Του Μιχάλη Ψύλου
Ο Economist δεν κρύβει την ανησυχία του: «Η Νάνσι Πελόζι έφυγε από την Ταϊβάν. Η πραγματική κρίση ίσως μόλις αρχίζει», εκτιμά το βρετανικό περιοδικό.
Αλήθεια, άξιζε τον κόπο αυτή η επίσκεψη; «Ενώ είχε στόχο να υποστηρίξει μια πολιορκημένη δημοκρατία μπορεί να καταλήξει να σφίξει ακόμη περισσότερο την περικύκλωσή της Ταιβάν», προειδοποιεί το βρετανικό περιοδικό, που φυσικά δεν μπορεί να κατηγορηθεί για …αντιαμερικανισμό. Ηδη, από τα ξημερώματα το Πεκίνο ξεκίνησε στρατιωτικές επιχειρήσεις σε έξι περιοχές γύρω από το νησί ως αντίδραση στην επίσκεψη της Νάνσυ Πελόζι στην Ταϊπέι. Πρόκειται για αεροναυτικά γυμνάσια που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν μια νέα κρίση στα Στενά της Ταιβάν και κυρίως να βάλει τα «θεμέλια» για μια χειρότερη επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας.
Υπό αυτή την έννοια, οι επόμενες μέρες έως τις 7 Αυγούστου που θα ολοκληρωθούν τα γυμνάσια, ο «Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός» της Κίνας θα πραγματοποιήσει « στοχευμένες στρατιωτικές επιχειρήσεις,λίγα χιλιόμετρα από τις ακτές του νησιού. Η ορολογία που χρησιμοποιείται από το Πεκίνο θυμίζει τις «ειδικές στρατιωτικές επιχειρήσεις» με τις οποίες η Ρωσία περιέγραψε την εισβολή στην Ουκρανία και φυσικά υποδηλώνει πως δεν θα είναι απλώς ασκήσεις. Οι ασκήσεις που ανακοινώθηκαν, θεωρούνται η μεγαλύτερη στρατιωτική ανάπτυξη στην περιοχή από την προηγούμενη κρίση του 1995-96 μετά το ταξίδι του τότε προέδρου της Ταιβάν, Λι Τενγκ-Χούι στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το 1996, η Κίνα εκτόξευσε μάλιστα πυραύλους κοντά στις ακτές της Ταϊβάν λίγο πριν από τις πρώτες προεδρικές εκλογές στο νησί.
Οικονομικός αποκλεισμός
Η Ταϊπέι φοβάται τώρα έναν θαλάσσιο και εναέριο αποκλεισμό που δεν αποκλείεται να κρατήσει καιρό. Εκτός από το στρατιωτικό της πλεονέκτημα, η Κίνα έχει σημαντικά μεγαλύτερη δυνατότητα να καταφέρει πλήγμα στην οικονομία της Ταϊβάν. Την εποχή της κρίσης του 1995, οι εξαγωγές της Ταϊβάν στην Κίνα αντιπροσώπευαν λίγο λιγότερο από το 1% των συνολικών εξαγωγών της. Σήμερα, αυτό το ποσοστό είναι 30%. Η Κίνα θα μπορούσε να επιλέξει να αποκλείσει την αγορά της σε πολλά ταϊβανέζικα προϊόντα, μια κίνηση που θα ήταν δύσκολο για την Ταϊβάν —ή τις Ηνωμένες Πολιτείες— να αντιμετωπίσουν
Μεγάλος χαμένος από την επίσκεψη το παγκόσμιο εμπόριο. «Εάν η Ταϊβάν αποκλειστεί από την παγκόσμια αγορά, οι τροχοί δεν θα γυρίζουν πια», δήλωσε ο Κρίστιαν Ρούσε από το Γερμανικό Οικονομικό Ινστιτούτο (IW). Για παράδειγμα, το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής ημιαγωγών για την παραγωγή smartphone και αυτοκινήτων, πραγματοποιείται στο νησί. Η κρίση του κορωνοϊού έχει ήδη προκαλέσει έλλειψη μικροτσιπ.Οι επιπτώσεις μιας στρατιωτικής σύγκρουσης θα ήταν αντίστοιχα καταστροφικές. Όταν ρωτήθηκε για τον οικονομικό αντίκτυπο της επίσκεψής της στην Ταϊβάν, η Πελόζι είπε ότι το νέο καθεστώς για την ενίσχυση της αμερικανικής βιομηχανίας μικροτσιπ, προσφέρει «μια μεγαλύτερη ευκαιρία για οικονομική συνεργασία ΗΠΑ-Ταϊβάν». Η Wall Street βλέπει τα πράγματα διαφορετικά. Μόνο οι μετοχές των αμερικανικών αμυντικών εταιρειών όπως η Lockheed Martin, η Northrop Grumman και η Raytheon ενισχύθηκαν μετά την επίσκεψη.
