Του Μιχάλη Ψύλου
Από το κακό στο χειρότερο πηγαίνει η λίρα. Νέο αρνητικό ρεκόρ κατέγραψε χθες το τουρκικό νόμισμα , καθώς υποτιμήθηκε στις 9,04 λίρες ανά δολάριο , ανεβάζοντας στο 18% τις απώλειες από την αρχή του χρόνου. «Είναι απίστευτο ότι η λίρα έχει υποτιμηθεί κατά ένα πέμπτο μετά την απόλυση του τέως Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, Νάτσι Αγκμπάλ από τον πρόεδρο Ερντογάν τον περασμένο Μάρτιο», έγραψε στο twitter ο Τίμοθι Ας, επικεφαλής οικονομολόγος στην BlueBay Asset Management ,στο Λονδίνο. «Τότε υπήρχε μια διέξοδος. Τώρα όμως; » . Για την ιστορία, ο Αγκμπάλ είχε αυξήσει τα επιτόκια για να μειώσει τον πληθωρισμό ,αλλά «αποκεφαλίστηκε» μετά από θητεία μόλις ,τεσσάρων μηνών.
Πως λοιπόν να υπάρχει διέξοδος; Οταν ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ασκεί μόνος του την οικονομική πολιτική της χώρας; Απολύει κατά το δοκούν τους κεντρικούς τραπεζίτες (τρεις τον τελευταίο ενάμισι χρόνο), μείωσε το επιτόκιο αναφοράς στο 18 % από 19 % στα τέλη Σεπτεμβρίου για να μειώσει δήθεν το κόστος δανεισμού.
«Με τον Ερντογαν προσωπικά υπεύθυνο για την οικονομία, οι Τούρκοι πολίτες όλο και πιο δύσκολα τα φέρνουν πέρας», γράφει η Frankfurter Allgemeine Zeitung σε ανταπόκριση από την Κωνσταντινούπολη. «Η τουρκική οικονομία εξαρτάται από ξένες χώρες, τα χρήματα που διαθέτουν οι πολίτες αξίζουν όλο και λιγότερο. Ο επίσημος ρυθμός πληθωρισμού είναι 19, 58%, αλλά η πραγματικότητα στα ράφια των σούπερ μάρκετ είναι πολύ πιο αρνητική. Μέσα σε ένα χρόνο, η τιμή των αυγών αυξήθηκε κατά 70 %, στα κοτόπουλα κατά 69 %, το ηλιέλαιο κατά 58 % και οι φακές κατά 52 %», γράφει η γερμανική εφημερίδα.
Δάνεια από τα σούπερ μάρκετ
Τα στοιχεία συγκλονίζουν: Ενώ ο Ερντογάν κοιμάται στο παλάτι των 1000 δωματίων, πολλοί φοιτητές στην Κωνσταντινούπολη διανυκτερεύουν στα πάρκα επειδή δεν βρίσκουν μέρος για να μείνουν, καθώς τα ενοίκια έχουν αυξηθεί από 70 έως 290% σε ένα χρόνο. «Οι άνθρωποι δεν παίρνουν δάνεια από την τράπεζα για να αγοράσουν ένα διαμέρισμα ή ένα αυτοκίνητο ή να ξεκινήσουν τη δική τους επιχείρηση, αλλά για να τα βγάλουν πέρα», γράφει η FAZ. Το 75% των τραπεζικών δανείων λαμβάνεται από υπαλλήλους μέσω πιστωτικής κάρτας. Από τα 80 εκατομμύρια κατοίκους της χώρας, 34, 4 εκατομμύρια έχουν καταναλωτικά δάνεια ή χρέη πιστωτικών καρτών. Ο αριθμός των πολιτών εναντίον των οποίων έχουν κινηθεί νομικά οι τράπεζες για παράλειψη εξόφλησης των χρεών ,αυξήθηκε κατά 82 %. Και μην νομίζετε ότι οι άνθρωποι θα δανείζονταν μόνο από τις τράπεζες. Την προηγούμενη εβδομάδα, μια αφίσα κοσμούσε τα ράφια μιας αλυσίδας σούπερ μάρκετ: «Δάνειο από το σούπερ μάρκετ ,σε 18 μηνιαίες δόσεις, κάνε αίτηση τώρα!»
