Ο τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν έχει στόχο να παρατείνει την κυριαρχία του για μια τρίτη δεκαετία στις εκλογές της Κυριακής, καθώς τα προγνωστικά είναι υπέρ του στο δεύτερο γύρο της ψηφοφορίας, αφού τερμάτισε στον πρώτο γύρο μπροστά από τον αντίπαλό του, τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
Ήδη ενισχυμένος από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία που κέρδισαν το ισλαμιστικών καταβολών κόμμα του, το AKP, και οι σύμμαχοί του στις εκλογές της 14ης Μαΐου, ο Ερντογάν ενισχύθηκε επιπλέον τη Δευτέρα με την ανακοίνωση της υποστήριξης ενός εθνικιστή πολιτικού που είχε έρθει τρίτος στον πρώτο γύρο.
Στις εκλογές θα κριθεί όχι μόνο το ποιος θα ηγηθεί της Τουρκίας, αλλά και το πώς θα κυβερνηθεί η χώρα, προς τα πού θα κατευθυνθεί η οικονομία της και ποια μορφή θα έχει η εξωτερική πολιτική της. Ο Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος έλαβε τη στήριξη ενός άλλου ακροδεξιού ηγέτη, υποστηρίζεται από μια εξακομματική συμμαχία που περιλαμβάνει το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα του (CHP).
Μακροβιότερος ηγέτης της σύγχρονης Τουρκίας, ο Ερντογάν είναι στην πατρίδα του ο πρωταθλητής της θρησκευτικής ευσέβειας και των χαμηλών τραπεζικών επιτοκίων, ενώ επιδιώκει να επιβεβαιώσει την τουρκική επιρροή στην περιφέρεια και να χαλαρώσει τις σχέσεις της χώρας του, μέλους του ΝΑΤΟ, με τη Δύση.
Ο δεύτερος γύρος των εκλογών λαμβάνει χώρα τρεις μήνες μετά τους σεισμούς στη νοτιοανατολική Τουρκία που στοίχισαν τη ζωή σε περισσότερους από 50.000 ανθρώπους.
Τι διακυβεύεται για την Τουρκία…
Ο Ερντογάν είναι ο πιο ισχυρός ηγέτης που είχε ποτέ η Τουρκία μετά την ίδρυση της σύγχρονης τουρκικής δημοκρατίας πριν από έναν αιώνα από τον Μουσταφά Κεμάλ και, μαζί με το κόμμα του, το AKP, έχει απομακρύνει το τουρκικό κράτος από τον κοσμικό χαρακτήρα που του είχε δώσει ο ιδρυτής του.
Ο Ερντογάν συγκέντρωσε επίσης την εξουσία σε μια εκτελεστική προεδρία της Δημοκρατίας, η οποία έχει την έδρα της σ’ ένα μέγαρο 1.000 δωματίων στις παρυφές της Άγκυρας και καθορίζει την πολιτική σε ό,τι αφορά την οικονομία, την ασφάλεια, τις εσωτερικές και τις διεθνείς υποθέσεις.
Οι επικριτές του Ερντογάν λένε πως η κυβέρνησή του έχει φιμώσει τους διαφωνούντες, έχει διαβρώσει τα δικαιώματα και έχει θέσει υπό τον έλεγχό της το δικαστικό σύστημα, μια κατηγορία την οποία αρνούνται αξιωματούχοι, οι οποίοι υποστηρίζουν πως η κυβέρνηση του Ερντογάν προστάτευσε τους πολίτες έναντι απειλών για την ασφάλεια, περιλαμβανομένης μιας απόπειρας πραξικοπήματος το 2016.
Οικονομολόγοι λένε πως οι εκκλήσεις του Ερντογάν για χαμηλά επιτόκια αύξησαν πέρυσι τον πληθωρισμό στο 85%, το υψηλότερο επίπεδό του εδώ και 24 χρόνια, και μείωσαν την ισοτιμία της λίρας στο ένα δέκατο της αξίας της έναντι του δολαρίου κατά την τελευταία δεκαετία.
… και τον υπόλοιπο κόσμο;
Υπό τον Ερντογάν, η Τουρκία έχει προχωρήσει σε επίδειξη στρατιωτικής ισχύος στη Μέση Ανατολή και πέραν αυτής, εξαπολύοντας τέσσερις επιδρομές στο έδαφος της Συρίας, διεξάγοντας επίθεση εναντίον κούρδων μαχητών μέσα στο Ιράκ και στέλνοντας στρατιωτική υποστήριξη στη Λιβύη και στο Αζερμπαϊτζάν.
Η Τουρκία είχε επίσης μια σειρά διπλωματικών συγκρούσεων με περιφερειακές δυνάμεις, τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ισραήλ, καθώς και μια αντιπαράθεση με την Ελλάδα και την Κύπρο για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών στην ανατολική Μεσόγειο, μέχρι που πριν από δύο χρόνια επιδίωξε να προσεγγίσει μερικούς από τους αντιπάλους της.
