Και εγένοντο 11: Οι πέντε BRICS αποφάσισαν στη σύνοδο κορυφής του Γιοχάνεσμπουργκ, να ενταχθούν στην ομάδα τους από την 1η Ιανουαρίου του 2024 , άλλες έξι χώρες: Αργεντινή, Αίγυπτος, Ιράν, Αιθιοπία, Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα .
«Λάβαμε μια σημαντική απόφαση για την επέκταση των BRICS. Αυτό θα ενισχύσει περαιτέρω τις πεποιθήσεις πολλών χωρών σε αυτόν τον πολυπολικό κόσμο», δήλωσε ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι. «Είμαι βέβαιος ότι θα μπορέσουμε να δώσουμε νέο δυναμισμό στους BRICS συνεργαζόμενοι με τις νέες χώρες μέλη του ομίλου. Η Ινδία είχε πολύ βαθιές και ιστορικές σχέσεις με όλες αυτές τις χώρες», πρόσθεσε.
Η συζήτηση για τη διεύρυνση του μπλοκ των BRICS, που μέχρι τώρα περιλαμβάνει τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική, ήταν στην κορυφή της ατζέντας στην τριήμερη σύνοδο κορυφής στο Γιοχάνεσμπουργκ.
«Οι Brics πρέπει να εργαστούν υπέρ της πολυμέρειας και όχι να δημιουργούν μικρά μπλοκ. Πρέπει να ενσωματώσουμε περισσότερες χώρες στην οικογένεια των Brics», εξήγησε ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ, στο Γιοχάνεσμπουργκ.
Ο Πρόεδρος της Βραζιλίας Λούλα ντα Σίλβα πρόσθεσε μάλιστα ότι το διευρυμένο μπλοκ των BRICS θα αντιπροσωπεύει το 46% του παγκόσμιου πληθυσμού και το 37% της παγκόσμιας οικονομικής παραγωγής. «Ένα τέτοιο άνοιγμα θα μπορούσε να επιτρέψει στην ομάδα να ενισχύσει ακόμη περισσότερο το ειδικό της βάρος σε μια ολοένα και πιο πολωμένη διεθνή σκηνή, με το Πεκίνο και τη Μόσχα να επιδιώκουν να σχηματίσουν ένα αντίβαρο ενάντια στη Δύση», γράφει η γερμανική Handelsblatt.
Η απάντηση του Λευκού Οίκου δεν άργησε να έλθει: Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Τζο Μπάιντεν, Τζέικ Σάλιβαν, έσπευσε να διαβεβαιώσει ότι ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών θα υποστηρίξει στην επόμενη σύνοδο κορυφής της G20 στην Ινδία στις 9 και 10 Σεπτεμβρίου. τον «εκσυγχρονισμό των πολυμερών αναπτυξιακών θεσμών , όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ για να ανταγωνιστούν τα «δεσμευτικά και μη βιώσιμα δάνεια που χορηγεί η Κίνα μέσω του νέου Δρόμου του Μεταξιού».
Κατακερματισμός της παγκοσμιοποίησης
Η απάντηση του Λευκού Οίκου δείχνει πλέον ξεκάθαρα ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών, θα ενταθεί. «Ο κατακερματισμός της παγκοσμιοποίησης, που ξεκίνησε ήδη κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ, εντάθηκε με την πανδημία του Covid-19 , αλλά κυρίως, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία», γράφει η γαλλική La Tribune . «Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τις χώρες της G7 στη Ρωσία έδειξαν σε πολλές αναδυόμενες χώρες την ανάγκη για γεωπολιτική προστασία σε έναν κόσμο που σήμερα ανασυγκροτείται και πάλι σε δύο μπλοκ», τονίζει η γαλλική ιστοσελίδα.
Εκτός από τη συμφωνία για τη διεύρυνση των BRICS, στη Σύνοδο που ολοκληρώθηκε χθες ,συζητήθηκε επίσης και η δημιουργία κοινού νομίσματος. «Ο στόχος ενός τέτοιου νομίσματος είναι πάντως να διευκολύνει το εμπόριο και τη χρηματοδότηση υποδομών μεταξύ των μελλοντικών χωρών-μελών ,παρά να εκθρονίσει το δολάριο, το οποίο κυριαρχεί σε μεγάλο βαθμό στο παγκόσμιο εμπόριο», εξηγεί ο οικονομολόγος της εταιρείας χρηματοπιστωτικών συμβουλών, Asteres, Σιλβέν Μπερσινγκέρ. «Μπορεί επίσης να μπουν στο παιχνίδι και πολιτικοί προβληματισμοί. Για παράδειγμα, ελέγχοντας το δολάριο, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν πιο εύκολα να επιβάλουν οικονομικές κυρώσεις, μπλοκάροντας τη χρήση του νομίσματός τους σε σχέση με την Κούβα, το Ιράν ή τη Ρωσία, ενώ είναι και μια πιθανή απειλή που η Κίνα μπορεί να θέλει να αποφύγει», σημειώνει ο Γάλλος οικονομολόγος.
Η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα των BRICS
Για την Κίνα, η διεύρυνση BRICS δίνει τη δυνατότητα να επιταχυνθεί η πρωτοβουλία του νέους Δρόμου του Μεταξιού (Belt and Road Initiative) (BRI) . Μια πρωτοβουλία που εγκαινιάστηκε από τον πρόεδρο Σι πριν 10 χρόνια και φιλοδοξεί να συνδέσει το Μέσο Βασίλειο με την Ευρώπη, μέσω ενός οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου, αλλά και δια της θαλάσσης, μέσω των αφρικανικών χωρών που βρίσκονται στις ακτές του Ινδικού Ωκεανού.