Κατά τη διάρκεια των προηγούμενων κρίσεων, η Κίνα είχε πρωταρχικό συμφέρον να διατηρήσει μια εποικοδομητική σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό ίσχυε κατά τη διάρκεια της κρίσης του 1995, την αναταραχή που πυροδότησε ο βομβαρδισμός της κινεζικής πρεσβείας στο Βελιγράδι το 1999 από τις Ηνωμένες Πολιτείες και ένα περιστατικό το 2001, όταν ένα κινεζικό μαχητικό αεροσκάφος συγκρούστηκε με ένα αμερικανικό αναγνωριστικό αεροσκάφος. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, οι Κινέζοι ηγέτες αναζήτησαν τελικά έναν τρόπο αποκλιμάκωσης των εντάσεων. Τώρα, ωστόσο, με τις σινο-αμερικανικές σχέσεις σε ελεύθερη πτώση, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά.
Η Ουκρανία άλλαξε πολλά
Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έχει τονίσει αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της θητείας του ότι οι ΗΠΑ θα σταθούν στο πλευρό της Ταϊβάν σε περίπτωση κινεζικής εισβολής.Η συναίνεση ότι η Κίνα θα αφήσει ήσυχο το νησί και ότι η Δύση -σε αντάλλαγμα-δεν θα αναγνωρίσει την Ταϊβάν ως ανεξάρτητο κράτος,καταρρέει. Ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζιπινγκ δεν έκρυψε ποτέ το γεγονός ότι η ανακατάληψη της Ταιβάν είναι ένας από τους κορυφαίους πολιτικούς του στόχους. Ωστόσο, οι περισσότεροι αναλυτές δεν περίμεναν τέτοιες απόπειρες μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 2020, το νωρίτερο. Ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να το άλλαξε αυτό. Το γεγονός ότι τα πράγματα δεν πάνε όπως είχε προγραμματίσει ο Βλαντιμίρ Πούτιν εκεί-χάρη στη δυτική υποστήριξη προς το Κίεβο-θα μπορούσε να δώσει στον πρόεδρο Σι ένα μάθημα για να επισπεύσει μια στρατιωτική επίθεση στην Ταιβάν. Σύμφωνα με τον Γερμανό εμπειρογνώμονα εξωτερικής πολιτικής, Ρόντριχ Κιζβέτερ, αυτό θα ήταν ένα πλεονέκτημα για την Κίνα «επειδή η Δύση αυτή τη στιγμή έχει δεσμεύσει πολλές δυνάμεις στη σύγκρουση με τη Ρωσία». Πολλοί αναλυτές εκτιμούν μάλιστα ότι είναι πιθανή μια αλλαγή στρατηγικής του Πεκίνου στο ζήτημα της Ταϊβάν μέχρι το φθινόπωρο, οπότε και θα πραγματοποιηθεί το 20ο συνέδριο του ΚΚ Κίνας, στο οποίο ο Σι θα επανεκλεγεί και θα χαράξει την πορεία της χώρας για τα επόμενα χρόνια.
Η Πελόζι έκανε κακό στον Αμερικανό Πρόεδρο με την επίσκεψή της. Τους τελευταίους μήνες, ο Μπάιντεν είχε προσπαθήσει να εμπλέξει πιο στενά τους παραδοσιακούς εταίρους των ΗΠΑ στην Ασία -όπως η Νότια Κορέα, η Ιαπωνία και η Αυστραλία. Τώρα η επίσκεψη της Πελόζι προκαλεί εντάσεις σε όλη την περιοχή.