Την ίδια ώρα , το Προεδρικό Μέγαρο στην Αγκυρα, ξοδεύει κάθε ημέρα… 700.000 ευρώ για το ευ ζην των ενοίκων του! Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία , οι δαπάνες σίτισης στο Παλάτι αυξήθηκαν κατά 64% σε ένα χρόνο. Αλλά ο Ερντογάν συμβουλεύει τους πολίτες να τρώνε …λιγότερο, θυμίζοντας σε πολλούς την περίφημη ρήση της Μαρία Αντουανέτα : Αφού δεν έχουν ψωμί , γιατί δεν τρώνε παντεσπάνι»
Ολο και πιο πολλά όπλα
Ο Τούρκος πρόεδρος βρίσκει βέβαια ,πόρους για την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας. Το 2020, επτά τουρκικές εταιρείες βρίσκονταν ήδη στην «λίστα 100» της “Defense News”. Από 56 αμυντικές βιομηχανίες που υπήρχαν στη χώρα το 2002, έφτασαν τις 1.500 το 2020.
Με την μανία του να καταστήσει την Τουρκία περιφερειακή δύναμη, ο Ερντογάν δεν διστάζει να εμπλέκεται στρατιωτικά εκεί που άλλες δυνάμεις αφήνουν κενό- βόρεια Συρία, Ιράκ ,Λιβύη και στον Καύκασο. Στρατιωτικοί αναλυτές λένε μάλιστα ότι η Τουρκία δεν αποκλείεται να εμπλακεί και σε μια πιθανή σύγκρουση ανάμεσα στο Αζερμπαϊτζάν και το Ιράν, καθώς οι σχέσεις των δύο χωρών είναι πολύ τεταμένες το τελευταίο διάστημα. Η Τουρκία πραγματοποίησε τελευταία, κοινά στρατιωτικά γυμνάσια στην περιοχή με το Αζερμπαιτζάν, αλλά και το Πακιστάν.
Σύμφωνα με τον Ισμαήλ Γκιούλε, επικεφαλής της Ένωσης Τούρκων Εξαγωγέων, η Αγκυρα εξήγαγε εξοπλιστικά προϊόντα σε 169 χώρες τους πρώτους έξι μήνες του τρέχοντος έτους. Σύμφωνα με τον ίδιο, τα επόμενα εννιά χρόνια, οι εξαγωγές αμυντικών συστημάτων θα σημειώσουν τη μεγαλύτερη αύξηση, έως και 400 %.
Ο Ιρακινός υπουργός Άμυνας Τζούμα Ινάντ αποκάλυψε για παράδειγμα, ότι η Βαγδάτη σχεδιάζει να αγοράσει από την Τουρκία μη επανδρωμένα αεροσκάφη TB2 ,12 ελικόπτερα T129 ATAK και έξι συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου KORAL.
Ταυτόχρονα, η Αγκυρα έχει αυξήσει τις εισαγωγές όπλων. Εχει υποβάλει αίτημα για την αγορά 40 μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην αμερικανική εταιρεία Lockheed Martin .Εχει επίσης στείλει στο Βερολίνο «μια μακρά λίστα επιθυμιών για την αγορά προηγμένων οπλικών συστημάτων» , όπως αποκαλύπτει η Tagesschau. Η γερμανική εφημερίδα σημειώνει πάντως ότι το αίτημα της Αγκυρας αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό καθώς «οι τουρκικές στρατιωτικές επιθέσεις τα τελευταία χρόνια έχουν εγείρει ανησυχίες ότι ο Ερντογάν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τα εξοπλιστικά προγράμματα γερμανικής τεχνολογίας για την… τρέλα του».