Η κινεζική πρωτοβουλία αφορά σχεδόν 70 χώρες με πληθυσμό 4,4 δισεκατομμυρίων κατοίκων, που αντιπροσωπεύουν το 40% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Η χρηματοδότηση και ο δανεισμός αυτών των χωρών δεν θα παρέχεται από διεθνείς οργανισμούς όπως η Παγκόσμια Τράπεζα ή το ΔΝΤ, αλλά από την Κίνα μέσω της Ασιατικής Τράπεζας Επενδύσεων ή την Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα των BRICS, που δημιουργήθηκε το 2014 και τελεί υπό τη διεύθυνση της πρώην προέδρου της Βραζιλίας, Ντίλμα Ρούσεφ. Η τράπεζα NDB επιτρέπει στις αναδυόμενες χώρες να χρηματοδοτούν έργα χωρίς να πιέζονται από τους όρους του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Η NDB έχει ήδη εγκρίνει περισσότερα από 30 δισεκατομμύρια δολάρια σε δάνεια.
Πριν από τη διεξαγωγή της συνόδου κορυφής του Γιοχάνεσμπουργκ, ο Λευκός Οίκος προσπάθησε να αποτρέψει μάλιστα ορισμένες χώρες να ενταχθούν στους BRICS, με την υπόσχεση ότι θα αποδεσμεύσει «περίπου 50 δισεκατομμύρια δολάρια σε δάνεια για χώρες φτωχές και μεσαίου εισοδήματος ,μόνο από τις Ηνωμένες Πολιτείες». Η Ουάσιγκτον κάλεσε μάλιστα τους Δυτικούς συμμάχους και εταίρους να συνεισφέρουν ώστε το συνολικό ποσό των διαθέσιμων κεφαλαίων να ανέλθει «στα 200 δισεκατομμύρια δολάρια».
Υδρογονάνθρακες και σπάνια μέταλλα
Η διεύρυνση των BRICS, που μπορεί να φτάσει ακόμη και τα 40 μέλη, θα μπορούσε να εξασφαλίσει στο μπλοκ εξέχουσα θέση στις αγορές υδρογονανθράκων και σπανίων μετάλλων, που είναι απαραίτητα για τη ενεργειακή μετάβαση. Με την ένταξη της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων και στη συνέχεια της Νιγηρία και της Αλγερίας, οι BRICS θα μπορούσαν να ελέγχουν περισσότερο από το 60% της παγκόσμιας παραγωγής μαύρου χρυσού και 40% της ικανότητας διύλισης. Όσον αφορά τους υπόλοιπους υδρογονάνθρακες, το μπλοκ θα αντιπροσωπεύει πάνω από το 50% της παραγωγής φυσικού αερίου και το 80% του άνθρακα, όπου κυριαρχούν η Κίνα και η Ινδονησία.
Για τα μέταλλα, η συγκέντρωση είναι ακόμη μεγαλύτερη: Πιθανό μέλος η Ινδονησία ,είναι ο πρώτος παραγωγός νικελίου, ενώ η Ρωσία είναι στην Τρίτη θέση. Η Ινδονησία είναι επίσης ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός κοβαλτίου, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου εξορύσσεται από μία άλλη χώρα-υποψήφια των BRICS, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό .
Οι σπάνιες γαίες είναι επίσης πρακτικά ο τομέας της Κίνας, η οποία κυριαρχεί επίσης στη μετατροπή των ορυκτών σε μέταλλα. Η πλατίνα και το παλλάδιο παράγονται κυρίως στη Ρωσία και τη Νότια Αφρική.
Η εξάρτηση της ΕΕ
Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν φυσικά να βασίζονται στη δική τους παραγωγή υδρογονανθράκων και σε κάποιο βαθμό, στα μέταλλα, με τη βοήθεια του Καναδά, αλλά αυτό δεν ισχύει για την Ευρώπη, η οποία θα μπορούσε να αποδυναμωθεί. Η ΕΕ, σε μεγάλο βαθμό θα εξαρτάται για την ενεργειακή της μετάβαση όλο και περισσότερο από τις μελλοντικές χώρες –μέλη των BRICS, ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν μάλιστα, που είχε εκφράσει την επιθυμία να παραστεί στη σύνοδο του Γιοχάνεσμπουργκ , αποκλείστηκε με το πρόσχημα ότι ήταν «πολύ νωρίς».
Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) Βέρνερ Χόγιερ προειδοποίησε μάλιστα ότι η Ευρώπη κινδυνεύει να χάσει την εμπιστοσύνη του Παγκόσμιου Νότου . «Θα πρέπει να ανησυχήσουμε καθώς ένας αυξανόμενος αριθμός αναπτυσσόμενων χωρών, ιδιαίτερα στην Αφρική, στρέφεται σε χώρες όπως η Κίνα και άλλες αναδυόμενες οικονομίες για υποστήριξη, αντί στους παραδοσιακούς δυτικούς θεσμούς”, είπε ο Χόγιερ στο Reuters . «Οι πρόσφατες ψηφοφορίες στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών έχουν ήδη καταστήσει σαφές ότι αν δεν κάνουμε περισσότερα και δεν γίνουμε πιο ορατοί εκεί, διατρέχουμε τον κίνδυνο να χάσουμε την εμπιστοσύνη του παγκόσμιου Νότου», είπε ο Χόγιερ.
