Το ρεπορτάζ του «Ριζοσπάστη» για τα στοιχεία του εξειδικευμένου για τις στρατιωτικές δαπάνες του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών Στοκχόλμης για την Ειρήνη (SIPRI), όπου περιέχονται πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία:
«Η πυρηνική απειλή για τους λαούς όλου του κόσμου αναμένεται να μεγαλώσει και το παγκόσμιο πυρηνικό οπλοστάσιο να μεγεθυνθεί μέσα στην επόμενη δεκαετία, προβλέπει η έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών Στοκχόλμης για την Ειρήνη (SIPRI).
Μπορεί η συζήτηση για έναν πυρηνικό πόλεμο να εξελίσσεται προς το παρόν σε επίπεδο απειλών και προειδοποιήσεων, ωστόσο είναι ενδεικτικό ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία έθεσε το ζήτημα στην «ημερήσια διάταξη».
Οπως σημειώνουν άλλωστε όλες οι κυβερνήσεις, στρατιωτικοί αναλυτές και «δεξαμενές σκέψης», η ένοπλη ιμπεριαλιστική σύγκρουση στην Ουκρανία μεταξύ ΗΠΑ – ΝΑΤΟ – ΕΕ και Ρωσίας «εγκαινιάζει» μια νέα φάση παγκόσμιου γεωπολιτικού ανταγωνισμού «μεγάλων δυνάμεων» και αναμένονται σεισμικές ανακατατάξεις. Προφανώς όχι μέσω «συμφωνιών» και «διπλωματίας», αλλά και με ένοπλα, στρατιωτικά μέσα.
Σε αυτό το πλαίσιο και το SIPRI διαπιστώνει ότι ο κίνδυνος πυρηνικής κλιμάκωσης βρίσκεται σήμερα στο υψηλότερο επίπεδο από οποιαδήποτε άλλη περίοδο εδώ και 35 χρόνια, μετά τον «ψυχρό πόλεμο». Περίοδος που σηματοδοτεί την ισχυροποίηση της καπιταλιστικής Ρωσίας, η οποία διεκδικεί τη «θέση» της και θέτει τους όρους της στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα, αλλά και την άνοδο της καπιταλιστικής Κίνας, που απειλεί ευθέως την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ. Αμφισβητείται η κυριαρχία του ΝΑΤΟ και της «Δύσης», προτάσσεται το αφήγημα του λεγόμενου «πολυπολικού κόσμου», που τάχα θα φέρει «ισορροπία» δυνάμεων και συμφερόντων.
Μειώνονται μόνο τα πυρηνικά που έχουν αποσυρθεί
Σύμφωνα με τα στοιχεία του SIPRI, στις αρχές του 2022 τα 9 κράτη με πυρηνικά οπλοστάσια (Ρωσία, ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία, Κίνα, Ινδία, Πακιστάν, Ισραήλ, Βόρεια Κορέα) διέθεταν 12.705 πυρηνικές κεφαλές, 375 λιγότερες απ’ ό,τι στις αρχές του 2021. Σε αυτό το σύνολο περιλαμβάνονται και αποσυρθείσες κεφαλές που αναμένουν αποσυναρμολόγηση.
Αυτή η ελαφρά μείωση είναι στην πραγματικότητα «εικονική» ή δευτερεύουσας σημασίας. Η μείωση του συνολικού αριθμού των πυρηνικών όπλων οφείλεται στην αποσυναρμολόγηση ρωσικών και αμερικανικών πυρηνικών κεφαλών «που είχαν αποσυρθεί από τη στρατιωτική υπηρεσία πολλά χρόνια πριν», ενώ ο αριθμός των πυρηνικών όπλων που θεωρούνται επιχειρησιακά παραμένει «συγκριτικά σταθερός».
Συνολικά, το 2022, τα αποθέματα των 9 χωρών σε πυρηνικές κεφαλές που προορίζονται για χρήση από τις Ενοπλες Δυνάμεις ανήλθαν σε 9.440, στοιχείο που δεν δείχνει τάση μείωσης.
