Στο πώς θα επηρεαστεί η τουρκική οικονομία μετά τον σεισμό, και εν όψει εκλογών, αναφέρεται με άρθρο του ο γνωστός Τούρκος αναλυτής Sinan Ceddi…
Όπως λέει, «στις 6 Φεβρουαρίου, σεισμός 7,8 Ρίχτερ χτύπησε τις νότιες πόλεις της Τουρκίας.
Χιλιάδες κτίρια, ζωτικής σημασίας αυτοκινητόδρομοι και αεροδρόμια κατέρρευσαν.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, περισσότεροι από 40.000 Τούρκοι πολίτες σκοτώθηκαν, ενώ εκατομμύρια άνθρωποι πλήττονται άμεσα.
Αν και η Τουρκία είναι σεισμογενής περιοχή, η κυβέρνηση Erdogan αποδείχθηκε ανεπαρκής σε ό,τι αφορά την αντίδρασή της σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία.
Επίσης, η κεντρική διοίκηση παρεμπόδισε την κινητικότητα πολλών ΜΚΟ και εθελοντικών ενώσεων, αυξάνοντας έμμεσα τις απώλειες.
Ο σεισμός δεν θα μπορούσε να έρθει σε χειρότερη στιγμή.
Η τουρκική οικονομία βρίσκεται ήδη σε κακή κατάσταση και η τρέχουσα καταστροφή περιπλέκει περαιτέρω το οικονομικό και πολιτικό status quo στη χώρα.
Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αυτήν τη στιγμή το κόστος των προσπαθειών ανοικοδόμησης, αλλά ο σεισμός στη Σμύρνη (1999), ο οποίος ήταν λιγότερο καταστροφικός, κόστισε περίπου 17 δισεκατομμύρια δολάρια, ή περίπου 1% του ΑΕΠ εκείνη την εποχή.
Όταν οι Τούρκοι ψηφοφόροι πάνε στις κάλπες τον Ιούνιο για τις πρώτες εθνικές εκλογές από το 2018, θα πρέπει είτε να επιβεβαιώσουν ή να διορθώσουν τις οικονομικές πολιτικές του Προέδρου Recep Tayyip Erdogan τα τελευταία δέκα χρόνια.
Η οικονομία της Τουρκίας είναι μια ανωμαλία…
Από τότε που η χώρα ήρε τα lockdown για την COVID-19 τον Ιούνιο του 2020, το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) έχει προβεί σε σαρωτικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις για να τονώσει την ανάπτυξη – με κάθε κόστος.
Αυτό οδήγησε σε ισχυρούς οικονομικούς δείκτες (οικονομική ανάπτυξη 11% το 2021, ανάπτυξη για εννέα συνεχή τρίμηνα εν μέσω παγκόσμιας ύφεσης και ανάπτυξη 5% πέρυσι, γεγονός το οποίο καθιστά την Τουρκία μια από τις ταχύτερες αναπτυσσόμενες οικονομίες στον κόσμο).
Κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου, όμως, η Τουρκία απέδειξε επίσης ότι η οικονομική μεγέθυνση δεν οδηγεί απαραίτητα σε ευημερία.
Εκατομμύρια Τούρκοι πολίτες έχουν πληγεί από αυτές τις πολιτικές, με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση της λίρας, την έκρηξη του πληθωρισμού, τη φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης, την απότομη πτώση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης…
Αυτές οι συνθήκες οδήγησαν στη χρεοκοπία πολλές μικρές επιχειρήσεις, ενώ τα τουρκικά ομόλογα θεωρούνται μεταξύ των ξένων επενδυτών «σκουπίδια».
Μόλις πριν από δύο χρόνια 1 δολάριο ήταν ίσο με περίπου επτά τουρκικές λίρες.
Σήμερα, με την ενίσχυση του δολαρίου και την αποδυνάμωση της λίρας, αυτή η ισοτιμία πλησιάζει το 1:19.
Η οικονομική «παλίρροια» της Τουρκίας έχει αφήσει τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού κάτω από τον βυθό.
