Ο όμιλος Gruner und Jahr θεωρείται η «ναυαρχίδα» των περιοδικών εκδόσεων στη Γερμανία. Το συνειδητοποιεί αυτό όποιος βλέπει τα κεντρικά γραφεία του ομίλου στο λιμάνι του Αμβούργου, ένα φουτουριστικό αρχιτεκτόνημα που πράγματι θυμίζει αγκυροβολημένο πλοίο. Αλλά και όποιος δεν έχει επισκεφθεί το Αμβούργο, ασφαλώς γνωρίζει πολλά περιοδικά των εκδόσεων Gruner und Jahr: Το Stern, που απέκτησε παγκόσμια φήμη στη δεκαετία του ’70 με τα αποκλειστικά φωτορεπορτάζ του. Το GEO, άξιο ανταγωνιστή του αμερικανικού National Geographic. Το οικονομικό περιοδικό Capital, που κυκλοφορεί ανελλιπώς από το 1962. Το P.M., ίσως το κορυφαίο έντυπο για εκλαϊκευμένα επιστημονικά θέματα. Το κοσμικό περιοδικό Gala. Αλλά και την Brigitte, που ξεχωρίζει ανάμεσα στα γυναικεία περιοδικά, καθώς δεν περιορίζεται σε συνταγές μαγειρικής και ρεπορτάζ αγοράς.
Το κτίριο του ομίλου Gruner und Jahr
Το επιβλητικό κτίριο του ομίλου Gruner und Jahr στο λιμάνι του Αμβούργου
Όμως η εποχή των παχειών αγελάδων έχει παρέλθει για τις περιοδικές εκδόσεις. Τώρα ο εκδοτικός οίκος Bertelsmann- κορυφαίος όμιλος ΜΜΕ στην Ευρώπη με συμμετοχή στον όμιλο RTL, ο οποίος με τη σειρά του έχει εξαγοράσει τον όμιλο Gruner und Jahr από το 2022- αρχίζει δραστικές περικοπές. Όπως ανακοίνωσε την Τρίτη στους εργαζόμενους ο CEO του γερμανικού RTL Τόμας Ράμπε, καταργούνται 23 περιοδικά, τα οποία σήμερα αποφέρουν το 30% του συνολικού τζίρου. Άλλα 13 αναζητούν αγοραστή, ενώ διατηρούνται 13 έντυπα- μεταξύ αυτών Stern, Capital και Gala- για τα οποία όμως θα αναζητηθούν «συνέργειες», κατά προτίμηση εντός του RTL, ώστε να μειωθεί το κόστος έκδοσης. Αυτό σημαίνει ότι εκπίπτουν 700 από τις 1.900 θέσεις εργασίας, ιδιαίτερα στο διοικητικό κομμάτι. Άλλες 300 θέσεις εργασίας καταργούνται στα κεντρικά γραφεία του RTL, στην Κολωνία.
«Είναι μία από αυτές τις ημέρες…»
Η ανακοίνωση των περικοπών προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Εργαζόμενοι του ομίλου προχώρησαν σε κινητοποιήσεις μπροστά από το δημαρχείο του Αμβούργου, την Τρίτη. Οι αρχισυντάκτες του GEO και των θυγατρικών περιοδικών του υπέβαλαν ομαδικά την παραίτησή τους, σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Ο αρχισυντάκτης του Capital Χορστ φον Μπούτλαρ έχει αποχωρήσει από τον Ιανουάριο, για να αναλάβει την αρχισυνταξία ανταγωνιστικού εντύπου, του εβδομαδιαίου περιοδικού Wirtschaftswoche. H Γερμανική Ομοσπονδία Δημοσιογράφων (DJV) υποστηρίζει ότι «μόνο η μεγιστοποίηση του κέρδους υπαγορεύει τις αποφάσεις» για περικοπές στον όμιλο Gruner und Jahr.