Αντίθετα, «όλα τα κράτη με πυρηνικά όπλα αυξάνουν ή αναβαθμίζουν τα οπλοστάσιά τους και τα περισσότερα οξύνουν την πυρηνική ρητορική και τον ρόλο που παίζουν τα πυρηνικά όπλα στις στρατιωτικές στρατηγικές», δηλώνει ο Γ. Γουάν, διευθυντής του Προγράμματος Οπλων Μαζικής Καταστροφής του SIPRI.
Από το ρεκόρ του 1986, με πάνω από 70.000 κεφαλές, ο αριθμός τους μειώθηκε κατά πέντε φορές εξαιτίας της σταθερής μείωσης των πυρηνικών οπλοστασίων της Σοβιετικής Ενωσης και των ΗΠΑ.
Ομως, η εποχή του «πυρηνικού αφοπλισμού» οδεύει στο τέλος της και σύντομα θα φθάσουμε σ’ ένα σημείο όπου «ο αριθμός των πυρηνικών όπλων στον κόσμο μπορεί να αρχίσει να αυξάνεται, φαινόμενο αληθινά επικίνδυνο», τονίζει ο Μ. Κόρντα, ένας από τους συντάκτες της έκθεσης.
Μια νέα …«κανονικότητα»
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει οξύνει τις απειλές και τις προειδοποιήσεις για τις συνέπειες ενός πυρηνικού πολέμου, με αναλυτές κι αξιωματούχους να κάνουν λόγο για μια …νέα «κανονικότητα».
Στις αρχές Μάρτη, λίγες μέρες μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλ. Πούτιν, έδωσε διαταγή στη διοίκηση των Ενόπλων Δυνάμεων να θέσει σε ετοιμότητα το πυρηνικό οπλοστάσιο της χώρας. Στο διάγγελμά του πριν από την εισβολή είχε προειδοποιήσει τη Δύση πως όποιος επιχειρήσει να σταθεί εμπόδιο στην ολοκλήρωση της στρατιωτικής επιχείρησης, θα αντιμετωπίσει «πρωτόγνωρες συνέπειες».
Επίσης, στις αρχές του Ιούνη, οι πυρηνικές δυνάμεις της Ρωσίας πραγματοποίησαν στρατιωτικές ασκήσεις, ενώ η Λευκορωσία αναθεώρησε το Σύνταγμα και επιτρέπεται να φιλοξενήσει πυρηνικά.
Η Μόσχα πρόκειται να προμηθεύσει «τους επόμενους μήνες» το Μινσκ με πυραύλους ικανούς να φέρουν πυρηνική γόμωση, και συγκεκριμένα με πυραυλικά συστήματα Iskander-M, που έχουν τη δυνατότητα χρήσης βαλλιστικών πυραύλων ή πυραύλων Cruise, συμβατικούς ή πυρηνικούς. Επίσης, μεγάλος αριθμός αεροσκαφών «Su-25» ενδέχεται να «εκσυγχρονιστούν» και να προσαρμοστούν ώστε να μπορούν να φέρουν πυρηνικά όπλα.
Πάντως, σύμφωνα με στρατιωτικούς αξιωματούχους της Δύσης, αν και οι κυβερνήσεις του ΝΑΤΟ, της ΕΕ και συνολικά του ευρωατλαντικού μπλοκ αξιολογούν σοβαρά τις απειλές του Ρώσου Προέδρου, παρατηρείται πως η Ρωσία δεν αύξησε το επίπεδο συναγερμού των πυρηνικών της δυνάμεων στο υψηλότερο επίπεδο.
«Δεν απειλούμε κανέναν. Αλλά όλοι θα πρέπει να γνωρίζουν τι διαθέτουμε και τι θα χρησιμοποιήσουμε, εάν χρειαστεί, για να υπερασπιστούμε την κυριαρχία μας», ισχυρίστηκε ο Βλ. Πούτιν.
