Αυξημένο κίνδυνου σύγκρουσης Ελλάδας και Τουρκίας μετά την ενεργειακή συμφωνία της Τουρκίας με την Λιβύη, «βλέπει» το Politico.
Στις 3 Οκτωβρίου, η Τουρκία υπέγραψε μια προκαταρκτική συμφωνία με την κυβέρνηση της Τρίπολης της Λιβύης για εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου στα ανοιχτά της λιβυκής ΑΟΖ χωρίς να διευκρινίσει εάν οι έρευνες θα πραγματοποιηθούν σε ύδατα νότια της Ελλάδας, όπου η Αθήνα λέει ότι οι Τούρκοι δεν έχουν δικαίωμα να βρίσκονται. Πρόκειται για μια συμφωνία που -σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα- «έρχεται σε μια ιδιαίτερα τεταμένη στιγμή, που επιδεινώνεται από το γεγονός ότι η Ελλάδα, η Τουρκία και η Κύπρος θα διεξαγάγουν εκλογές το επόμενο έτος».
Κλιμάκωση των προκλήσεων σε επικίνδυνα επίπεδα
Στο δημοσίευμα γίνεται αναφορά στις απειλές του Τούρκου προέδρου, Recep Tayyip Erdogan, ότι «θα έρθουμε ξαφνικά μια νύχτα». Εκλαμβάνοντας τη δήλωση του Erdogan ως ευθεία απειλή, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, προειδοποίησε τους συμμάχους του ότι θα πρέπει να λάβουν σκληρότερα μέτρα για την Τουρκία, διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος για μια νέα ουκρανική κρίση.
«Ο κόσμος υποτιμά το ενδεχόμενο μιας σύγκρουσης και υπάρχει η αίσθηση σε ΗΠΑ και ΕΕ ότι έχουμε δει αυτό το έργο στο παρελθόν, και τίποτα δεν αλλάζει στην πραγματικότητα. Δεν ξέρω αν αυτό ισχύει πλέον», δήλωσε ο Ryan Gingeras, καθηγητής στο τμήμα Εθνικής Ασφάλειας στη Naval Postgraduate School στην Καλιφόρνια. Ο ίδιος διευκρίνισε ότι αυτό δεν σημαίνει ότι αναμένεται πόλεμος, αλλά σημείωσε ότι η στρατιωτική αντιπαράθεση είναι πλέον πιο πιθανή.
«Η ισορροπία δυνάμεων τώρα θεωρείται ότι είναι υπέρ της Τουρκίας, περισσότερο από ό,τι πριν. Η Τουρκία έχει πάει σε πόλεμο πολλές φορές από το 2016 και έχει επικρατήσει. Έχει αποδείξει ότι είναι σε θέση να αλλάξει τις πολιτικές συνθήκες με στρατιωτικές επεμβάσεις σε πολλά μέτωπα» συμπλήρωσε ο ίδιος.
Οι εκλογές του 2023
Την ίδια στιγμή, ο Erdogan εκτιμάται ότι θα επιχειρήσει να αυξήσει τα ποσοστά του ενόψει των εκλογών, αποσπώντας κάποιες ψηφοφόρους από το εθνικιστικό Good Party.
«Αυτή την ευκαιρία μπορεί να του την προσφέρει είτε η Ελλάδα είτε η Συρία», επισημαίνει ο Άγγελος Συρίγος, καθηγητής διεθνούς δικαίου και υφυπουργός Παιδείας. «Σε νομικούς όρους, υπάρχει η έννοια του δυνητικού δόλου. Η Άγκυρα μπορεί να μην έχει στόχο να σκοτώσει κανέναν, αλλά με την ακραία συμπεριφορά της θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε πόλεμο».
Ωστόσο, το Politico σημειώνει ότι και η Ελλάδα βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο και η εικόνα της κυβέρνησης «έχει δεχθεί πλήγμα από το σκάνδαλο των υποκλοπών και τις παρακολουθήσεις ηγετών της αντιπολίτευσης και δημοσιογράφων».
