Ο διακεκριμένος οικονομολόγος Nouriel Roubini προβαίνει για άλλη μία φορά σε τολμηρές προβλέψεις
Γνωστός ως “Δρ. Καταστροφή,” ο Roubini πρόσφατα δήλωσε ότι η επανάσταση της τεχνητής νοημοσύνης (AI) θα οδηγήσει σε τεράστια αύξηση του πλούτου και σε μεγάλη πτώση στις τιμές καταναλωτή, αλλά και σε απώλειες θέσεων εργασίας, που σε πολλούς τομείς θα μπορούσαν να φτάσουν το 80%.
Για να διατηρηθεί η οικονομική δραστηριότητα και να αποφευχθούν ευρείες κοινωνικές αναταραχές, ο οικονομολόγος προβλέπει ότι οι κυβερνήσεις θα εισαγάγουν το καθολικό βασικό εισόδημα (Universal Basic Income – UBI), δηλαδή πληρωμές που θα αντικαταστήσουν την κοινωνική ασφάλιση, την αποζημίωση ανεργίας και άλλα κοινωνικά επιδόματα. Με άλλα λόγια, αναμένεται να ζήσουμε στιγμές τεχνοσοβιετίας…
Το AI θα φορολογηθεί για να καλύψει μέρος του κόστους.
Το χρονοδιάγραμμα του Roubini για το τέλος της περισσότερης εργασίας — σε 20 χρόνια — είναι αισιόδοξο, αλλά η AI τελικά θα εξαλείψει την ανάγκη για την περισσότερη εργασία όπως την ξέρουμε.
Οι άνθρωποι θα αναζητήσουν αντ’ αυτού τρόπους ζωής με σκοπό. Η βιομηχανία ευεξίας, που καλύπτει την ψυχική, πνευματική και σωματική υγεία, θα μπορούσε να είναι ο κύριος ωφελημένος.
Advertisement
Ο νόμος του Amara
Τη δεκαετία του 1970, ο Αμερικανός ερευνητής και μελλοντολόγος Roy Amara διατύπωσε την περίφημη δήλωσή του για την προσαρμογή στην τεχνολογία, η οποία έγινε γνωστή ως “Νόμος του Amara”:
«Τείνουμε να υπερεκτιμούμε την επίδραση μιας τεχνολογίας βραχυπρόθεσμα και να την υποτιμούμε μακροπρόθεσμα».
Το AI αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Εφευρέθηκε τη δεκαετία του 1960 και οι επιστήμονες προέβλεπαν ότι θα ξεπερνούσε τον άνθρωπο σε όλους τους τομείς γνώσης μέχρι τη δεκαετία του 1980.
Έπεσαν έξω κατά περισσότερα από πενήντα χρόνια. Σήμερα, οι ειδικοί προβλέπουν ότι το AI θα ξεπεράσει τις ανθρώπινες ικανότητες στους περισσότερους τομείς μέχρι το 2030.
Από την άλλη πλευρά, οι τρέχουσες εξελίξεις δείχνουν ότι η AI, σε συνδυασμό με την εκτεταμένη αυτοματοποίηση και τη ρομποτική, μας φέρνει πιο κοντά στην πρόβλεψη του Roubini: Το τέλος σχεδόν κάθε εργασίας που βασίζεται σε ρουτίνα και επαναλαμβανόμενες εργασίες.
Οι εξελίξεις στην Ανατολική Ασία, και ιδιαίτερα στην Κίνα, προσφέρουν μια ματιά στο μέλλον.
Ο αριθμός των βιομηχανικών ρομπότ στην Κίνα πλησιάζει τα δύο εκατομμύρια, δηλαδή πάνω από το ήμισυ του παγκόσμιου συνόλου.
Επιπλέον, οι Κινέζοι παραγωγοί έχουν αναπτύξει ρομπότ που ελέγχονται από AI για μια ευρεία γκάμα εργασιών — από τη φύτευση δέντρων και τη συγκομιδή καλλιεργειών έως την εγκατάσταση και τον καθαρισμό ηλιακών πάνελ.
Οι Κινέζοι κατασκευαστές ηλεκτρονικών, μπαταριών, ηλιακών πάνελ και οι εταιρείες εμπορευματοκιβωτίων και αποθηκών έχουν φτάσει σε επίπεδα αυτοματοποίησης άνω του 90%.
