Kατά την πρόσφατη επίσκεψη του στο Ισραήλ (10/5), ο Κύπριος πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης επέλεξε να αναδείξει ως ένα από τα ζητήματα που απασχολούν την Κύπρο ως προς τις σχέσεις της με το Τελ Αβίβ «τη μαζική μετάβαση Ισραηλινών τουριστών στα κατεχόμενα, αλλά και τις επενδυτικές δραστηριότητες από Ισραηλινούς επιχειρηματίες εκεί, επί ελληνοκυπριακών περιουσιών». Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, στην απάντησή, ανέφερε πως «θα δει τι μπορεί να κάνει για να αναχαιτίσει αυτές τις πράξεις», ένα αδρό περίγραμμα των οποίων είχε δώσει πρώτη η τουρκοκυπριακή εφημερίδα Χαλκίν Σεσί τον περασμένο Μάρτιο: Συνολικά οι εταιρείες ιδιοκτησίας Ισραηλινών στην «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» ανέρχονται σε 2.000, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των 2.672 αδειών αγοράς ακίνητης περιουσίας που εξέδωσαν οι τουρκοκυπριακές πολεοδομικές αρχές το 2022 φέρονται να ήταν, σύμφωνα με την Χαλκίν Σεσί, στο όνομα Ισραηλινών. Ενώπιον τέτοιων αριθμών η χλιαρή διαβεβαίωση του Ισραηλινού πρωθυπουργού προς τον Κύπριο πρόεδρο μάλλον δεν διασκεδάζει τις ελληνοκυπριακές ανησυχίες.
Πέραν των αριθμών, επί του εδάφους οι Ελληνοκύπριοι αντιλαμβάνονται, είτε ιδίοις όμμασι κατά τις επισκέψεις τους στον Βορρά, είτε μέσω εικόνων που διακινούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, την αλλοίωση του τοπίου που επέφεραν τα τελευταία έξι χρόνια της στασιμότητας στο Κυπριακό. Από το ανατολικό άκρο της χερσονήσου της Καρπασίας μέχρι το Τρίκωμο στη Μεσαορία και από την ακτογραμμή της Κερύνειας μέχρι δυτικά, στα χωριά πέριξ της Μόρφου, ξεφυτρώνουν οικιστικές και εμπορικές αναπτύξεις χωρίς προηγούμενο για τα δεδομένα των Τουρκοκυπρίων.
Ο Μπενιαμίν ΝετανιάχουΟ Μπενιαμίν Νετανιάχου
Μπορεί ο Νετανιάχου να αναχαιτίσει τις «επενδύσεις» σε περιουσίες Ελληνοκυπρίων;Εικόνα: GPO
Είναι σε αυτές τις μέχρι πολύ πρόσφατα αδρανείς τουριστικά περιοχές που, σύμφωνα με τον τουρκοκυπριακό τύπο, επενδύθηκαν ισραηλινά κεφάλαια με την απόκτηση χιλιάδων στρεμμάτων γεωργικής γης. Εμβληματικότερη όλων των αναπτύξεων στον Βορρά είναι αυτή της άλλοτε αγροτικής παραθαλάσσιας κωμόπολης του Τρικώμου, όπου τον τελευταίο χρόνο εμφανίστηκε μια νέα πολιτεία, με την ανέγερση δεκάδων πολυκατοικιών και επαύλεων. Σύμφωνα με δημοσιεύματα στον ε/κ και τ/κ τύπο στη νέα «πολιτεία», που διαφημίζεται με το όνομα Iskele Longbeach, επενδύουν δια της αγοράς κατοικιών δεκάδες Ισραηλινοί και Ρώσοι πολίτες.
Από το Τρίκωμο στην Λεμεσό
Τα ακίνητα στο Τρίκωμο και στην Κερύνεια δεν είναι όμως τα μοναδικά που απέκτησαν Ισραηλινοί στην Κύπρο, αφού οι ισραηλινές επενδύσεις δεν περιορίζονται στο βόρειο κομμάτι του νησιού. Το τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας της Κύπρου υπολογίζει τις αγορές ακινήτων από Ισραηλινούς στην Πάφο το πρώτο τρίμηνο του 2023 σε ποσοστό 11% επί του συνόλου των αγοραπωλησιών. Συνολικά 97 πωλητήρια έγγραφα κατατέθηκαν στο επαρχιακό Κτηματολόγιο Πάφου στο όνομα Ισραηλινών μέχρι τον περασμένο Απρίλη. Το αντίστοιχο ποσοστό αγοραπωλησιών ακινήτων στην επαρχία Λεμεσού με αγοραστές Ισραηλινούς καλύπτει το 9,25% του συνόλου (116 πωλητήρια έγγραφα), όσο περίπου και το ποσοστό στην επαρχία Λάρνακας, όπου λειτουργεί εβραϊκή Συναγωγή, (9,35% το οποίο αναφέρεται σε 64 πωλητήρια έγγραφα).