«Οι εκλογές είναι γνωστές για τη δημιουργία υπερβολικά θερμών συζητήσεων και νέων διαφορών», δήλωσε στo Politico ο Τούρκος πρέσβης στην Αθήνα Burak Özügergin. «Του χρόνου, με τις εκλογές στην περιοχή, μπορεί να έχουμε μια “τέλεια καταιγίδα”, όπως λένε. Αλλά θα είναι κάθε άλλο παρά τέλεια αν η ένταση ξεπεράσει ένα συγκεκριμένο επίπεδο. Πρέπει πραγματικά να είμαστε σε επαγρύπνηση, διότι τα πράγματα μπορούν να ξεφύγουν πολύ γρήγορα από τον έλεγχο» συμπλήρωσε ο ίδιος.
Η εξίσωση του EastMed
Η σύγκρουση για τον East Med και τα θαλάσσια σύνορα έχει βαθιές ρίζες.
Η Αθήνα αιφνιδιάστηκε τον Νοέμβριο του 2019, όταν η Άγκυρα ανακοίνωσε ότι είχε υπογράψει συμφωνία με μία από τις δύο αντίπαλες κυβερνήσεις στη Λιβύη -αυτή στην Τρίπολη, όχι στη Βεγγάζη- για την οριοθέτηση νέων θαλάσσιων συνόρων. Η προτεινόμενη γραμμή σε αυτή τη συμφωνία μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας βρίσκεται κοντά στο ελληνικό νησί της Κρήτης.
Το μνημόνιο επικυρώθηκε γρήγορα από το τουρκικό κοινοβούλιο, αλλά η κίνηση θεωρήθηκε από την Ελλάδα ως αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας. Από την πλευρά της, η ΕΕ είπε ότι η συμφωνία παραβιάζει το δίκαιο της θάλασσας και παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, ενώ το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ την χαρακτήρισε «μη βοηθητική και προκλητική».
Αντίθετα, ο Τούρκος πρέσβης Özügergin απάντησε ότι η συμφωνία του 2019 δεν θα έπρεπε να είχε προκαλέσει σοκ στους Έλληνες, οι οποίοι είχαν πιέσει για το δικό τους έργο αγωγού με την Κύπρο και το Ισραήλ, με την ευλογία των ΗΠΑ — μια συμμαχία που ονομάστηκε 3+1.
«Η απόφαση να υπογραφεί το Μνημόνιο μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης το 2019 δεν ελήφθη από τη μια μέρα στην άλλη. Μάλλον, ήταν μια σαφής και ξεκάθαρη αντίδραση σε ελιγμούς όπως ο μηχανισμός 3+1 και το σχέδιο EastMed, με το οποίο η Ελλάδα και οι Ελληνοκύπριοι προσπάθησαν να απωθήσουν την Τουρκία από την εξίσωση της Ανατολικής Μεσογείου», είπε ο Özügergin. «Πίστευε κανείς ότι θα καθίσουμε με σταυρωμένα χέρια και θα δεχτούμε να μας κλειδώσουν στη χερσόνησο της Ανατολίας;».
Η Ελλάδα και η Αίγυπτος προσπάθησαν να ανακτήσουν την πρωτοβουλία το 2020 με ένα σύμφωνο να ορίσουν τη δική τους αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) στην Ανατολική Μεσόγειο. Έλληνες διπλωμάτες είπαν ότι αυτό ουσιαστικά ακυρώνει τη συμφωνία του 2019 και, μετά τη συμφωνία της 3ης Οκτωβρίου, η Ελλάδα και η Αίγυπτος δήλωσαν ότι θα αντιταχθούν σε οποιαδήποτε δραστηριότητα σε αμφισβητούμενες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου.
Από την πλευρά της, η Ελλάδα προσπάθησε να οικοδομήσει σχέσεις με την αντίπαλη κυβέρνηση της ανατολικής Λιβύης με την ελπίδα να υπονομεύσει τη θαλάσσια συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης του 2019. Τον Απρίλιο του 2021, ωστόσο, η Αθήνα πήρε νέο δρόμο και επιδίωξε να εξομαλύνει τις σχέσεις με την κυβέρνηση της Τρίπολης ανοίγοντας εκ νέου την εκεί ελληνική πρεσβεία. Χωρίς ιδιαίτερο αποτέλεσμα. Ο νέος Έλληνας πρεσβευτής, ο οποίος έφτασε στην Τρίπολη νωρίτερα αυτό το μήνα, ανακλήθηκε πίσω στην Αθήνα μετά τη συμφωνία χωρίς να έχει προσκομίσει τα διαπιστευτήριά του και η πρεσβεία αποτελείται ουσιαστικά από ακόλουθο Τύπο, σύμφωνα με Έλληνες αξιωματούχους.
