Το αμερικανικό δολάριο πρωταγωνιστεί στις αγορές ως διεθνές αποθεματικό νόμισμα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το τελευταίο διάστημα, και κυρίως μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, παρατηρείται ένα έντονο ενδιαφέρον υποκατάστασής του.
Το δολάριο είναι ο βασιλιάς στο παγκόσμιο εμπόριο για δεκαετίες, όχι μόνο επειδή οι ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, αλλά και επειδή το πετρέλαιο, ένα βασικό αγαθό που χρειάζονται όλες οι οικονομίες, μεγάλες και μικρές, κοστολογείται σε δολάρια. Τα περισσότερα εμπορεύματα τιμολογούνται επίσης και διαπραγματεύονται σε δολάριο, το οποίο αποτελεί βασικό asset στην έκδοση ομολόγων και τις διασυνοριακές τραπεζικές συναλλαγές.
Δεδομένου ότι το αμερικανικό νόμισμα αντιπροσωπεύει το 58% των διεθνών συναλλαγματικών αποθεματικών, καθιστάται μακρινή η όποια άμεση απειλή από άλλο νόμισμα. «Δεν αναμένουμε γρήγορη μεταβολή στα αποθέματα διότι ο λόγος για τον οποίο το δολάριο αποτελεί αποθεματικό νόμισμα είναι η ισχύς της αμερικανικής οικονομίας και το βάθος των κεφαλαιαγορών της», όπως το έχει θέσει η γενική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα. «Μην αποχαιρετάτε ακόμα τα δολάριά σας».
Την ίδια εκτίμηση εξέφρασε ο Vikram Rai, ανώτερος οικονομολόγος στην TD Bank, σημειώνοντας, ωστόσο, ότι, αν και δεν κινδυεύει στο εγγύς μέλλον, η κυριαρχία του δολαρίου στιος αγορές κινδυνεύει ολοένα και περισσότερο. Όπως σημειώνει, αν και ακόμη εκκολαπτόμενες, αναδεικνύονται εναλλακτικές λύσεις που μπορεί κάποια μέρα να πλήξουν την ισχύ του δολαρίου, καθιερώνοντας ένα λιγότερο συγκεντρωτικό καθεστώς.
«Μέσα στην επόμενη δεκαετία, ίσως και δύο δεκαετίες, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να αναδυούν κυρίαρχα περιφερειακά νομίσματα και ένα πολυπολικό διεθνές καθεστώ, με τους ρόλους που διαδραματίζει τώρα το δολάριο να μοιράζονται στο ευρώ, σε ένα πιο ανοιχτό γουάν, σε μελλοντικά ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών και πιθανώς σε άλλες επιλογές που δεν έχουμε δει ακόμη», υποστήριξε.
Προς το παρόν, το δολάριο συνεχίζει να απολαμβάνει την πρωτοκαθεδρία του ως το πιο διαδεδομένο αποθεματικό νόμισμα, είπε ο Rai, μια τάση που έχει παραμείνει αμετάβλητη από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Πάντως μια πλήρης εκθρόνιση θα πάρει χρόνο. Αν και το ευρώ είναι ένας σοβαρός ανταγωνιστής του δολαρίου, τόσο το ευρωπαϊκό νόμισμα όσο και το γιουάν ανταγωνίζονται ελάχιστα την αξιοπιστία του δολαρίου, ανέφερε ο Rai. Σε σύγκριση με το χαρακτηριστικό του ασφαλούς καταφυγίου των αμερικανικών ομολόγων, τα ομόλογα σε ευρώ συχνά δεν προέρχονται από την ίδια κυβέρνηση, μειώνοντας την αξιοπιστία τους. Την ίδια ώρα, το γιουάν δεν είναι ούτε ελεύθερα μετατρέψιμο ούτε ευρέως διαθέσιμο, πρόσθεσε.
Άλλοι αναλυτές έχουν επίσης σημειώσει ότι έχει υποβαθμιστεί από τους αυστηρούς ελέγχους της Κίνας, καθιστώντας το ελάχιστα προσαρμοσμένο στις ροές της ελεύθερης αγοράς.
Ωστόσο, ορισμένοι παράγοντες θα μπορούσαν να επιταχύνουν τη διαδικασία αποδολαριοποίησης. Τα ψηφιακά νομίσματα αποτελούν μια τέτοια απειλή, με ορισμένες χώρες να εργάζονται ήδη πάνω στη συγκεκριμένη τεχνολογία. Εάν υιοθετηθούν, τέτοια tokens θα μπορούσαν να άρουν την ανάγκη για διακανονισμό πληρωμών.
Παράλληλα, τα διάφορες αιφνίδιες και αρνητικές εξελίξεις αποτελούν επίσης κίνδυνο για το δολάριο, σύμφωνα με τον Rai. Ενώ η πρόσφατη χρεοκοπία των ΗΠΑ απετράπη, παρόμοια επεισόδια στο μέλλον θα μπορούσαν να κλονίσουν τη διεθνή πίστη στο νόμισμα και να επιταχύνουν την αποδυνάμωσή του.
Άλλες προκλήσεις θα μπορούσαν επίσης να εμφανιστούν τα επόμενα χρόνια, όπως το σχέδιο για ένα κοινό νόμισμα μεταξύ των χωρών BRICS. «Μια πλήρης νομισματική ένωση μεταξύ τέτοιων ανόμοιων οικονομιών είναι απίθανο να πραγματοποιηθεί, αλλά η ανακοίνωση σηματοδοτεί τη δέσμευση να διεξάγουν περισσότερο το εμπόριο και τη χρηματοδότησή τους χωρίς δολάρια», είπε χαρακτηριστικά.
