Του Θεόδωρου Καρυώτη
Ένα ορόσημο στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας αποτέλεσε η ανακήρυξη της Αποκλειστικής της Οικονομικής Ζώνης, τον Απρίλιο 2004, από τον αείμνηστο πρόεδρο της Κύπρου, Τάσσο Παπαδόπουλο.
Το όνειρό του όμως για την οριοθέτηση των ΑΟΖ της Ελλάδας και της Κύπρου ακόμα δεν έχει πραγματοποιηθεί. Τουλάχιστον, οι Κύπριοι αγωνίζονται με νύχια και με δόντια σκάβοντας την ΑΟΖ τους και βρίσκουν συνεχώς υδρογονάνθρακες, ενώ οι Ελλαδίτες δεν διαθέτουν ούτε ένα γεωτρύπανο!
Σήμερα από τα 149 παραθαλάσσια κράτη στον κόσμο 138 έχουν ανακηρύξει και τα περισσότερα έχουν οριοθετήσει ΑΟΖ. Η τραγική αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα που έγραψε ιστορία, από αρχαιοτάτων χρόνων, με τις θάλασσές της δεν ανήκει σε αυτές!
Oι Κύπριοι πάντως παρά τις αντίξοες συνθήκες και τις απειλές συνεχίζουν μόνοι τους την τεράστια προσπάθεια να βρουν υδρογονάνθρακες στην ΑΟΖ τους.
- Σε δύο ξεχωριστά δελτία τύπου που δημοσιεύθηκαν τη Δευτέρα 22 Αυγούστου 2022, η Total Energies και η Eni ανακοίνωσαν μια «σημαντική ανακάλυψη αερίου» στην Κύπρο με «καθαρό πάχος αερίου άνω των 260 μέτρων».
- Η γαλλική εταιρεία και η ιταλική αντίστοιχη υποδεικνύουν ότι βρίσκεται στο πηγάδι Cronos-1, στο τετράγωνο 6.160 χλμ. από τις κυπριακές ακτές (βλ. παρακάτω χάρτη). Η Eni αναφέρει ότι το φυσικό αέριο βρέθηκε σε βάθος 2.287 μέτρων.
Ο Κρόνος αποτελεί επί της ουσίας την τρίτη ανακάλυψη για την οποία υπάρχει ένδειξη ποσοτήτων φυσικού αερίου. Πρώτη ήταν η Αφροδίτη με 4,5 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια, ακολούθησε ο Γλαύκος με εκτίμηση μεταξύ 5 και 8 τρισεκατομμύρια, και μόλις χθες ο Κρόνος με 2,5. Για τον Καλυψώ, όταν ανακοινώθηκε ανακάλυψη το 2018, δεν υπήρξαν εκτιμήσεις.
Χάρτης Οικοπέδων στην Κυπριακή ΑΟΖ
Οι Έλληνες πρωθυπουργοί από τον Κώστα Σημίτη μέχρι τον Κυριάκο Μητσοτάκη αρνούνται να οριοθετήσουν ΑΟΖ με την Κύπρο, υποκύπτοντας σε ένα άλλο άγραφο casus belli του Ταγίπ Ερντογάν.
Αυτός ήταν και ο λόγος που οι τότε υπουργοί Εξωτερικών Γιώργος Παπανδρέου και Ντόρα Μπακογιάννη πολέμησαν τον αείμνηστο Τάσσο Παπαδόπουλο στην ανακήρυξη της Κυπριακής ΑΟΖ. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι μόνο ο Τάσσος Παπαδόπουλος όρθωσε το ανάστημά του δηλώνοντας ουσιαστικά «εμείς ομιλούμε για ΑΟΖ και τίποτε άλλο».
Η Τουρκία δεν συνειδητοποίησε άμεσα τις επιπτώσεις του ευφυούς εγχειρήματος του Προέδρου της Κύπρου και σήμερα βλαστημάει την τότε απραξία της. Τότε ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν ήταν άπειρος στη διπλωματία και απλώς δήλωσε ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την ΑΟΖ της Κύπρου. Τώρα το φυσάει και δεν κρυώνει.
