Το Twitter ανέκαθεν πάλευε με την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης ιδίως σε σημαντικά ειδησεογραφικά γεγονότα και αποτελούσε το ιδανικό περιβάλλον για να μάθει κάποιος τι συμβαίνει στον κόσμο.
Όμως ο πόλεμος Ισραήλ– Χαμάς ήρθε να υπογραμμίσει ότι η πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, η οποία υπο τον Έλον Μάσκ έχει μετονομαστεί σε Χ έχει καταντήσει όχι μόνον αναξιόπιστη, αλλά επι των ημερών του προωθεί ενεργά τα fake news, σύμφωνα με ειδικούς παρατηρητές.
Η Χ έχει υποβαθμιστεί σε σημείο τέτοιο ώστε όχι μόνον δεν καταφέρνει να πατάξει την παραπληροφόρηση αλλά αντιθέτως ευνοεί τις αναρτήσεις από λογαριασμούς οι οποίοι πληρώνουν για τη συνδρομητική υπηρεσία blue-check (την χαρακτηριστική ένδειξη πιστοποίησης εγκυρότητας), ανεξαρτήτως από το ποιος τους διαχειρίζεται.
Εάν τέτοιες αναρτήσεις γίνουν viral, οι δημιουργοί τους με το διεθνώς αναγνωρίσιμο χαρακτηριστικό σύμβολο εγκυρότητας (το λατινο γραμμα V μπλέ χρώματος) μπορούν να είναι επιλέξιμοι για πληρωμές από το Χ, δημιουργώντας ένα οικονομικό κίνητρο για να δημοσιεύουν ό,τι μπορεί να προκαλέσει τις περισσότερες αντιδράσεις, συμπεριλαμβανομένης και της παραπληροφόρησης.
«Στο Χ το επίπεδο παραπληροφόρησης για τον πόλεμο Ισραήλ- Χαμάς το οποίο προωθείται αλγοριθμικά στην πλατφόρμα δεν έχει καμία σχέση με οτιδήποτε έχω αντιμετωπίσει στην καριέρα μου ως τώρα» ανέφερε στο αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο ABC, ο πολιτικός επιστήμονας, Ιαν Μπρέμερ, διακεκριμένος ειδικός σε θέματα εξωτερικής πολιτικής.
Αλλά και ο Επίτροπος της Ε.Ε. για την εφαρμογή της νομοθεσίας στην ψηφιακή τεχνολογία, Τιερί Μπρετόν, σε επιστολή «υψηλών τόνων» προς τον Μάσκ επισημαίνει την παραπληροφόρηση στην πλατφόρμα και κάνει λόγο για «δυνητικά παράνομο περιεχόμενο» στο Χ, σε αυτό που διαμορφώνεται ως μία από τις πρώτες μεγάλες δοκιμασίες για το νέο νομικό πλαίσιο των 27 της Ευρώπης, με το οποίο αποσκοπούν στην εξυγίανση των social media.
Επιστολή, όχι όμως στο ίδιο -έντονο- ύφος, ο Μπρετόν έστειλε και τον διευθύνοντα σύμβουλο της Meta, Μάρκ Ζάκεμπεργκ, μητρική εταιρεία των facebook και instagram.
Παραφροσύνη εξαιτίας fake news
Αλλά και οι άλλες ψηφιακές πλατφόρμες, Tik Tok, YouTube και facebook κατακλύζονται από ανυπόστατες φήμες και ψευδείς ειδήσεις σχετικά με την σύγκρουση στην νοτιοανατολική άκρη της Μεσογείου, συνεισφέροντας στην παραφροσύνη που προκαλείται κάθε φορά όταν μια σημαντική είδηση προσελκύει την προσοχή της κοινής γνώμης.
«Οι άνθρωποι αναζητούν εναγωνίως πληροφορίες και τα σόσιαλ μίντια μπορούν να παρεμβαίνουν και να επηρεάζουν την ικανότητα τους να διακρίνουν το πραγματικό γεγονός από το κατασκευασμένο και φενάκη», προσθέτει στη συζήτηση ο Γκόρντον Πίνικουκ, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο Κορνέλ, ο οποίος μελετά την Παραπληροφόρηση.
Ο ανεξάρτητος προοδευτικός οργανισμός Media Matters, που μελετά και παρατηρεί τα ΜΜΕ, αναφέρει ότι το προηγούμενο Σάββατο οι συνδρομητές της premium υπηρεσίας του Χ μοιράστηκαν τουλάχιστον έξι παραπλανητικά βίντεο σχετικά με τον πόλεμο στη Γάζα. Μεταξύ τους βίντεο με αποσπασματικά πλάνα και βίντεο με παλαιότερο οπτικοακουστικό υλικό τα οποία πλασαρίστηκαν ως «σημερινά» κερδίζοντας εκατομμύρια προβολές.
