Της Νατάσας Στασινού
Η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, η Ιταλία, δανείζεται αυτή τη στιγμή πιο ακριβά από τις αγορές σε σχέση με την Ελλάδα. Η απόδοση του ιταλικού 10ετους ομολόγου της διαμορφώνεται σήμερα στο 4,56% την ώρα που του αντίστοιχου ελληνικού είναι στο 3,97%. Η ιταλική οικονομία είναι λιγότερο χρεώμενη από την ελληνική, πολύ μεγαλύτερη σε μέγεθος και ισχυρότερη σε βιομηχανική παραγωγή. Είναι σταθερό μέλος του κλαμπ των 7 μεγάλων ανεπτυγμένων οικονομιών (G7) και παρουσιάζει συνολικά το 10ο υψηλότερο ΑΕΠ παγκοσμίως. Γιατί λοιπόν θεωρείται μεγαλύτερη ρίσκο το να δανείσεις τη Ρώμη, από το να δανείσεις την Αθήνα;
Το επιτόκιο των ομολόγων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις «βαθμολογίες» των οίκων αξιολόγησης και αυτές πιθανολογείται ότι θα είναι αρκετά σκληρές για την κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι. Την ώρα που η Ελλάδα απολαμβάνει και πάλι την επενδυτική βαθμίδα, η Ιταλία κινδυνεύει να πέσει στα «σκουπίδια» (junk), δηλαδή στην κατηγορία υψηλού ρίσκου.
Ο Moody’s – ο πιο αυστηρός ομολογουμένως εκ των οίκων αξιολόγησης, ο οποίος και διατηρεί και τη δική μας χώρα προς το παρόν ένα σκαλοπάτι κάτω από την επενδυτική βαθμίδα – θα δώσει την ετυμηγορία του για το ιταλικό αξιόχρεο την Παρασκευή.
Οι αγορές φοβούνται μία υποβάθμιση της ιταλικής οικονομίας που ήδη είναι στην τελευταία κλίμακα της επενδυτικής βαθμίδας, στο Baa3, με αρνητικές προοπτικές (outlook). Εάν το δυσμενές σενάριο επιβεβαιωθεί, θα είναι η πρώτη φορά στα χρονικά που μία οικονομία του G7 θα πέφτει στην κατηγορία junk. «Μία πιθανή υποβάθμιση της Ιταλίας σε σκουπίδι αυτή την εβδομάδα θα είχε εν πολλοίς συμβολικό χαρακτήρα και θα ήταν αρκετά αμφιλεγόμενη» σχολιάζει το Bloomberg.
Πώς όμως φτάσαμε να αντιμετωπίζει τον κίνδυνο αυτό η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του ευρώ; Η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι είχε πετύχει μετά την εκλογή της να διασκεδάσει τις ανησυχίες των αγορών, παραμένοντας σε στενή συνεργασία με τις Βρυξέλλες και διαβεβαιώνοντας ότι θέλει και θα αξιοποιήσει στο έπακρο τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και άλλα κοινοτικά κεφάλαια. Ακολουθούσε έναν δρόμο «πειθαρχίας», που κρατούσε σε σχετικά χαμηλά επίπεδα και τις αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων.
Αυτό άρχισε να αλλάζει τον Σεπτέμβριο, με την κυβέρνηση Μελόνι να υιοθετεί σαφώς πιο χαλαρή δημοσιονομική πολιτική, αλλά και να επιβάλλει έναν αμφιλεγόμενο φόρο στις τράπεζες.
Τι θα μπορούσε να βάλει «φρένο» στον Moody’s
«Μία υποβάθμιση της Ιταλίας σε junk θα ήταν ένα ισχυρό σοκ σε μία ήδη εύθραυστη αγορά» προειδοποιεί η Barclays. Και η αλήθεια είναι πως αυτό είναι σίγουρα κάτι που λαμβάνει υπόψη του και ο αμερικανικός οίκος. Μερίδα αναλυτών εκτιμά ότι θα αποφύγει να κατακεραυνώσει την ιταλική οικονομία, καθώς δεν θέλει να εμφανιστεί ως υπεύθυνος για πιθανές σφοδρές αναταράξεις στις αγορές χρέους.
Όταν τον Αύγουστο του 2022 υποβάθμισε σε αρνητικές τις προοπτικές του ιταλικού αξιόχρεου προσδιόριζε τρία μεγάλα προβλήματα: τις καθυστερήσεις σε διαρθωτικές μεταρρυθμίσεις, τις προκλήσεις στον ενεργειακό εφοδιασμό και τη δημοσιονομική κατάσταση. Στα δύο πρώτα είχαμε μάλλον πρόοδο από την Ιταλία. Το τρίτο είναι η μεγάλη πηγή ανησυχίας. Δεν αποκλείεται ο οίκος να θελήσει τελικά να αποφύγει να εκδώσει την όποια νέα αξιολόγηση την Παρασκευή, επικαλούμενους απουσία ουσιαστικών εξελίξεων για μία αναθεώρηση. Μία στάση αναμονής θα έδινε στην κυβέρνηση Μελόνι χρόνο και στις αγορές μία ανάσα.