Έτσι σήμερα, 18 χρόνια αργότερα, προσπαθεί να διορθώσει την γκάφα του απειλώντας συνεχώς όχι μόνο την Κύπρο αλλά και την Ελλάδα, αμφισβητώντας την κυριαρχία της σε 18 ελληνικά νησιά και απαιτώντας συνδιαχείριση των υδρογονανθράκων που δεν ανήκουν στην πατρίδα του.
Από το 2002 που ξεκίνησαν οι ελληνοτουρκικές διερευνητικές επαφές, η Τουρκία είχε απαγορεύσει στην Ελλάδα να συζητηθεί το θέμα της ΑΟΖ, με μοναδική εξαίρεση τη Δευτέρα 9 Σεπτεμβρίου 2013.
Εκείνη την ημέρα έλαβε χώρα ο 55ος γύρος των ελληνοτουρκικών συνομιλιών που αφορούν τις θαλάσσιες ζώνες στο Αιγαίο. Ήταν μια ιστορική συνάντηση, διότι για πρώτη φορά ο Πρέσβης Αποστολίδης, που ήταν επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας, όπως και σήμερα, με εντολή του τότε ΥΠΕΞ Ευάγγελου Βενιζέλου, έθεσε το θέμα της ΑΟΖ στον Τούρκο ομόλογό του.
- Η Τουρκική Υφαλοκρηπίδα
Ακόμα στην Ελλάδα αγνοούν ότι ο μεγάλος εχθρός της Τουρκίας τα τελευταία 40 χρόνια είναι η ΑΟΖ. Έπρεπε να είσασταν παρόντες στην Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας για να δείτε το μίσος της Τουρκίας στην έννοια της ΑΟΖ και στα πλήρη δικαιώματα που αυτή δίνει στα νησιά.
Ένα θέμα, που έχει παραβλέψει για χρόνια τώρα η Αθήνα, είναι ότι η Τουρκία δεν αναφέρεται ποτέ στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά πάντα στην κυπριακή υφαλοκρηπίδα. Έτσι, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, σχολιάζοντας τις ανακοινώσεις της κοινοπραξίας ENI-TOTAL για την κυπριακή ΑΟΖ αναφερόταν συνεχώς στην υφαλοκρηπίδα:
«Η υφαλοκρηπίδα μας πράγματι εκτείνεται μέχρι και αυτά τα τεμάχια, όμως το σημείο αυτό που γίνονται γεωτρήσεις είναι νοτιότερα από το νότιο όριο της υφαλοκρηπίδας μας. Ήδη εμείς δεν επιτρέπουμε να μπουν στην υφαλοκρηπίδα μας. Ως αποτέλεσμα τα νότια και τα δυτικά όρια της υφαλοκρηπίδας μας είναι φανερά. Δυτικά αφήσαμε στα ελληνικά νησιά και χωρικά ύδατα 6 μιλίων. Λειτουργούμε σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Kαι εντός της υφαλοκρηπίδας μας συνεχίζουμε τις γεωτρήσεις και τις σεισμικές έρευνες».
Και βέβαια, δεν ξέχασε να αναφερθεί στη « δίκαιη κατανομή των εσόδων» της Κυπριακής Δημοκρατίας και, σίγουρα, δεν θα φέρει αντίρρηση και στη « δίκαιη κατανομή των εσόδων» της ελληνικής ΑΟΖ.
Έτσι δεν προκαλεί εντύπωση και η θέση του εκπροσώπου του State Department που δήλωσε:
«Πιστεύουμε ότι οι πόροι πετρελαίου και φυσικού αερίου της Κύπρου, όπως και όλοι οι πόροι της, θα πρέπει να μοιράζονται δίκαια μεταξύ των δύο κοινοτήτων.»
