Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι η αυξανόμενη εξάπλωση του ιού της ευλογιάς των πιθήκων (Mpox) στην Αφρική αποτελεί παγκόσμια κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την υγεία, προειδοποιώντας ότι ο ιός μπορεί τελικά να εξαπλωθεί διεθνών
Η ανακοίνωση του γενικού διευθυντή του ΠΟΥ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγιέσους έγινε μετά από συνεδρίαση της επιτροπής έκτακτης ανάγκης του οργανισμού υγείας του ΟΗΕ. Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Αφρικής κήρυξαν την Τρίτη τον ιό Μpox κίνδυνο έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία στην ήπειρο. Ο ΠΟΥ δήλωσε ότι φέτος έχουν σημειωθεί περισσότερα από 14.000 κρούσματα και 524 θάνατοι στην Αφρική, τα οποία ήδη ξεπερνούν τα περσινά στοιχεία.
Μέχρι στιγμής, περίπου το 96% όλων των κρουσμάτων και των θανάτων είναι σε μία μόνο χώρα – το Κονγκό. Οι επιστήμονες ανησυχούν για την εξάπλωση μιας νέας εκδοχής της νόσου εκεί, η οποία μπορεί να μεταδίδεται πιο εύκολα μεταξύ των ανθρώπων.
Τι είναι η Μpox;
Η Μpox, γνωστή και ως monkeypox, αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά από τους επιστήμονες το 1958, όταν σημειώθηκαν κρούσματα μιας ασθένειας που έμοιαζε με «ευλογιά» σε πιθήκους. Μέχρι πρόσφατα, τα περισσότερα κρούσματα στον άνθρωπο εμφανίζονταν σε άτομα στην κεντρική και δυτική Αφρική που είχαν στενή επαφή με μολυσμένα ζώα.
Το 2022, επιβεβαιώθηκε ότι ο ιός μεταδίδεται για πρώτη φορά μέσω του σεξ και προκάλεσε επιδημίες σε περισσότερες από 70 χώρες σε όλο τον κόσμο που δεν είχαν προηγουμένως αναφέρει κρούσματα Μpox. Ο ιός που προκαλεί την ευλογιά των πιθήκων ανήκει στην ίδια οικογένεια ιών με την ευλογιά, αλλά προκαλεί ηπιότερα συμπτώματα όπως πυρετό, ρίγη και πόνους στο σώμα. Τα άτομα με πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να εμφανίσουν βλάβες στο πρόσωπο, τα χέρια, το στήθος και τα γεννητικά όργανα.
Κρίση στην Αφρική
Ο αριθμός των κρουσμάτων στην Αφρική έχει αυξηθεί δραματικά. Την περασμένη εβδομάδα, το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Αφρικής ανέφερε ότι η Μpox έχει πλέον ανιχνευθεί σε τουλάχιστον 13 αφρικανικές χώρες. Σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι, ο οργανισμός δήλωσε ότι τα κρούσματα έχουν αυξηθεί κατά 160% και οι θάνατοι έχουν αυξηθεί κατά 19%.
Νωρίτερα φέτος, οι επιστήμονες ανέφεραν την εμφάνιση μιας νέας μορφής Μpox σε μια πόλη ορυχείων του Κονγκό που μπορεί να σκοτώσει έως και το 10% των ανθρώπων και μπορεί να εξαπλωθεί πιο εύκολα. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες επιδημίες Μpox, όπου οι βλάβες παρατηρούνταν κυρίως στο στήθος, τα χέρια και τα πόδια, η νέα μορφή Μpox προκαλεί ηπιότερα συμπτώματα και βλάβες στα γεννητικά όργανα. Αυτό καθιστά δυσκολότερο να εντοπιστεί, πράγμα που σημαίνει ότι οι άνθρωποι μπορεί επίσης να μεταδώσουν την ασθένεια χωρίς να γνωρίζουν ότι έχουν μολυνθεί.
Ο ΠΟΥ δήλωσε ότι η Μpox εντοπίστηκε πρόσφατα για πρώτη φορά σε τέσσερις χώρες της Ανατολικής Αφρικής: Μπουρούντι, Κένυα, Ρουάντα και Ουγκάντα. Όλα αυτά τα κρούσματα συνδέονται με την επιδημία στο Κονγκό. Ο Γκεμπρεγιέσους δήλωσε ότι υπάρχει ανησυχία για την περαιτέρω εξάπλωση της νόσου εντός και εκτός της Αφρικής. Στην Ακτή Ελεφαντοστού και τη Νότια Αφρική, οι υγειονομικές αρχές ανέφεραν κρούσματα μιας διαφορετικής και λιγότερο επικίνδυνης εκδοχής του ιού που εξαπλώθηκε παγκοσμίως το 2022.
