Παρά τις διαφορές στα επιμέρους ζητήματα, όλα τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφωνούν σε ένα ουσιαστικό θέμα: Η Τουρκία έχει τεράστια γεωστρατηγική σημασία. Kαι γι’ αυτό το λόγο δεν πρέπει να απομακρύνεται από τη Δύση. Το ερώτημα πώς -και κάτω από ποιες συνθήκες- η Ευρώπη θα προσδέσει την Άγκυρα στο πλευρό της, αποτελεί ένα κυρίαρχο θέμα σε όλες τις διαβουλεύσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης – και φυσικά απασχόλησε και την πρόσφατη Συνάντηση Κορυφής.
Στο επίκεντρο των ενδοκοινοτικών συζητήσεων περί Τουρκίας βρέθηκε για μια ακόμα φορά η επιθετική εξωτερική πολιτική της – κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο. Για την Ευρωπαϊκή Ένωση η διαμάχη αυτή έχει εξελιχθεί σε πρώτη προτεραιότητα στις σχέσεις της με την Άγκυρα. Ως γνωστόν η διένεξη οδήγησε την Ελλάδα και την Τουρκία στα πρόθυρα πολεμικής σύρραξης πέρσι.Οι Βρυξέλλες – και κυρίως το Βερολίνο – δηλώνουν ότι είναι αποφασισμένες να αποτρέψουν μια νέα τέτοια κλιμάκωση.
Σε μεγάλο βαθμό οι Ευρωπαίοι στηρίζουν τις θέσεις της Αθήνας και της Λευκωσίας. Από την σκοπιά των Βρυξελλών, οι επιθετικές κινήσεις των Τούρκων θέτουν σε κίνδυνο τα εξωτερικά σύνορα της ίδιας της Ένωσης.
Με τη μέθοδο του καρότου και του μαστιγίου η ΕΕ θέλει να πείσει την Άγκυρα να αναθεωρήσει τη συμπεριφορά της απέναντι στους γείτονές της. Αυτό είναι το σαφές μήνυμα της πρόσφατης Συνάντησης Κορυφής. Αυτό είναι και το μήνυμα που θα μεταφέρουν στην Άγκυρα η κυρία φον ντερ Λάιεν και ο κύριος Μισέλ. Στις αποσκευές τους βρίσκεται επίσης -ως καρότο- η προσφορά για επανέναρξη των σχέσεων που έχουν επισκιαστεί από τα προβλήματα. Ως κίνητρο για την «θετική ατζέντα» οι Ευρωπαίοι προσφέρουν την έναρξη πολιτικού διαλόγου σε υψηλό επίπεδο, τον εκσυχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης και τέλος πρόσθετα δισεκατομμύρια ευρώ για νέα προγράμματα για τους Σύρους πρόσφυγες στην Τουρκία οι οποίοι αριθμούν περίπου τέσσερα εκατομμύρια.
Για τους Ευρωπαίους ηγέτες η καλή συμπεριφορά της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο είναι μια προϋπόθεση για τη βελτίωση των τουρκο-ευρωπαϊκών σχέσεων. Αυτή η αλληλεξάρτηση αποτελεί κατευθυντήρια γραμμή σε όλα τα πρόσφατα ντοκουμέντα της ΕΕ αναφορικά με την Τουρκία. Ως προς αυτό, το μέλλον των σχέσεων του κ. Ερντογάν με την Ευρώπη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την συμπεριφορά του απέναντι στην Ελλάδα.
«Εάν η Τουρκία δεν προχωρήσει εποικοδομητικά, εάν επιστρέψει σε μονομερείς ενέργειες η προκλήσεις ειδικά στην Ανατολική Μεσόγειο, θα διακόψουμε τα μέτρα συνεργασίας», τονίζει η κυρία φον ντερ Λάιεν.
Η μπάλα βρίσκεται τώρα στο γήπεδο του κ. Ερντογάν. Μόνο το μέλλον θα δείξει εάν και για πόσον καιρό η Τουρκία παραμένει πρόθυμη να θυσιάσει τους γνωστούς επεκτατικούς στόχους της με αντάλλαγμα καλύτερες σχέσεις με την Ευρώπη. Το καλύτερο βαρόμετρο των προθέσεων είναι οι ελληνο-τουρκικές σχέσεις. Όσο χρόνο συνεχίζεται η διπλωματική προσέγγιση Άγκυρας-Αθήνας, θα συνεχίζεται επίσης η εφαρμογή της «θετικής ατζέντας» της ΕΕ προς όφελος της Τουρκίας.
*Ο Ρόναλντ Μαϊνάρντους είναι επικεφαλής του παραρτήματος του Ιδρύματος Friedrich Naumann (Φρίντριχ Νάουμαν) που πρόσκειται στους γερμανούς Φιλελεύθερους (FDP), στην Κωνσταντινούπολη, ενώ στα μέσα της δεκαετίας του 1990 είχει διατελέσει διευθυντής της ελληνικής σύνταξης της Deutsche Welle.