Η Μόσχα έχει επανειλημμένως διαψεύσει ότι σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει πυρηνικά, υπογραμμίζοντας ότι, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, δεν έχει υιοθετήσει στο στρατιωτικό της δόγμα το «πρώτο πλήγμα» (first strike).
Η επιτάχυνση του πυρηνικού εξοπλισμού και η περίπτωση της Κίνας
Η ιμπεριαλιστική σύγκρουση στην Ουκρανία θεωρείται «σημείο καμπής» στην αύξηση της πιθανότητας ενός πυρηνικού πολέμου και είναι ενδεικτικές οι εκατέρωθεν προειδοποιήσεις πως μια απευθείας στρατιωτική σύγκρουση της Ρωσίας με δυνάμεις του ΝΑΤΟ θα σημάνει τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που θα είναι πυρηνικός.
Ωστόσο ο πυρηνικός εξοπλισμός των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων έχει επιταχυνθεί πολύ πριν από τη ρωσική εισβολή.
«Στην Κίνα, βρίσκεται σε εξέλιξη μεγάλη αύξηση του πυρηνικού οπλοστασίου, με δορυφορικές εικόνες να υποδεικνύουν την κατασκευή 300 και πλέον νέων σιλό πυραύλων», σημειώνει το ινστιτούτο. Σύμφωνα με το αμερικανικό Πεντάγωνο, το Πεκίνο ενδέχεται να διαθέτει 700 πυρηνικές κεφαλές μέχρι το 2027.
Οι στρατηγικές πυρηνικές δυνάμεις της Κίνας αναπτύσσονται ταχύτατα τα τελευταία δέκα χρόνια, σημειώνουν Ρώσοι αναλυτές. Η Κίνα διαθέτει επί του παρόντος τρεις τύπους διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων. Η Κίνα προηγείται όλων, ακόμη και της Ρωσίας, όσον αφορά το εύρος των μέσων χρήσης και μεταφοράς των πυρηνικών όπλων και επί του παρόντος εργάζεται για την ανάπτυξη υπερηχητικών μονάδων για διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους, αναφέρει ρεπορτάζ της ρωσικής εφημερίδας «Nezavisimaya Gazeta».
Η Βρετανία ανακοίνωσε το 2021 ότι θα αυξήσει την οροφή του πυρηνικού της οπλοστασίου και ότι δεν θα δημοσιοποιεί πλέον τον αριθμό των πυρηνικών όπλων της που είναι επιχειρησιακά.
Η Γαλλία άρχισε το 2021 νέο πρόγραμμα πυρηνικών υποβρυχίων, ενώ Ινδία, Πακιστάν και Ισραήλ μοιάζουν επίσης να αναπτύσσουν το οπλοστάσιό τους, κατά το SIPRI.
Χιλιάδες αναπτυγμένες πυρηνικές κεφαλές
Ρωσία και ΗΠΑ κατέχουν το 90% του παγκόσμιου πυρηνικού οπλοστασίου. Σύμφωνα με τις νεότερες εκτιμήσεις του SIPRI, η Ρωσία παραμένει η χώρα με το μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο στον κόσμο. Στις αρχές του 2022 διέθετε 5.997 κεφαλές (-280 σε έναν χρόνο), ανεπτυγμένες, αποθηκευμένες ή προς καταστροφή. Σύμφωνα με μελέτη που έχει δημοσιευτεί στο Bulletin of the Atomic Scientists, διαθέτει 2.889 κεφαλές σε εφεδρεία, ενώ 1.500 κεφαλές έχουν αποσυρθεί και βρίσκονται σε διαδικασία διάλυσης. Σχεδόν 1.600 είναι αναπτυγμένες, εκτιμά το SIPRI.