Τα πιο σύγχρονα εργοστάσια ηλεκτρικών οχημάτων (EV) της Κίνας έχουν τη δυνατότητα παραγωγής ενός αυτοκινήτου κάθε 30 δευτερόλεπτα.
Η κινεζική εταιρεία EV BYD παρουσίασε πρόσφατα 500 πολυλειτουργικά ανθρωποειδή ρομπότ που μπορούν να εκτελέσουν τα πάντα: από τη διαλογή εξαρτημάτων και τη χρήση ηλεκτρικών κατσαβιδιών έως την οπτική επιθεώρηση ποιότητας.
Η ανθρώπινη εργασία γίνεται όλο και μικρότερο μέρος των διαδικασιών παραγωγής και των εφοδιαστικών αλυσίδων.
Η επίδραση του AI θα ξεπεράσει κατά πολύ τη βελτιστοποίηση της παραγωγής και των logistics.
Οι τελευταίες εξελίξεις στην ανάπτυξη των Μεγάλων Γλωσσικών Μοντέλων (Large Language Models – LLM), όπως το ChatGPT και το κινεζικό DeepSeek, υποδεικνύουν ότι λίγες θέσεις εργασίας είναι ασφαλείς.
Τα LLM μπορούν να συντάσσουν άρθρα, να εξετάζουν συμβόλαια, να αναλύουν ιατρικές εικόνες και να αυτοματοποιούν τις δοκιμές λογισμικού.
Ο ιδρυτής του Facebook, Mark Zuckerberg, δήλωσε σε συνέντευξή του τον περασμένο μήνα ότι η εταιρεία του θα μπορούσε να αρχίσει να αντικαθιστά τους μηχανικούς λογισμικού με AI ήδη από φέτος.
Η AI θα αναλάβει το έργο των μεσαίων μηχανικών λογισμικού φέτος, είπε ο Zuckerberg, προσθέτοντας: «Θα φτάσουμε σε ένα σημείο όπου μεγάλο μέρος του κώδικα στις εφαρμογές μας και η AI που δημιουργούμε θα κατασκευάζεται στην πραγματικότητα από μηχανικούς AI αντί για ανθρώπινους μηχανικούς».
Αφθονία
Ο Roubini ασπάζεται τη θεωρία του μελλοντολόγου Πίτερ Διαμαντής, συν-συγγραφέα του best-seller “Abundance: The Future Is Better Than You Think”. Σύμφωνα με τον Διαμαντή:
«Σύντομα θα μπορέσουμε να ικανοποιήσουμε και να υπερβούμε τις βασικές ανάγκες κάθε άνδρα, γυναίκας και παιδιού στον πλανήτη.
Η αφθονία για όλους είναι στο χέρι μας».
Όπως και ο Roubini, ο Διαμαντής πιστεύει ότι η τεχνητή νοημοσύνη (AI), η ρομποτική και άλλες τεχνολογίες θα μπορούν να παράγουν καταναλωτικά αγαθά σε πρακτικά απεριόριστες ποσότητες και με συνεχώς μειούμενο κόστος.
Η προκύπτουσα αποπληθωριστική επίδραση θα οδηγήσει σε χαμηλότερο κόστος ζωής για τους καταναλωτές, αλλά η πρόκληση θα είναι η διατήρηση της ζήτησης, κάτι που απαιτεί την αντιμετώπιση της ανισότητας στον πλούτο.
Η ανισότητα στον πλούτο, η οποία βρίσκεται ήδη σε ιστορικά υψηλά επίπεδα σε πολλές χώρες, θα συνεχίσει να αυξάνεται – εκτός αν ληφθούν μέτρα μετριασμού.
Εξ ου και οι αυξανόμενες εκκλήσεις για καθολικό βασικό εισόδημα (Universal Basic Income – UBI), το οποίο, σύμφωνα με τον Roubini, μπορεί να χρηματοδοτηθεί μέσω της τεράστιας αύξησης του πλούτου που θα δημιουργηθεί από την AI.
Αντιλαμβανόμενοι τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της AI τα επόμενα χρόνια, εξέχοντα στελέχη της τεχνολογικής βιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένων των Elon Musk, Sam Altman (OpenAI) και του συνιδρυτή του Twitter Jack Dorsey, έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους για το UBI.
Οι Google, Apple και Cisco έχουν ακόμη και δωρίσει χρήματα σε πιλοτικά προγράμματα UBI.
Μελέτη του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP) επεσήμανε ότι το χρονικό σημείο της εισαγωγής του UBI είναι κρίσιμο.
