Μερικές φορές η Ελίφ Γιασάρ πηγαίνει στο γκρεμισμένο σπίτι της για να πλυθεί. Στην πραγματικότητα δεν θα έπρεπε να της επιτραπεί να μπει μέσα μετά το σεισμό. «Δεν έχουμε κάνει ντους εδώ και δύο εβδομάδες» λέει, ωσάν να προσπαθεί να δικαιολογηθεί. Με μια σόμπα προσπαθούν με την κόρη της Μελίκε να ζεστάνουν το νερό που έχουν μεταφέρει σε μπιτόνια. Από την βρύση δεν τρέχει νερό, αλλά τουλάχιστον υπάρχει ιδιωτικός χώρος. Ένας στέκεται στην πόρτα, έτσι ώστε αν υπάρξει μετασεισμός να μπορούν να βγουν γρήγορα. Τουλάχιστον αυτό ελπίζουν. Από τον σεισμό πριν από δύο εβδομάδες η 40χρονη Ελίφ ζει με την οικογένειά της σε έναν καταυλισμό στην είσοδο της Καχραμανμαράς. Η μία σκηνή είναι δίπλα στην άλλη.
Κίνδυνος χολέρας
Σωλήνες από σόμπες προεξέχουν, η θέρμανση γίνεται με σόμπες που καίνε άνθρακα. Η μυρωδιά αιωρείται στον αέρα, ο καπνός σκεπάζει την ατμόσφαιρα. Περίπου 1,6 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν μόνο στην Τουρκία σε καταλύματα έκτακτης ανάγκης. Πόσοι είναι στη Συρία, κανείς δεν ξέρει. Άνθρωποι από 40.000 νοικοκυριά έχουν μείνει άστεγοι μετά την καταστροφή, σύμφωνα με την υπηρεσία έκτακτης ανάγκης του ΟΗΕ Ocha. Οι σεισμοπαθείς μένουν σε σκηνές, με συγγενείς στο χωριό ή σε τρένα στον σιδηροδρομικό σταθμό. Κάποιοι είναι συγκριτικά καλά εφοδιασμένοι, έχουν θερμάστρες, παίρνουν τακτικά γεύματα, κάνουν ντους και φροντίζουν τα παιδιά. Άλλοι ζουν σε μη θερμαινόμενες σκηνές και δεν υπάρχει τρεχούμενο νερό, ούτε εγκαταστάσεις υγιεινής.
Στην Αντιόχεια, για παράδειγμα, η οποία έχει καταστραφεί ολοσχερώς, οι άνθρωποι αναφέρουν ότι πρέπει να κάνουν την ανάγκη τους έξω. Αυτό, σύμφωνα με τους ειδικούς γιατρούς, μπορεί να οδηγήσει στο να εισέλθουν μικρόβια στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα. Λαμβάνοντας υπόψη τις επισφαλείς συνθήκες διαβίωσης πολλών θυμάτων του σεισμού, οι γιατροί προειδοποιούν ήδη για την επόμενη καταστροφή σε Τουρκία και Συρία, δηλαδή το ξέσπασμα επιδημιών.
Στη Συρία, η κατάσταση είναι ακόμη πιο δύσκολη από ό,τι στην Τουρκία. Στα βορειοδυτικά, οι άνθρωποι στερούνται ιατρικής περίθαλψης εδώ και πολύ καιρό «λόγω του πολέμου και του εκτοπισμού», λέει η αντιπρόεδρος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Παρνιάν Παρβάντα. «Ακόμη και πριν από τους σεισμούς, υπήρχαν κρούσματα χολέρας στην περιοχή αυτή». Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, καταγράφηκαν 47 000 ύποπτα κρούσματα και 20 θάνατοι στα βορειοδυτικά της Συρίας που μπορεί να σχετίζονται με χολέρα.
Η χολέρα είναι στην πραγματικότητα εύκολο να αντιμετωπιστεί, αν οι ασθενείς έχουν πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), η χολέρα μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια ή ακόμη και σε θάνατο λόγω της σημαντικής απώλειας υγρών. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα διηγούνται ότι οι σεισμοί κατέστρεψαν νοσοκομεία και εγκαταστάσεις υγιεινής. Το αποτέλεσμα είναι ότι υπάρχουν προβλήματα με την επεξεργασία του νερού σε πολλά μέρη. Τα πολλά πτώματα που δεν έχουν ακόμη ανασυρθεί θα μπορούσαν επίσης να μολύνουν το νερό, προειδοποιεί ο Τόμας Γκάινερ, ιατρός με εμπειρία στους σεισμούς και μέλος της ομάδας αρωγής για τις καταστροφές από την ένωση Navis.
Δεν υπάρχουν εμβόλια
Στην Τουρκία, επίσης, φαίνεται ότι υπάρχουν χιλιάδες νεκροί κάτω από τα ερείπια. Οι αρχές προσπαθούν να τους περισυλλέξουν το συντομότερο δυνατό με τη βοήθεια και της Γερμανίας. «Στις περιοχές όπου οι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό, κάποια στιγμή θα ξεσπάσουν επιδημίες», προειδοποιεί επίσης ο Γκάινερ. Η Παρβάνα από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα φοβάται λόγω ύπαρξης κρουσμάτων χολέρας ξέσπασμα επιδημίας και στην περιοχή του σεισμού. «Η κατάσταση θα μπορούσε να ξεφύγει από τον έλεγχο”, λέει ο Μοχανάντ Χαντί, συντονιστής του ΟΗΕ για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών στη Συρία. Ο ίδιος προβλέπει επίσης τον κίνδυνο πανδημίας χολέρας και στην Τουρκία, ειδικά όταν οι θερμοκρασίες ανεβουν και πάλι. Ο επικεφαλής του Ιατρικού Συλλόγου Αδάνων Σελαχατίν Μεντές δεν βλέπει ακόμη σημάδια αυτού του φαινομένου στην Τουρκία, αλλά τονίζει ότι η ασφαλής διαμονή σε κοντέινερ, η παροχή τρεχούμενου νερού, η τήρηση κανόνων υγιεινής και η μεταφορά αποβλήτων είναι πλέον τα πιο επείγοντα πράγματα για την αποφυγή μολυσματικών ασθενειών. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ζητούν επίσης άμεση παροχή νερού και αποχέτευσης στις περιοχές του σεισμού. Ένας άλλος παράγοντας κινδύνου για επιδημίες είναι οι μεγάλες συγκεντρώσεις ανθρώπων.
Στους καταυλισμούς όπου οι εκτοπισμένοι από τη βία και τις βόμβες, ιδίως στη Συρία, ζούσαν ήδη πριν από τους σεισμούς σε άθλιες συνθήκες, προστίθενται τώρα και πολλοί νέοι άστεγοι που ψάχνουν επίσης καταφύγιο. «Οι πόροι σε αυτά τα μέρη απέχουν πολύ από το να καλύψουν τις ανάγκες όλων των ανθρώπων σε πόσιμο νερό, είδών υγιεινής και άλλων βασικών αγαθών”, προειδοποιεί η Παρβαντά. Η έλλειψη εμβολιασμών μπορεί επίσης να γίνει πρόβλημα και να ευνοήσει, για παράδειγμα, την εξάπλωση ιλαράς. «Η κατάσταση στην Τουρκία και τη Συρία θυμίζει την κατάσταση στην Αϊτή μετά τον σεισμό του 2010» λέει ο Τόμας Γκάινερ. Εκείνη την εποχή πάνω από 200.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας του σεισμού. Και στη συνέχεια πάλι χιλιάδες άλλοι από χολέρα.