Όπως έγραψε ο Κώστας Βενιζέλος:
«Είναι προφανές πως οι Ηνωμένες Πολιτείες με την «ουρά» θέλουν να κρατήσουν «ισορροπίες» και να «κλείσουν το μάτι» στην Άγκυρα, που αξιώνει διαμοιρασμό του φυσικού αερίου προς όφελος δήθεν και των Τουρκοκυπρίων. Η Τουρκία θέλει να έχει ρόλο και λόγο στο ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας και η Ουάσιγκτον έχει βρει τρόπο να ικανοποιήσει την παράλογη και παράνομη αξίωση της κατοχικής δύναμης. Για το διαμοιρασμό και τη συνδιαχείριση. Ανακάλυψαν, λοιπόν, οι ΗΠΑ πως ο διαμοιρασμός πρέπει να είναι «δίκαιος»! Ένα κυριαρχικό δικαίωμα ενός κράτους θεωρείται δικοινοτικό. Δεν αφορά το κράτος αλλά τις… φυλές, τις κοινότητες. Από πότε; »
- Ο Ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών
Φαίνεται ότι πλησιάζει η ώρα για την μεγάλη παρέμβαση των ΗΠΑ στην ελληνοτουρκική διένεξη, που θεωρείται μία μεγάλη πληγή για την Αμερική από το 1974.
Οι Αμερικανοί, από την εποχή του Κλίντον μέχρι την εποχή του Μπάιντεν, δεν έχουν καταφέρει να λύσουν το πρόβλημα της Ανατολικής Μεσογείου αλλά τώρα όλα δείχνουν ότι ετοιμάζονται να επιδιώξουν μια λύση στην ελληνοτουρκική διαφορά, μια και δεν γνωρίζουν ποια θα είναι η κατάληξη του ρωσοουκρανικού πολέμου.
Ένα άλλο στοιχείο, στο οποίο δεν έχουμε δώσει την αρμόζουσα προσοχή είναι ότι οι Αμερικανοί πιστεύουν ότι το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης δεν μπορεί να επιλύσει την ελληνοτουρκική διαφορά. Θεωρούν ότι οι Τούρκοι δεν θα αποδεχθούν την απόφαση της Χάγης, διότι δεν θα της δίνει αυτά που επιδιώκει. Επιπλέον, πιστεύουν ότι η πρόταση Μητσοτάκη «προσφεύγουμε στην Χάγη μόνο για οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας» δεν πρόκειται να αλλάξει και η αντιπαλότητα των δύο κρατών θα ενταθεί περαιτέρω και σύντομα.
Οι Αμερικανοί θεωρούν κρίσιμο γεωπολιτικό οικόπεδο την Ανατολική Μεσόγειο για τα συμφέροντά τους και θέλουν να απασφαλίσουν την ελληνοτουρκική κρίση φέρνοντας στο προσκήνιο την παλιά ιδέα τους για συνεκμετάλλευση ή καλύτερα συνδιαχείριση του πλούτου της θάλασσάς μας στο τρίγωνο Καστελόριζο-Κρήτη-Κύπρο.
Οι Αμερικανοί γνωρίζουν ότι η μεγαλύτερη έκταση αυτής της περιοχής ανήκει στις ΑΟΖ της Ελλάδας και της Κύπρου. Γνωρίζουν όμως και κάτι άλλο, ότι η θάλασσα της Τουρκίας δεν διαθέτει υδρογονάνθρακες! Έτσι επιμένουν στην ιδέα της συνδιαχείρισης που δεν είναι τίποτε άλλο από το διαμοιρασμο του δικού μας ορυκτού πλούτου με τους Τούρκους.
- Επίλογος
Η Κύπρος τελικά κείται μακριά για πολλούς Ελλαδίτες. Η άρνηση όμως να οριοθετήσουμε ΑΟΖ με την Κύπρο θα καταγραφεί ως μια από τις μεγαλύτερες ντροπές στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας.