Εάν εισαχθεί πολύ νωρίς, θα μπορούσε να επηρεάσει την ανταγωνιστική δύναμη μιας χώρας.
Επιπλέον, η εφαρμογή του UBI θα πρέπει να αποτελεί μέρος μιας γενικής αναμόρφωσης του υφιστάμενου κοινωνικού δικτύου ασφαλείας και του φορολογικού συστήματος.
Ευεξία για όλους
Είτε έρθει σύντομα είτε αργότερα, ένας κόσμος χωρίς εργασία θα αποτελέσει ορόσημο στην ανθρώπινη ιστορία.
Στον 20ό αιώνα, οι μηχανές μείωσαν την οικονομική αξία της φυσικής μας δύναμης.
Στον 21ο αιώνα, το AI θα μειώσει την οικονομική αξία της επαγγελματικής μας γνώσης, είτε πρόκειται για λογιστές, αρχιτέκτονες ή δικηγόρους.
Για τους περισσότερους ανθρώπους, η ταυτότητά τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη δουλειά ή τις επαγγελματικές τους δεξιότητες.
Η εργασία έχει σε μεγάλο βαθμό καθορίσει την κοινωνική μας θέση και προσφέρει την ικανοποίηση της επίτευξης.
Στερημένοι από την ασφάλεια της εργασίας και την αντίστοιχη κοινωνική θέση, οι άνθρωποι θα αναζητήσουν νέες αξίες και έναν τρόπο ζωής με σκοπό.
Η βιομηχανία ευεξίας, που εξυπηρετεί τη νοητική, πνευματική και σωματική βελτίωση, θα μπορούσε να είναι ένας από τους κύριους ωφελημένους.
Μπορεί να βοηθήσει στην άμβλυνση των κοινωνικών και ψυχολογικών επιπτώσεων ενός κόσμου χωρίς εργασία.
Προσφέρει τα πάντα, από εμπειρίες ευεξίας σε κοινότητες μέχρι ομαδική θεραπεία, εκπαίδευση ενσυνειδητότητας (mindfulness) και μαθήματα ολιστικής σκέψης και επανασύνδεσης με τη φύση.
Η βιομηχανία ευεξίας, η οποία εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1970, αναμένεται να αναπτυχθεί κατά 9% έως 12,5% την επόμενη δεκαετία, ξεπερνώντας τη γενικότερη οικονομία.
Παρόλο που το AI θα μπορούσε να επηρεάσει και τη βιομηχανία ευεξίας, η εργασία που απαιτεί ανθρώπινη συμπόνια θα παραμείνει σε μεγάλο βαθμό ανεπηρέαστη από τις απώλειες θέσεων εργασίας που θα προκαλέσει η επανάσταση του AI.
Ηγέτης στη μετά την εργασία εποχή: Ανατολική Ασία
Η Ανατολική Ασία έχει δημογραφικούς λόγους να επιταχύνει την επανάσταση της AI. Στην Ιαπωνία, η μέση ηλικία είναι 49 έτη και αυξάνεται.
Σε 20 χρόνια, ο δείκτης εξάρτησης μεταξύ μη εργαζόμενων και εργαζόμενων θα πλησιάσει το 1 προς 1.
Η Κίνα και η Νότια Κορέα έχουν παρόμοια δημογραφικά δεδομένα. Παρά το γεγονός ότι είναι η “γηραιότερη” περιοχή στον κόσμο, η Ανατολική Ασία θα μπορούσε να γίνει πρωτοπόρος στην εποχή μετά την εργασία.
Η περιοχή κατασκευάζει το μεγαλύτερο μέρος του υλικού που απαιτείται για τη Βιομηχανία 4.0 και δεν επιβαρύνεται από υπαρξιακά ερωτήματα σχετικά με την AI.
Επιπλέον, η Κίνα ενσωματώνει την εκπαίδευση AI στα προγράμματα σπουδών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους, το Υπουργείο Παιδείας της Κίνας εξέδωσε οδηγίες που προσδιορίζουν ότι οι νεότεροι μαθητές του δημοτικού θα πρέπει να εστιάζουν στην εξερεύνηση και την εμπειρία των τεχνολογιών AI, ενώ οι μεγαλύτεροι μαθητές του δημοτικού και του γυμνασίου αναμένεται να κατανοούν και να εφαρμόζουν τις έννοιες του AI.
