Του James Kynge
Αυτή ήταν η προθέρμανση. Η επίσκεψη του κορυφαίου Κινέζου διπλωμάτη Ουάνγκ Γι στη Μόσχα αυτήν την εβδομάδα είχε σχεδιαστεί ώστε να ξεκινήσει μια νέα κινεζική προσέγγιση στις διμερείς σχέσεις μετά από σχεδόν έναν χρόνο αφότου η Ρωσία διέταξε την εισβολή στην Ουκρανία.
Αν και οι τίτλοι της συνάντησης του Ουάνγκ με τον πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν ανέδειξαν τις υποσχέσεις για «εμβάθυνση της αμοιβαίας πολιτικής εμπιστοσύνης» και «ενίσχυση του στρατηγικού συντονισμού», οι πραγματικοί στόχοι του Πεκίνου είναι πολύ πιο σύνθετοι, σύμφωνα με κινεζικές επίσημες πηγές και σχολιαστές.
Ένας από τους κύριους στόχους του είναι να αποκαταστήσει την άσχημα τραυματισμένη εικόνα της Κίνας στη Δύση -ιδιαίτερα στους κορυφαίους εμπορικούς εταίρους στην Ευρώπη- δείχνοντας τις προσπάθειές της να ωθήσει τη Μόσχα προς μια πολιτική διευθέτηση του πολέμου. Επίσης, σκοπεύει να γνωστοποιήσει στις δυτικές δυνάμεις ότι η Κίνα είναι σταθερά αντίθετη στη χρήση πυρηνικών όπλων από τη Ρωσία.
«Κατά τη διάρκεια μιας διεξοδικής ανταλλαγής απόψεων για το ουκρανικό ζήτημα με τον Πούτιν, ο Ουάνγκ εκτίμησε την επαναβεβαίωση της Ρωσίας για την προθυμία της να επιλύσει τα προβλήματα μέσω διαλόγου και διαπραγματεύσεων», ανέφερε η ανακοίνωση της Κίνας από τη συνάντηση Πούτιν-Ουάνγκ.
«Η Κίνα θα τηρήσει, όπως πάντα, μια αντικειμενική και δίκαιη στάση και θα διαδραματίσει εποικοδομητικό ρόλο στην πολιτική διευθέτηση της κρίσης», προστίθεται.
Ο Λι Μινγκτζιάνγκ, καθηγητής στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Nanyang της Σιγκαπούρης, λέει ότι η ώθηση για την αναζήτηση πολιτικής λύσης στον πόλεμο αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία στο Πεκίνο. «Κάνοντας αυτή τη δήλωση, ο Ουάνγκ θέλησε να μεταφέρει εμφατικά το μήνυμα στον Ρώσο ηγέτη ότι η Κίνα γίνεται όλο και πιο σοβαρή όσον αφορά την πολιτική διευθέτηση του πολέμου στην Ουκρανία και πως υπάρχουν σημεία στην κινεζική πρόταση που δεν θα κάνουν τη Μόσχα ευτυχισμένη», λέει.
Η Κίνα αναμένονταν να εκδώσει «έγγραφο θέσεων» την Παρασκευή –πρώτη επέτειο από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία- που αναμένεται να ενισχύει το αίτημα του Πεκίνου για πολιτικό διακανονισμό του πολέμου (σ.τ.μ.: το έγγραφο που δημοσιοποιήθηκε την Παρασκευή ζητά εκεχειρία και περιλαμβάνει πρόταση 12 σημείων για τον τερματισμό των εχθροπραξιών).
Κινέζος αξιωματούχος, που αρνήθηκε να κατονομαστεί, λέει πως μια υπό συζήτηση επίσκεψη του Κινέζου ηγέτη Σι Τζινμπίνγκ στη Μόσχα, προϋποθέτει πως θα λάβει πρώτα θετικό feedback από τη Ρωσία σε σχέση με την έκκληση της Κίνας για διάλογο και διαπραγματεύσεις. Το Πεκίνο ανησυχεί πως χωρίς μια τέτοια επιβεβαίωση, ο Πούτιν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την επίσκεψη Σι απλά για να ενισχύσει τη δική του θέση.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του Κρεμλίνου, ο Πούτιν είπε στον Ουάνγκ πως η Μόσχα «αναμένει» επίσκεψη από τον Σι. Το Πεκίνο, ωστόσο, ακόμα δεν έχει απαντήσει επισήμως εάν θα προχωρήσει μια τέτοια επίσκεψη.
Αυτή η απόκλιση είναι μία από τις πολλές ενδείξεις ότι υπάρχουν παρασκηνιακές εντάσεις στη σχέση Κίνας-Ρωσίας. «Πράγματι, πολλές πολιτικές ελίτ στην Κίνα θα έλεγαν ότι η Μόσχα δημιούργησε μεγάλο πρόβλημα στην Κίνα με την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία», λέει ο Λι.
Αρκετοί ανώτεροι Κινέζοι αξιωματούχοι δήλωσαν στους Financial Times ότι ο Πούτιν δεν ενημέρωσε τον Σι για τα σχέδιά του για πλήρη εισβολή στην Ουκρανία όταν οι δύο τους συναντήθηκαν στις αρχές Φεβρουαρίου του περασμένου έτους και εξέδωσαν ένα ανακοινωθέν που περιέγραφε τους δεσμούς τους ως «χωρίς όρια».
Η Κίνα έχει έκτοτε αποσύρει τη φράση «χωρίς όρια» από τις επίσημες ανακοινώσεις της και ο Ουάνγκ δεν τη χρησιμοποίησε κατά την επίσκεψή του στη Μόσχα. «Υπάρχει ένας γενικός προβληματισμός στην κινεζική πολιτική κοινότητα ότι οι Κινέζοι αξιωματούχοι δεν θα έπρεπε να είχαν χρησιμοποιήσει καθόλου αυτή τη φράση», λέει ο Λι.
Το Πεκίνο βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Ανεξάρτητα από το πόσο εξοργισμένο αισθάνεται απέναντι στη Μόσχα, δεν έχει την πολυτέλεια να εγκαταλείψει τη «συνολική στρατηγική εταιρική σχέση» με τη Ρωσία. Παρ’ όλα αυτά, θέλει επίσης να αποκαταστήσει τη φήμη του μεταξύ των βασικών ευρωπαϊκών εμπορικών εταίρων. Η τοποθέτησή της Κίνας ως αγγελιοφόρου της ειρήνης είναι η στρατηγική που έχει επιλέξει για να συμβιβάσει αυτά τα αντικρουόμενα συμφέροντα.