Η αγορά από τον Ερντογάν ρωσικών συστημάτων αντιαεροπορικής άμυνας προκάλεσε κυρώσεις από τη βιομηχανία όπλων των ΗΠΑ εναντίον της Άγκυρας, ενώ η εγγύτητά του με τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν έκανε επικριτές να αμφισβητήσουν τη δέσμευση της Τουρκίας στη δυτική συμμαχία του ΝΑΤΟ. Οι αντιρρήσεις της Άγκυρας στην ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ προκάλεσαν επίσης εντάσεις.
Ωστόσο η Τουρκία μεσολάβησε επίσης για μια συμφωνία για τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών, υπογραμμίζοντας τον εν δυνάμει ρόλο που διεκδικεί ο Ερντογάν στις προσπάθειες για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Δεν είναι σαφές ότι ένας διάδοχος θα έχει το ίδιο προφίλ που εκείνος δημιούργησε στην παγκόσμια σκηνή, κάτι που ο Ερντογάν υπογράμμισε στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του.
Τι υπόσχεται η αντιπολίτευση;
Δύο κύρια αντιπολιτευόμενα κόμματα, το κοσμικής κατεύθυνσης Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) και το κεντροδεξιό εθνικιστικό Κόμμα Ιγί, έχουν συμμαχήσει με τέσσερα μικρότερα κόμματα με βάση ένα πρόγραμμα που θα ανατρέψει πολλές από τις πολιτικές που φέρουν την υπογραφή του Ερντογάν.
Δεσμεύθηκαν να αποκαταστήσουν την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας και να αλλάξουν την ανορθόδοξη οικονομική πολιτική του Ερντογάν. Θα διαλύσουν επίσης την εκτελεστική προεδρία του επαναφέροντας το προηγούμενο κοινοβουλευτικό σύστημα και θα στείλουν τους σύρους πρόσφυγες πίσω στην πατρίδα τους.
Έχουν επίσης στόχο να βελτιώσουν τις σχέσεις με τους δυτικούς συμμάχους, περιλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, και να επαναφέρουν την Τουρκία στο πρόγραμμα του μαχητικού αεριωθουμένου F-35, από το οποίο αποκλείσθηκε αφού αγόρασε ρωσικά πυραυλικά συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας.
Αναλυτές πιστεύουν πως οι πολιτικές που υπόσχεται η αντιπολίτευση μπορούν να τονώσουν τις ξένες επενδύσεις.
Ο Ερντογάν υποστήριξε τις προσπάθειες ανατροπής του σύρου προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ, οι οποίες απέτυχαν, ενώ φιλοξενεί τουλάχιστον 3,6 εκατομμύρια σύρους πρόσφυγες, οι οποίοι δεν είναι πλέον καθόλου ευπρόσδεκτοί σε μια περίοδο οικονομικών δυσχερειών για την Τουρκία.
Επιδιώκοντας να πάρει μια ώθηση στο δεύτερο γύρο από εθνικιστές ψηφοφόρους, τις δύο τελευταίες εβδομάδες ο Κιλιτσντάρογλου έχει οξύνει τον αντιμεταναστευτικό τόνο του και υποσχέθηκε να επαναπατρίσει μετανάστες.
Πόσο αμφίρροπη είναι η κούρσα;
Ο Κιλιτσντάρογλου έλαβε το 44,9% των ψήφων στον πρώτο γύρο, σε σύγκριση με το 49,5% του Ερντογάν. Το ποσοστό του απερχόμενου προέδρου αντανακλά μια σταθερή υποστήριξη, παρά τη βαθιά κρίση του κόστους ζωής και παρά τις δημοσκοπήσεις που είχαν δείξει ότι προηγείται ο Κιλιτσντάρογλου. Οι δημοσκόποι επισήμαναν αργότερα μια απροσδόκητη αύξηση της εθνικιστικής ψήφου στην κάλπη για να εξηγήσουν το αποτέλεσμα.
Ο Ερντογάν έχει υποστηρίξει πως μια ψήφος υπέρ του θα εξασφαλίσει σταθερότητα, αφού η συμμαχία του έχει ήδη εξασφαλίσει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.
Η σύγκρουση της Τουρκίας με το μαχητικό Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), που διαρκεί ήδη τέσσερις δεκαετίες, ήταν ένας παράγοντας κατά την προεκλογική εκστρατεία, όπως και ο ρόλος του κύριου φιλοκουρδικού πολιτικού κόμματος.
Ενώ δεν συμμετείχε στη συμμαχία της αντιπολίτευσης, το φιλοκουρδικό Κόμμα της Δημοκρατίας των Λαών (HDP) είναι σφόδρα αντίθετο στον Ερντογάν, μετά την καταστολή των μελών του τα τελευταία χρόνια, και έχει υποστηρίξει τον Κιλιτσντάρογλου.
Οι επιθέσεις του Ερντογάν εναντίον του Κιλιτσντάρογλου περιέλαβαν κατηγορίες, χωρίς αποδείξεις, ότι υποστηρίζεται από το PKK, το οποίο διεξάγει ένοπλη εξέγερση από τα χρόνια του 1980, κατά την οποία έχουν σκοτωθεί περισσότεροι από 40.000 άνθρωποι. Ο Κιλιτσντάρογλου έχει αρνηθεί τις κατηγορίες.