Κατά το προηγούμενο έτος, στις τρεις επαρχίες Πάφου, Λεμεσού και Λάρνακας συνολικά 267 ακίνητα αγοράστηκαν από Ισραηλινούς. Για τα δεδομένα της Κύπρου των περίπου είκοσι χιλιάδων αγοραπωλησιών ακινήτων κατ’ έτος, ο αριθμός μπορεί να μην διεγείρει την προσοχή, αλλά υπό συνθήκες περιορισμών στις κινήσεις των ρωσικών κεφαλαίων λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, το αυξανόμενο ενδιαφέρον των Ισραηλινών για την κτηματαγορά της Κύπρου παραπέμπει σε κάλυψη μέρους του επενδυτικού κενού που αφήνουν οι Ρώσοι.
Υπό το κράτος του Νετανιάχου
Και η Λεμεσός στο «στόχαστρο» των επενδυτώνΕικόνα: Panthermedia/imago images
Η παράλληλη ανάπτυξη της ισραηλινής παρουσίας, τόσο στον Βορρά όσο και στον Νότο της Κύπρου δεν είναι άσχετη με τις πολιτικές εξελίξεις στο Ισραήλ, όπου η απόπειρα κατάργησης της διάκρισης των εξουσιών από τον πρωθυπουργό Νετανιάχου, ενθαρρύνει Ισραηλινούς πολίτες στην αναζήτηση νέων προορισμών κατοίκησης. Η Κύπρος προβάλλει στο πλαίσιο αυτό ως το «plan B» για τους Ισραηλινούς σε περίπτωση πολιτικής εκτροπής στην πατρίδα τους. Αυτό τουλάχιστον μεταφέρεται, υπό τη μορφή μαρτυρίας, από Ελληνοκύπριους επιχειρηματίες στον τομέα της ανάπτυξης γης, οι οποίοι ελπίζουν στις ισραηλινές επενδύσεις προκειμένου να εξισορροπηθούν οι απώλειες από την έξοδο των Ρώσων επενδυτών. Σε αυτό το πολιτικό κλίμα ήδη ένα ελληνοκυπριακό δικηγορικό γραφείο έχει ανοίξει παράρτημα στο Ισραήλ.
Από την πλευρά των Ισραηλινών, το «plan B» μπορεί να λάβει και τη μορφή δημιουργίας κοινότητας υπερ-ορθοδόξων Εβραίων στην Κύπρο. Σύμφωνα με ισραηλινά δημοσιεύματα του περασμένου Δεκεμβρίου, ζεύγος Ισραηλινών δημιούργησε ομάδα στην εφαρμογή WhatsApp, με συμμετοχή 500 ατόμων και με μοναδικό αντικείμενο τη μαζική μετανάστευσή τους στην Κύπρο και τον εντοπισμό του κατάλληλου μέρους για την εγκατάστασή τους και την εκπλήρωση των θρησκευτικών καθηκόντων τους. Οι τιμές στην Κύπρο σε σχέση με το Ισραήλ δεν μπορεί να είναι άσχετες με την ισραηλινή προτίμηση στην Κύπρο. Ένα διαμέρισμα στο κέντρο του Τελ-Αβίβ τιμάται γύρω στο 1 με 2 εκατομμύρια ευρώ, στην Λεμεσό περίπου 500.000 ευρώ και στην Κερύνεια ακόμα φθηνότερα, περίπου 200.000 ευρώ.
Διχοτόμηση μόνο για τους ντόπιους
Ο ανταγωνισμός μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων για την προσέλκυση ισραηλινών κεφαλαίων, αλλά και τεχνογνωσίας, δεν φαίνεται να προβληματίζει μέχρι στιγμής καμία από τις δύο κοινότητες, ούτε όμως και το Ισραήλ. Ερωτηθείς σχετικά με τις επενδύσεις Ισραηλινών στη βόρεια Κύπρο, αλλά και για το όψιμο ενδιαφέρον των συμπατριωτών του για το νησί, ο πρέσβης του Ισραήλ στην Κύπρο Όρεν Ανόλικ αρνήθηκε γνώση των γεγονότων και οποιοδήποτε σχόλιο.
Σε άρθρο του για το νέο έτος στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος» στις 2 Ιανουαρίου 2023, ο κ. Ανόλικ ίσως να προϊδέασε για το νέο σκηνικό στις κυπρο-ισραηλινές σχέσεις, όταν, αναφερόμενος στη στρατηγική συνεργασία των δύο χωρών σε θέματα άμυνας, τουρισμού και ενέργειας, κάλεσε τους Ελληνοκύπριους να μην περιορίσουν τις προσδοκίες τους για το μέλλον στη βάση όσων σήμερα γνωρίζουμε. Παραπέμποντας σε ρήση του πρώην προέδρου του Ισραήλ Σίμον Πέρες για τον ρόλο της φαντασίας στην πολιτική, ο Ισραηλινός πρεσβευτής κατέληξε το άρθρο του με την απόφανση πως «όταν κοιτάμε μπροστά, η φαντασία είναι πιο σημαντική από τη μνήμη».