Η Μόσχα έχει επενδύσει σε διάφορους τρόπους για χρήση των πυρηνικών κεφαλών, συμπεριλαμβανομένων χερσαίων βαλλιστικών πυραύλων, πυραύλων σε υποβρύχια, βόμβες και πυραύλους, που μπορούν να εκτοξευτούν από αεροσκάφη. Η μεγαλύτερη δύναμη είναι σε σιλό, ενώ ακολουθεί το Πολεμικό Ναυτικό με αιχμή του δόρατος τα 10 πυρηνικά υποβρύχια.
Οι ΗΠΑ διαθέτουν 5.428 κεφαλές (-120), αλλά περισσότερα ανεπτυγμένα πυρηνικά όπλα (1.750). Σύμφωνα με ανάλυση της «Wall Street Journal», οι ΗΠΑ έχουν επενδύσει σημαντικά, εκτός των άλλων, στην ικανότητα κατάρριψης βαλλιστικών πυραύλων που θα μπορούσαν να φέρουν πυρηνικές κεφαλές. Τα συστήματα είχαν μεικτό ποσοστό επιτυχίας στις δοκιμές. Το οπλοστάσιο πυρηνικών πυραύλων της Ρωσίας θα μπορούσε εύκολα να συντρίψει τέτοια συστήματα, καταλήγει η ανάλυση της WSJ.
Ακολουθούν η Κίνα (350), η Γαλλία (290), η Βρετανία (225), το Πακιστάν (165), η Ινδία (160) και το Ισραήλ (90), η μοναδική χώρα από τις εννέα που δεν παραδέχεται επίσημα πως διαθέτει πυρηνικά όπλα.
Για τη Βόρεια Κορέα, το SIPRI υπολογίζει για πρώτη φορά ότι διαθέτει 20 πυρηνικές κεφαλές με δυνατότητα να κατασκευάσει άλλες περίπου 50.
Ασύλληπτα ποσά για διατήρηση και εκσυγχρονισμό των πυρηνικών
Οι δαπάνες των πυρηνικών δυνάμεων για εκσυγχρονισμό των οπλοστασίων τους αυξήθηκαν κατά 9% το 2021 (6,5 δισ. δολάρια επιπλέον), φτάνοντας τα 82,4 δισ. δολάρια, σύμφωνα με έκθεση της Διεθνούς Εκστρατείας για την Κατάργηση των Πυρηνικών Οπλων (ICAN).
Μόνο οι ΗΠΑ δαπάνησαν 44,2 δισ. δολάρια στο πλαίσιο του προγράμματος για εκσυγχρονισμό του οπλοστασίου τους την περασμένη χρονιά, αυξημένο κατά 12,7% σε σύγκριση με το 2020, ενώ η Κίνα 11,7 δισ. (+10,4%).
Οι προϋπολογισμοί στη Ρωσία (8,6 δισ. δολάρια), στη Γαλλία (5,9 δισ.), στη Βρετανία (6,8 δισ.) και στο Πακιστάν (1,1 δισ.) για τα πυρηνικά όπλα ήταν ελαφρά αυξημένοι, ενώ η Ινδία μείωσε τις δαπάνες στα 2,3 δισ. (έναντι 2,5 το 2020).
Το Ισραήλ δαπάνησε 1,2 δισ., όσα και την προηγούμενη χρονιά. Η ICAN υπολογίζει τις δαπάνες της Βόρειας Κορέας για το εξοπλιστικό της πρόγραμμα στα 642 εκατ. δολάρια (από 700 εκατ. το 2020).
Τέλος, η εν λόγω ΜΚΟ αναφέρει πως τα κράτη πλήρωσαν για νέες συμβάσεις με ιδιωτικές εταιρείες 30,2 δισ. δολάρια για να εκσυγχρονίσουν τα πυρηνικά οπλοστάσια και αυτές οι εταιρείες αγόρασαν τις υπηρεσίες κέντρων μελετών και ομάδων πίεσης για να υπερασπιστούν τη χρησιμότητα των πυρηνικών όπλων.
