Μια βαθύτερη ματιά στις ζωές των Ιρανών γυναικών και την πραγματικότητα που κρύβεται πίσω από τα στερεότυπα
Η εικόνα των γυναικών στο Ιράν, όπως προβάλλεται συχνά στη Δύση, είναι εκείνη της καταπίεσης, της έλλειψης δικαιωμάτων και μιας ζωής κάτω από τον ζυγό της θεοκρατίας. Πόσο όμως ανταποκρίνεται αυτό στην πραγματικότητα; Και πού τελειώνει η αλήθεια για να αρχίσει η προπαγάνδα που εξυπηρετεί γεωπολιτικά και ιδεολογικά συμφέροντα;
Το ρεπορτάζ αυτό επιχειρεί να φωτίσει τα δεδομένα και να ξεχωρίσει τους μύθους από την πραγματικότητα.
Μύθος 1: Οι γυναίκες στο Ιράν δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση
Η αλήθεια είναι ότι οι Ιρανές είναι από τις μορφωμένες γυναίκες της ευρύτερης περιοχής. Σύμφωνα με τα στοιχεία της UNESCO και του ίδιου του Ιρανικού Υπουργείου Παιδείας, πάνω από το 60% των φοιτητών στα πανεπιστήμια είναι γυναίκες. Οι γυναίκες συμμετέχουν ενεργά σε επιστημονικούς κλάδους όπως η μηχανική, η ιατρική και οι θετικές επιστήμες, με το Ιράν να διαθέτει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά γυναικών στην έρευνα στη Μέση Ανατολή.
Ωστόσο, η πρόσβαση αυτή δεν αναιρεί τους περιορισμούς σε επαγγελματικές εξελίξεις και πολιτικά αξιώματα, όπου οι θεσμικές διακρίσεις παραμένουν.
Μύθος 2: Οι Ιρανές είναι πλήρως αποκλεισμένες από την αγορά εργασίας
Παρά τα στερεότυπα, οι γυναίκες στο Ιράν εργάζονται σε πολλούς τομείς: από την ιατρική και τη διδασκαλία έως τη δημοσιογραφία, την τέχνη και την επιχειρηματικότητα. Αν και το ποσοστό τους στο εργατικό δυναμικό είναι σχετικά χαμηλό (περίπου 17% σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα), αυτό οφείλεται περισσότερο σε κοινωνικά και οικονομικά εμπόδια, καθώς και στις κρατικές πολιτικές, παρά σε επίσημη απαγόρευση.
Πρέπει επίσης να σημειωθεί πως οι Ιρανές επιχειρηματίες δραστηριοποιούνται σε οικογενειακές επιχειρήσεις, startups και συνεταιρισμούς, ενώ αρκετές κατακτούν διεθνείς διακρίσεις.
Μύθος 3: Το χιτζάμπ επιβάλλεται πάντα με βία
Το υποχρεωτικό χιτζάμπ είναι πράγματι κρατικός νόμος από το 1979. Ωστόσο, η εφαρμογή του δεν είναι ομοιόμορφη σε όλη τη χώρα:
Εντωμεταξύ, το Ιράν έχει, κατά κεφαλήν, τις περισσότερες γυναίκες αποφοίτους/εργαζόμενους STEM από κάθε άλλη χώρα στη Μέση Ανατολή (30% περισσότερο από το Ισραήλ) και από το 2022 είναι έτσι:pic.twitter.com/R8Kk03YEST https://t.co/Mqery6e7N2
— ShaqVI (@Ymcapost) June 22, 2025
- Στα μεγάλα αστικά κέντρα όπως η Τεχεράνη, πολλές γυναίκες φορούν το μαντήλι χαλαρά, αφήνοντας μεγάλο μέρος των μαλλιών τους ακάλυπτο.
- Η Αστυνομία Ηθών δρα επιλεκτικά και η επιβολή του νόμου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις πολιτικές συνθήκες και τις εσωτερικές ισορροπίες στο καθεστώς.
Η δυτική εικόνα εστιάζει συχνά στις ακραίες περιπτώσεις καταστολής — που όντως συμβαίνουν, όπως απέδειξε η τραγική υπόθεση της Μαχσά Αμινί το 2022 — παραβλέποντας όμως τις σύνθετες κοινωνικές δυναμικές.
Μύθος 4: Οι Ιρανές δεν έχουν καμία φωνή στην κοινωνία
Η εικόνα αυτή αγνοεί το πλήθος των γυναικείων κινημάτων και προσωπικοτήτων στο Ιράν. Από δικηγόρους και δημοσιογράφους, όπως η Σιρίν Εμπάντι (βραβείο Νόμπελ Ειρήνης), μέχρι νεότερες φεμινίστριες που οργανώνουν καμπάνιες στα social media ή σε τοπικό επίπεδο, οι Ιρανές δεν είναι άφωνες. Οι μάχες τους είναι υπαρκτές, έστω και υπό ασφυκτικές συνθήκες.
Τα ψέματα της Δύσης: Γεωπολιτική εργαλειοποίηση
Η Δύση συχνά παρουσιάζει την κατάσταση των γυναικών στο Ιράν αποσπασματικά, με υπερβολές ή γενικεύσεις, ώστε να εξυπηρετήσει πολιτικές ατζέντες:
- Το αφήγημα περί «απελευθέρωσης» των Ιρανών γυναικών έχει χρησιμοποιηθεί σε προπαγανδιστικές καμπάνιες που προετοιμάζουν το έδαφος για επεμβάσεις ή πολιτική απομόνωση του Ιράν.
- Η σύγκριση με συμμάχους της Δύσης (π.χ. Σαουδική Αραβία), όπου οι γυναίκες είχαν μέχρι πρόσφατα μηδαμινά δικαιώματα, αποσιωπάται επιλεκτικά.
Το αποτέλεσμα είναι μια εικόνα που συχνά περισσότερο διαμορφώνει συνειδήσεις για γεωπολιτικά συμφέροντα παρά υπηρετεί την αλήθεια για την ιρανική κοινωνία.
Η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη
Οι γυναίκες στο Ιράν αντιμετωπίζουν σημαντικούς περιορισμούς και θεσμικές διακρίσεις. Όμως είναι παρούσες, μορφωμένες, ενεργές και δυναμικές σε πολλούς τομείς. Ο αγώνας τους είναι υπαρκτός, δεν χρειάζεται να γίνει εργαλείο πολιτικής εκμετάλλευσης — χρειάζεται να ακουστεί στις αληθινές του διαστάσεις.