Από την πλευρά του ο Τόμας Ράμπε, μιλώντας στην εφημερίδα Süddeutsche Zeitung, λέει ότι ήταν «μία από αυτές τις μέρες που δεν χρειάζονται, αλλά μερικές φορές έρχονται, όταν είσαι CEO» και εξέφρασε την ελπίδα ότι «και οι εργαζόμενοι, παρά την οδύνη τους, θα δουν τις αποφάσεις αυτές ως μία νέα αρχή για την επιχείρηση». Αλλά τι σημαίνει αυτό ακριβώς; Ο Ράμπε κάνει λόγο για έναν «υπερβολικά διογκωμένο διοικητικό μηχανισμό, που απλά δεν ταιριάζει» στις απαιτήσεις της εποχής, με κόστος που υπερβαίνει τα 40 εκ. ευρώ. Επιπλέον, δηλώνει ότι όλες οι περιοδικές εκδόσεις απέφεραν κέρδη μόλις 1 εκ. ευρώ το 2022, ενώ για το 2023 προβλέπονται ζημίες άνω των 20 εκ. ευρώ.
Πολλοί αμφισβητούν τις επίσημες ανακοινώσεις. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της εβδομαδιαίας εφημερίδας Die Zeit παραμένουν κερδοφόρα πολλά περιοδικά, ακόμη και έντυπα που πρόκειται να κλείσουν ή να πωληθούν, όπως το Art και το Business Punk. Η Süddeutsche Zeitung επισημαίνει ότι το 2021, πριν απορροφηθεί από το RTL, ο όμιλος Gruner und Jahr εμφάνιζε κέρδη 134 εκ. ευρώ (προ φόρων). Η αρχισυντάκτρια του Business Punk δηλώνει ότι «το 2022 είχε κλείσει με έσοδα-ρεκόρ» και απορεί πώς προέκυψε η πρόβλεψη για ζημιές το 2023. Η οικονομική επιθώρηση Handelsblatt σημειώνει ότι «προκαλούνται κάποια ερωτήματα» όταν δηλώνεις κέρδη εκατοντάδων εκατομμυρίων το 2021 και ζημίες δεκάδων εκατομμυρίων το 2023.
Ποιος πληρώνει για τον «ψηφιακό μετασχηματισμό»;
Σύμφωνα με τη λογική του Τόμας Ράμπε, την ευθύνη για το αδιέξοδο φέρουν παλαιότερα στελέχη, τα οποία δεν κατάφεραν να καθιερώσουν και στο διαδίκτυο τα ισχυρά εμπορικά σήματα που είχαν στα χέρια τους. Έτσι, το πιο ισχυρό σήμα του ομίλου, το Stern Plus, διαθέτει μόλις 30.000 συνδρομητές, τη στιγμή που οι ανταγωνιστές του έχουν πάνω από 300.000. Από την πλευρά τους, οι πρώην διοικούντες δηλώνουν στη Süddeutsche Zeitung ότι ο οίκος Bertelsmann δεν έχει επενδύσει παρά ελάχιστα χρήματα στoν ψηφιακό μετασχηματισμό του ομίλου Gruner und Jahr, ο οποίος ωστόσο συνέχισε να πληρώνει γενναίο μέρισμα στους μετόχους.
H «ψηφιοποίηση» αποτελεί κορυφαίο στοίχημα για τις εφημερίδες και τις περιοδικές εκδόσεις. Όπως αναφέρει πρόσφατη μελέτη του Γερμανικού Συνδέσμου Εκδοτών Εφημερίδων (BDZV), το 75% των παραδοσιακών εκδοτών επιχειρούν να κερδίσουν συνδρομές στο διαδίκτυο, εκτιμώντας ότι έτσι αντισταθμίζουν τις απώλειες των παραδοσιακών εκδόσεων. Πρότυπο θεωρείται ο όμιλος Springer, o οποίος σήμερα αντλεί από τις ψηφιακές του δραστηριότητες το 85% του τζίρου και το 95% των κερδών του.
Σύμφωνα πάντως με την εφημερίδα Tageszeitung η μητρική εταιρεία RTL δεν προγραμματίζει μόνο περικοπές, αλλά και …νέες επενδύσεις στον όμιλο Gruner und Jahr. Συγκεκριμένα, θα δαπανήσει 20 εκ. ευρώ για νέα γραφεία (!) και άλλα 60 εκ. στο δημοσιογραφικό δυναμικό, εκ των οποίων τα μισά θα διατεθούν για την ενίσχυση του Stern.