Αυτοί οι άνθρωποι θα αποφασίσουν τώρα εάν οι τρέχουσες πολιτικές παραμείνουν εν ισχύι ή εάν χρειάζεται νέα πορεία.
Παρά τα πρόσφατα οικονομικά εμπόδια, η Τουρκία εξακολουθεί να έχει τη δυνατότητα να γίνει μια περιφερειακή οικονομική δύναμη.
Με πληθυσμό 84 εκατομμυρίων ανθρώπων και ισχυρή μεταποιητική βιομηχανία, είναι παγκόσμιος ηγέτης στα καταναλωτικά προϊόντα, τον εξοπλισμό μεταφοράς, τα ηλεκτρονικά και τα γεωργικά προϊόντα.
Για να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές της, η κυβέρνηση του Erdogan -ή του διαδόχου του- πρέπει να ενστερνιστεί έναν ευρύτερο ορισμό για το τι σημαίνει οικονομική επιτυχία.
Ψύξη της Υπερθερμασμένης Οικονομίας
Από τον Οκτώβριο του 2022, ο πληθωρισμός στην Τουρκία αγγίζει το 85,5% σε ετήσια βάση – ο έβδομος υψηλότερος στον κόσμο.
Ανάλογους δείκτες παρουσιάζουν χώρες υπανάπτυκτες όπως η Ζιμπάμπουε, ο Λίβανος και η Βενεζουέλα, αλλά και οικονομίες στις οποίες έχουν επιβληθεί κυρώσεις όπως το Ιράν.
Αν και υποχώρησε στο 64% τον Δεκέμβριο, οι τιμές εξακολουθούν να τρέχουν δέκα φόρες πιο γρήγορα από τις κορυφαίες δυτικές οικονομίες.
Η αύξηση των επιτοκίων είναι μια τακτική που χρησιμοποιείται συνήθως από τις κεντρικές τράπεζες για να δροσίσουν τις καυτές οικονομίες.
Ωστόσο, ο Erdogan έχει την ανορθόδοξη οικονομική πεποίθηση ότι τα υψηλά επιτόκια δημιουργούν πληθωρισμό, πιέζοντας για χαμηλότερα επιτόκια ώστε να διατηρηθεί η οικονομική δραστηριότητα σε υψηλά επίπεδα, με αντάλλαγμα τη λαϊκή στήριξη.
Για να διατηρήσει τον έλεγχο της νομισματικής πολιτικής, έχει αντικαταστήσει τον διοικητή της τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας τέσσερις φορές τα τελευταία επτά χρόνια.
Το περασμένο φθινόπωρο, κάλεσε την κεντρική τράπεζα να πάει τα επιτόκια σε μονοψήφια νούμερα το 2022.
Αυτή η τέταρτη συνεχόμενη μείωση των επιτοκίων ώθησε την Τουρκία σε αυτό που το Bloomberg περιέγραψε ως «ακραία κατάσταση», σε μια εποχή που οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες συσφίγγουν επιθετικά τη νομισματική πολιτική τους.
Εκτός από την ώθηση του πληθωρισμού, οι παρεμβατικές νομισματικές πολιτικές του Erdogan θέτουν σε κίνδυνο την ανεξαρτησία της Τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας και οδηγούν σε δραματική μείωση της εμπιστοσύνης από τους εγχώριους καταναλωτές και τους ξένους επενδυτές.
Σε συνδυασμό με εκτεταμένες βιομηχανικές απεργίες και εμφύλιες αναταραχές και αύξηση 55% στον κατώτατο μισθό -που αναμένεται να τροφοδοτήσει περαιτέρω τον πληθωρισμό και να συντρίψει τις μικρές επιχειρήσεις- η Τουρκία πλησιάζει επικίνδυνα στον υπερπληθωρισμό, παρά το οικονομική ανάπτυξη.
Τα τουρκικά CDS, οι υποτιθέμενοι δείκτες κινδύνου χώρας, ξεπέρασαν τις 900 μονάδες τον Ιούλιο του 2022, στα υψηλότερα επίπεδα από το 2003.
