθεση στη Δύση».
Κίνητρο της ομάδας αυτής δεν αποτελεί μονάχα η ισλαμιστική ιδεολογία, αλλά και ο ανταγωνισμός για την κυριαρχία στο ισλαμιστικό στρατόπεδο, όπως έγραψε ο Νόιμαν στο X. Οι περισσότεροι υποστηρικτές του ISPK προέρχονται από την Κεντρική Ασία.
Η καταπολέμηση της τρομοκρατίας εμπίπτει στην αρμοδιότητα των κρατών-μελών της ΕΕ και υπάρχουν διάφορα συμβούλια, τα οποία ανταλλάσσουν πληροφορίες και συντονίζουν τις έρευνες για την έγκαιρη αποτροπή τυχόν τρομοκρατικών επιθέσεων. Ένας από αυτούς τους θεσμούς είναι η υπηρεσία πληροφοριών Europol στη Χάγη. Και αυτή διαπιστώνει επίσης αύξηση των τρομοκρατικών δραστηριοτήτων στην ευρωπαϊκή επικράτεια.
Το 2022 έλαβαν χώρα 16 τετελεσμένες επιθέσεις σε 7 διαφορετικά κράτη-μέλη. Οι περισσότερες από αυτές έγιναν στην Ιταλία (12), όπου όλες είχαν όμως ριζοσπαστικό αριστερό ή αναρχικό υπόβαθρο.
Την ίδια χρονιά συνέβησαν δύο ισλαμιστικές επιθέσεις στην ΕΕ. Ωστόσο περισσότεροι από 300 άνθρωποι συνελήφθησαν με την κατηγορία πως σχεδίαζαν τρομοκρατικές επιθέσεις – οι περισσότεροι από αυτούς στη Γαλλία. Μία από τις 16 επιθέσεις οφειλόταν σε ακροδεξιά κίνητρα.
Από το 2017, όταν και έγιναν περισσότερες από 200 επιθέσεις, ο αριθμός των επιθέσεων έχει μειωθεί σημαντικά. Η Europol εκτιμά όμως πως από το 2023 θα αυξάνονται και πάλι.