Αλλά και το Tik Tok θεωρείται παράδεισος της πληροφόρησης. Με μία διαφορά. Εν αντιθέσει με το Χ, το Tik Tok δεν είναι καταχωρημένο ως η «νούμερο 1» πηγή πληροφόρησης σε πραγματικό χρόνο για γεγονότα που είναι σε εξέλιξη.
Και κάτι ακόμα. Στο Χ «βλέπεις ανθρώπους να κερδοσκοπούν από την παραπληροφόρηση, ακριβώς εξαιτίας των οικονομικών κινήτρων που δίνει η πλατφόρμα, για να αναρτούν περιεχόμενο το οποίο γίνεται viral. Κατά συνέπεια η παραπληροφόρηση γίνεται viral», σημειώνει η Κολίνα Κολτάι ειδική ερευνήτρια παραπληροφόρησης στα σόσιαλ μίντια με προϋπηρεσία στον τομέα Community Notes του Twitter, με στόχο την ποιοτική ενημέρωση και τον εντοπισμό δυνητικά παραπλανητικών αναρτήσεων.
Ένας από τους λόγους για τους οποίος το facebook βρίσκεται στην περιφέρεια της αμφισβήτησης που έχει «αναζωπυρωθεί» οφείλεται στην τακτική υποβιβασμού τον οποίο εφαρμόζει η Meta. Δηλαδή, αν εντοπιστεί κάτι που μπορεί να θεωρηθεί ως παραπληροφόρηση, το σύστημα της πλατφόρμας το υποβιβάζει και το διοχετεύει σε ανεξάρτητους ελεγκτικούς μηχανισμούς γεγονότων για αξιολόγηση. Πλην όμως αν η Meta, η οποία στο μεταξύ έχει κάνει χιλιάδες απολύσεις εργαζομένων στο πλαίσιο περιστολής δαπανών, υποβαθμίσει το πρόγραμμα ελέγχου εγκυρότητας η παραπληροφόρηση θα μπορεί να κατακλύσει και πάλι τις πλατφόρμες της, ανησυχούν οι ειδικοί.
Στροφή στα παραδοσιακά ΜΜΕ
Την προηγούμενη εβδομάδα η ομάδα ασφαλείας του Χ ανέφερε ότι δύο ημέρες νωρίτερα παρατηρήθηκε «αύξηση των καθημερινών ενεργών χρηστών στο Χ από την περιοχή των συγκρούσεων. Επιπλέον υπήρξαν πάνω από 50 εκατ. αναρτήσεις με θέμα την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ εκείνο το Σαββατοκύριακο. Καθώς τα γεγονότα συνεχίζονται με ταχείς ρυθμούς η επικεφαλής διεπιχειρησιακή ομάδα αξιολόγησε ότι απαιτείται το υψηλότερο επίπεδο αντίδρασης στην πλατφόρμα», ανέφερε η ομάδα Ασφαλείας του Χ.
Το ερώτημα «πώς αντιμετωπίζετε η παραπληροφόρηση στα σόσιαλ μίντια», όμως ζητά απάντηση. Υπάρχει τρόπος ή είναι ουτοπία;
Σε περιόδους κρίσεων και έκτατων γεγονότων μεγάλης έκτασης, όπως ο νέος πόλεμος Παλαιστίνων- Ισραηλινών, οι ειδικοί συστήνουν στον κόσμο να απευθύνεται σε «παραδοσιακά, επώνυμα, μέσα ενημέρωσης και ειδησεογραφικά πρακτορεία όπως το Associated Press και το Reuters, που έχουν ελεγκτικούς μηχανισμούς γεγονότων και πληροφοριών αλλά και ρεπορτάζ– ανταποκρίσεις από τα σημεία που συμβαίνουν τα γεγονότα.
Στην Ευρώπη πάντως οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης υπόκεινται, όπως αναφέρεται, σε αυστηρότερο έλεγχο για τον πόλεμο, από τις ΗΠΑ.
Ο Ευρωπαίος Επιτροπος Μπρετόν πάντως στην επιστολή του στον Μασκ προειδοποίησε για κυρώσεις σε περίπτωση που δεν συμμορφωθεί με το νόμο της Ε.Ε. για της ψηφιακές υπηρεσίες. Η Ε.Ε. απαιτεί από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης να επισημαίνουν το παράνομο, παραπλανητικό περιεχόμενο και να λαμβάνουν μέτρα για την μείωση της παραπληροφόρησης. Διαφορετικά θα αντιμετωπίσουν οικονομικές κυρώσεις που μπορεί να φθάσουν έως το 6% των ετήσιων παγκόσμιων εσόδων τους.