Αυτό σημαίνει ότι η χώρα αντιμετωπίζει κίνδυνο χρεοκοπίας.
Η επίδραση των εκλογών στην οικονομία
Τα τελευταία χρόνια έχουν εκφραστεί ανησυχίες σχετικά με τη διαφάνεια και τη λογοδοσία των θεσμών της χώρας.
Οι εκλογές του 2023 στην Τουρκία θεωρούνται, επομένως, από πολλούς μια στιγμή καμπής, μια επιλογή μεταξύ της αυταρχικής διακυβέρνησης ή της επιστροφής στον εκδημοκρατισμό.
Ο Erdogan έχει δεδηλωμένο στόχο να διατηρήσει τη χώρα σε πορεία υψηλής ανάπτυξης εις βάρος του πληθωρισμού.
Η κακή διαχείριση της οικονομίας είναι η κύρια πηγή της δυσαρέσκειας για τον Erdogan και το AKP.
Ο στασιμοπληθωρισμός μπορεί να γίνει ανεκτός από ένα εκλογικό σώμα εάν άλλα πολιτικά ζητήματα υπερτερούν της οικονομίας.
Στις πρόσφατες εκλογές, οι ψηφοφόροι έχουν εκτιμήσει την προσέγγιση του AKP για την εθνική ασφάλεια και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας έναντι της οικονομικής αποδυνάμωσης.
Πριν από τον πρόσφατο σεισμό, η αδυναμία της τουρκικής οικονομίας ήταν το πιο σημαντικό ζήτημα μεταξύ των ψηφοφόρων.
Τώρα όμως φαίνεται ότι ο σεισμός θα παραμείνει το κύριο θέμα της πολιτικής ατζέντας και την επόμενη χρονιά, με αδιαμφισβήτητες οικονομικές συνέπειες.
Ωστόσο, ας μην υποτιμάμε τον Erdogan… ελέγχει το κράτος.
Το τρέχον προεδρικό σύστημα —μια αλλαγή από το κοινοβουλευτικό σύστημα πριν από αυτό— επικυρώθηκε σε εθνικό δημοψήφισμα το 2017.
Από την επανεκλογή του το 2018, ο Tούρκος πρόεδρος έχει εδραιώσει την εξουσία σε όλους τους θεσμούς, συμπεριλαμβανομένου του δικαστικού συστήματος.
Σύμφωνα με πολλούς διεθνείς παρατηρητές, έχει αγκαλιάσει τον αυταρχισμό και τον νεποτισμό.
Όποιος έχει μιλήσει εναντίον του έχει αντικατασταθεί από έναν πιστό «yes man».
Ωστόσο, η επανεκλογή του Erdogan θα μπορούσε να οδηγήσει σε επιδείνωση των οικονομικών δεσμών με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, άρα σε μείωση των δυτικών άμεσων ξένων επενδύσεων (FDI) και της δανειακής ικανότητας της χώρας – αν και ο Erdogan είναι ρεαλιστής, και όταν χρειάζεται προσαρμόζεται, όπως συνέβη και με τη Σαουδική Αραβία.
Δεν είναι πολύ αργά για μια ανατροπή
Η συμμαχία της αντιπολίτευσης έχει συγκεντρώσει μερικά από τα κορυφαία οικονομικά μυαλά του κόσμου.
Σε αυτούς περιλαμβάνονται παγκοσμίου φήμης οικονομολόγοι όπως ο Daron Acemoglu, ο καθηγητής του Wharton Bilge Yilmaz και ο πρώην υπουργός Οικονομικών του AKP και πρώην σύμμαχος του Erdogan, Ali Babacan.
Εάν αυτοί οι τεχνοκράτες τα βρουν, θα βοηθήσουν στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των ξένων επενδυτών.
Βέβαια, θα είναι δύσκολο για μια νέα κυβέρνηση να δώσει προτεραιότητα στη μακροπρόθεσμη οικονομική υγεία της Τουρκίας.