Η Πελόζι έφυγε αλλά άφησε πίσω της μια περιοχή στην οποία, εκτός από την Κίνα και την Ταϊβάν, πολλές χώρες έχουν έντονη στρατιωτική παρουσία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έστειλαν το αεροπλανοφόρο USS Ronald Reagan στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας την περασμένη εβδομάδα. Πιστή στην Ταϊβάν και τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ιαπωνία είχε ήδη αναπτύξει στρατεύματα, πυροβολικό και συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας στα νότια ιαπωνικά νησιά κοντά στην Ταϊβάν. Τώρα αυξάνεται η ανησυχία ότι ένα ανεπιθύμητο περιστατικό θα μπορούσε να οδηγήσει σε κλιμάκωση.
Η Αυστραλία προσπαθεί επίσης να εκτονώσει αυτή την κατάσταση. Αν και η χώρα επηρεάζεται άμεσα από τις προσπάθειες του Πεκίνου να επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής του στον Ινδο-Ειρηνικό, η υπουργός Εξωτερικών Πένι Γουόνγκ επιδιώκει διάλογο με την Κίνα. Η ανταπόκριση του Τύπου της Αυστραλίας στην επίσκεψη της Πελόζι είναι καταστροφική. Ήταν το «κορυφαίο σημείο του ακτιβισμού της Πελοπίου εδώ και δεκαετίες κατά του Πεκίνου», γράφει η Sydney Morning Herald, και στο τέλος της καριέρας της η «τελευταία ευκαιρία να δείξει στο Πεκίνο το μεσαίο δάχτυλο».
Χαμένος ο Τζο Μπάιντεν
Ο ειδικός για την Κίνα Σέονγκ Χιόνι Λι από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ είπε στους New York Times ότι ο χειρισμός της επίσκεψης Πελόζι από τον Λευκό Οίκο ήταν «ανησυχητικός». Τελικά, η ισχύς της Κίνας έχει «τονιστεί», ενώ ο ρόλος των συμμάχων των ΗΠΑ έχει αποδυναμωθεί. Ο Μπάιντεν δεν είχε κρύψει το γεγονός ότι δεν ήθελε την επίσκεψη της Πελόζι στην Ταϊβάν. Παρόλα αυτά, το άφησε να συμβεί και προσπάθησε να περιορίσει τη ζημιά από μακριά. Οι υποστηρικτές του Μπάιντεν πιστώνουν στον πρόεδρο τη διατήρηση της ανεξαρτησίας του Κογκρέσου. Αλλά στα μάτια του προέδρου Σι αυτή η ευαισθησία μπορεί να μετρηθεί μόνο με έναν τρόπο: ως αδυναμία. Το ότι τόσο η Πελόζι όσο και ο Μπάιντεν ανήκουν στο Δημοκρατικό Κόμμα συμπληρώνει την εικόνα μιας διχασμένης ηγεσίας.Είναι σαν να δείχνει ότι όχι μόνο ο Μπάιντεν δεν έχει καμία εξουσία στη χώρα του, αλλά ούτε και στο δικό του κόμμα. Σε τρεις μήνες θα πραγματοποιηθούν οι ενδιάμεσες εκλογές για την ανανέωση του Κογκρέσου και ο Μπάιντεν θα πρέπει μέχρι τότε να επιδείξει πολιτικές επιτυχίες στο εσωτερικό, διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος καταστροφής για τους Δημοκρατικούς αλλά και για τον ίδιο τον Πρόεδρο, που κινδυνεύει να καταστεί όμηρος ενός εχθρικού Κογκρέσου τα επόμενα δυο χρόνια της θητείας του. Ο πληθωρισμός στην Αμερική είναι όμως ακόμα πολύ υψηλός και ο κορωνοϊός απέχει πολύ από το να έχει εξαφανιστεί. Ωστόσο, η επίσκεψη της Πελόζι στην Ταϊβάν θα μπορούσε να σημαίνει ότι ο Μπάιντεν πρέπει να επικεντρωθεί περισσότερο στη χαλάρωση των κινεζικών κυρώσεων παρά στα ζητήματα που απασχολούν τους πολίτες.