Τι σημαίνει κατάσταση έκτακτης ανάγκης
Η κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης από τον ΠΟΥ έχει ως στόχο να ωθήσει τους οργανισμούς-χορηγούς και τις χώρες να αναλάβουν δράση. Αλλά η παγκόσμια ανταπόκριση σε προηγούμενες δηλώσεις ήταν μικτή. Ο Γενικός Διευθυντής του CDC της Αφρικής Dr. Ζαν Κασεγιά δήλωσε ότι η κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία είχε ως στόχο «να κινητοποιήσει τα θεσμικά μας όργανα, τη συλλογική μας βούληση και τους πόρους μας για να δράσουμε γρήγορα και αποφασιστικά». Ο ίδιος απηύθυνε έκκληση στους διεθνείς εταίρους της Αφρικής για βοήθεια, λέγοντας ότι ο κλιμακούμενος φόρτος κρουσμάτων στην Αφρική είχε αγνοηθεί σε μεγάλο βαθμό.
«Είναι σαφές ότι οι τρέχουσες στρατηγικές ελέγχου δεν αποδίδουν και υπάρχει σαφής ανάγκη για περισσότερους πόρους», δήλωσε ο Μάικλ Μαρκς, καθηγητής ιατρικής στη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου. «Εάν μια (παγκόσμια κήρυξη έκτακτης ανάγκης) είναι ο μηχανισμός για να ξεκλειδώσουμε αυτά τα πράγματα, τότε είναι δικαιολογημένη», είπε.
Τι έγινε το 2022 και τι σύμβαίνει τώρα
Κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας επιδημίας του ιού Μpox το 2022, οι ομοφυλόφιλοι και οι αμφιφυλόφιλοι άνδρες αποτελούσαν τη συντριπτική πλειονότητα των κρουσμάτων και ο ιός μεταδόθηκε κυρίως μέσω στενής επαφής, συμπεριλαμβανομένου του σεξ. Αν και κάποια παρόμοια μοτίβα έχουν παρατηρηθεί στην Αφρική, τα παιδιά κάτω των 15 ετών αντιπροσωπεύουν πλέον περισσότερο από το 70% των κρουσμάτων Μpox και το 85% των θανάτων στο Κονγκό.
Πριν από την έκτακτη συνεδρίασή του, ο Γκεμπρεγιέσους δήλωσε ότι οι αξιωματούχοι αντιμετώπιζαν διάφορα κρούσματα Μpox σε διάφορες χώρες με «διαφορετικούς τρόπους μετάδοσης και διαφορετικά επίπεδα κινδύνου. Το σταμάτημα αυτών των κρουσμάτων θα απαιτήσει μια προσαρμοσμένη και ολοκληρωμένη απάντηση».
Ο Γκρεγκ Ραμ, διευθυντής της Save the Children στο Κονγκό, δήλωσε ότι η οργάνωση ανησυχεί ιδιαίτερα για την εξάπλωση της ασθένειας στους καταυλισμούς προσφύγων στα ανατολικά, σημειώνοντας ότι υπάρχουν 345.000 παιδιά «στριμωγμένα σε σκηνές σε ανθυγιεινές συνθήκες». Είπε ότι το σύστημα υγείας της χώρας ήδη «καταρρέει» υπό την πίεση του υποσιτισμού, της ιλαράς και της χολέρας.
Ο Dr. Μπογκούμα Τιτάντζι, ειδικός σε θέματα λοιμωδών νοσημάτων στο Πανεπιστήμιο Emory, δήλωσε ότι δεν είναι σαφές γιατί τα παιδιά πλήττονται τόσο δυσανάλογα από τον ιό στο Κονγκό. Είπε ότι μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι τα παιδιά είναι πιο ευαίσθητα στον ιό ή ότι μπορεί να το εξηγούν κοινωνικοί παράγοντες, όπως ο συνωστισμός και η έκθεση σε γονείς που κόλλησαν την ασθένεια.
Πώς μπορεί να ελεγχθεί η ασθένεια
Η επιδημία Μpox που ξέσπασε το 2022 σε δεκάδες χώρες σταμάτησε σε μεγάλο βαθμό με τη χρήση εμβολίων και θεραπειών στις πλούσιες χώρες, εκτός από το να πειστούν οι άνθρωποι να αποφεύγουν επικίνδυνες συμπεριφορές. Αλλά στην Αφρική δεν υπήρχαν σχεδόν καθόλου εμβόλια ή θεραπείες. Ο Μαρκς δήλωσε ότι η ανοσοποίηση θα βοηθούσε πιθανότατα – συμπεριλαμβανομένου του εμβολιασμού των ανθρώπων κατά της ευλογιάς, ενός συγγενικού ιού. «Χρειαζόμαστε μια μεγάλη προμήθεια εμβολίων ώστε να μπορούμε να εμβολιάσουμε τους πληθυσμούς που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο», είπε, προσθέτοντας ότι αυτό θα σήμαινε εργαζόμενους στο σεξ, παιδιά και ενήλικες που ζουν σε περιοχές με επιδημίες.
Το Κονγκό δήλωσε ότι βρίσκεται σε συνομιλίες με δωρητές για πιθανές δωρεές εμβολίων και έχει λάβει κάποια οικονομική βοήθεια από τη Βρετανία και τις ΗΠΑ. Ο ΠΟΥ είχε ήδη αποδεσμεύσει 1,45 εκατ. δολάρια από το ταμείο έκτακτης ανάγκης του για την υποστήριξη της αντιμετώπισης του ιού mpox στην Αφρική, αλλά δήλωσε ότι χρειάζεται αρχικά 15 εκατ. δολάρια για τη χρηματοδότηση της αντιμετώπισης αυτής.