Δεν υπάρχει δρόμος προς τα εμπρός χωρίς θεσμική αναθεώρηση, που να έχει ευρεία εγχώρια και διεθνή υποστήριξη.
Η επιστροφή στις συμβατικές οικονομικές πολιτικές σημαίνει επίσης αποκάλυψη μέρους της πλαστής οικονομικής ανάπτυξης των τελευταίων χρόνων.
Η οικονομία της Τουρκίας θα επωφεληθεί επίσης από την επιστροφή στη διαδικασία εκδημοκρατισμού της.
Μια πιο διαφανής και υπεύθυνη κυβέρνηση θα δημιουργούσε ένα πιο προβλέψιμο και σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον, ενθαρρύνοντας την επιχειρηματικότητα, τις επενδύσεις και την ανάπτυξη.
Αγκαλιάζοντας τον καπιταλισμό των ενδιαφερομένων θα νικηθεί η εισοδηματική ανισότητα.
Στη νέα οικονομία της Τουρκίας, όλοι πρέπει να έχουν μια θέση στο τραπέζι – ένα μοντέλο που συνήθως αναφέρεται ως καπιταλισμός μετόχων.
Όλοι, συμπεριλαμβανομένων των επενδυτών, των ιδιοκτητών επιχειρήσεων, των εργαζομένων, των πελατών και του ευρύτερου κοινού, θα πρέπει να έχουν μακροπρόθεσμο οικονομικό κέρδος από την ανάπτυξη.
Η κακή χάραξη πολιτικής και η κακή διακυβέρνηση οδήγησαν στο σημερινό παράδειγμα, καταστρέφοντας μεγάλο μέρος της οικονομίας μαζί του.
Ωστόσο, ορισμένοι κλάδοι επιδεικνύουν ανθεκτικότητα έναντι των αντίξοων οικονομικών ανέμων.
Οι τουρκικές startup Getir, Peak Games και Insider προσέλκυσαν πρόσφατα επενδύσεις από εξέχουσες εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων.
Η ανάπτυξη με γνώμονα την τεχνολογία είναι πιο σημαντική για το μέλλον της Τουρκίας, παρέχοντας σημαντική αύξηση της απασχόλησης και των μισθών.
Εάν ο νικητής των επόμενων εκλογών ασπαστεί τη λογική οικονομική διακυβέρνηση, η Τουρκία μπορεί να γίνει πιο τόπος για ΑΞΕ και επενδύσεις κάθε είδους.
Εάν αλλάξουν οι υπάρχουσες πολιτικές, οι νεοφυείς επιχειρήσεις θα έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση σε κεφάλαιο.
Εάν, ωστόσο, οι τρέχουσες τάσεις παραμείνουν οι ίδιες, τότε αυτές οι startups θα φύγουν.
Είναι πραγματικά τόσο απλό.
Η σημερινή κυβέρνηση φέρει τεράστια ευθύνη για τις πρόσφατες οικονομικές απώλειες, μεταξύ άλλων από τον σεισμό.
Άλλωστε, οι φόροι για τους σεισμούς εισπράττονται στην Τουρκία και προορίζονται για ανακούφιση από καταστροφές.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, μεγάλο μέρος αυτών των κονδυλίων έχει ανακατευθυνθεί σε έργα υποδομής,
Eπίσης, η ενασχόληση με την ανασυγκρότηση μόλις τρεις μήνες πριν από τις επικείμενες εκλογές δεν θα είναι εύκολη για την σημερινή κυβέρνηση, καθώς υπάρχει ήδη μια συνεχιζόμενη και εδραιωμένη οικονομική κρίση.
Οι επιπτώσεις του σεισμού θα επιδεινώσουν την κακή κατάσταση της οικονομίας και θα επηρεάσουν τις εκλογές.
Η Τουρκία χρειάζεται μια νέα αρχή. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι επόμενες εκλογές είναι το κλειδί για την τεράστια οικονομική δυναμική της Τουρκίας».
