Ανυπολόγιστο και μη προβλέψιμο στη παρούσα συγκυρία είναι το κόστος του ενεργειακού πολέμουμε τη Ρωσία στον οποία ενεπλάκη η Ευρωπαϊκή Ενωση σύμφωνα με ανάλυση του ΙΕΝΕ (Ιnstitute of Energy for South East Europe, Weekly Report) το οποίο δημοσιεύθηκε στις 5 Αυγούστου.
Σύμφωνα με την ανάλυση του ΙΕΝΕ, Ευρώπη και η Ρωσία έχουν εμπλακεί σε δύο παράλληλους πολέμους.
Ο πρώτος επικεντρώνεται στην Ουκρανία μετά τη στρατιωτική εισβολή της Ρωσίας στο πλαίσιο του οποίου σκληρές μάχες διεξάγονται σε καθημερινή βάση
Η κατάσταση στο στρατιωτικό πεδίο όσον αφορά το στρατιωτικό αποτέλεσμα δεν είναι καθαρή και δεν υπάρχει ακόμη προοπτική συμφωνίας ειρήνευσης, σημειώνει το ΙΕΝΕ
Τα κέρδη για τον Putin
Ο δεύτερος πόλεμος, ο ενεργειακός, τον οποίο η Ρωσία διεξάγει εναντίον της Δύσης και της Ευρώπης ειδικότερα είναι πολύ ευρύτερος γεωγραφικά και στοχεύει σε πολιτική και οικονομική αποσταθεροποίηση – στόχοι που έχουν αρχίσει να υλοποιούνται όπως επισημαίνεται στην ανάλυση.
Σ’ αυτόν τον αόρατο γενικά πόλεμο η Μόσχα έχει μετατρέψει σε όπλο την ενέργεια σε όλες της τις μορφές προκειμένου να ασκήσει τη μεγαλύτερη δυνατή πίεση μέσω των αγορών και να οδηγήσει τις τιμές του φυσικού αερίου, του άνθρακα και του ηλεκτρισμού στην Ευρώπη σε… στρατοσφαιρικά ύψη.
Καθεστώς έκτακτης ανάγκης στην Ευρώπη
Σε συνδυασμό με τις ελλείψεις αερίου στη Γερμανία και αλλού, αυτή η εξέλιξη υποχρέωσε την ΕΕ να εισαγάγει έκτακτα μέτρα που μάλλον θα γίνουν αυστηρότερα και πιο κοινωνικα επώδυνα όσο πλησιάζει ο χειμώνας.
Όπως δείχνουν τα πράγματα, η Ευρώπη θα αντιμετωπίσει μια χειρότερη ενεργειακή κρίση από αυτήν που είχε περάσει το 1973, επισημαίνεται.
Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία πως η ευρωπαϊκή ηγεσία, κάτω από την ασφυκτική πίεση και τις προφανώς αναληθείς διαβεβαιώσεις της αμερικανικής κυβέρνησης – για την προμήθεια επαρκών ποσοτήτων υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) -, είχε τελείως πέσει έξω στους υπολογισμούς της όταν αποφάσιζε να επιβάλει μια σειρά από δυσλειτουργικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας παραβλέποντας τις ενδεχόμενες σκληρές αντιδράσεις της Ρωσίας, επισημαίνεται στη μελέτη.
Εσφαλμένος υπολογισμός της αντοχής της Ρωσίας
Υπολόγισε επίσης εσφαλμένα την αντοχή της Ρωσίας στην αντιμετώπιση των κυρώσεων και στη διατήρηση της οικονομίας της ζωντανής.
Αντίθετα από κάθε προσδοκία της Δύσης, το ρούβλι έχει σήμερα ισχυροποιηθεί πέρα από κάθε μελλοντική εκτίμηση των εγκυρότερων οικονομολόγων, με τη Ρωσία να κερδίζει περισσότερα δολάρια και ευρώ από πωλήσεις πετρελαίου και αερίου από την περσινή χρονιά.
Δεν βρήκαν εναλλακτικές πηγές
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ενέτειναν τις προσπάθειές τους για εξασφάλιση εναλλακτικών πηγών ενέργειας υπό το φόβο της πλήρους διακοπής φυσικού αερίου από τη
Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει να υπογράψει συμφωνίες προμήθειας φυσικού αερίου με την Αλγερία, το Αζερμπαϊτζάν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Με τη μοίρα της κυβέρνησής του σε αδιέξοδο στην πατρίδα του, ο εν ενεργεία πρωθυπουργός της Ιταλίας Mario Draghi επισκέφθηκε πρόσφατα την πρωτεύουσα της Αλγερίας, επιδιώκοντας να δεσμεύσει τη χώρα της Βόρειας Αφρικής σε ρόλο εξέχοντος περιφερειακού εταίρου.
Επίσης, η Γαλλία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα υπέγραψαν πρόσφατα συμφωνία για την εξασφάλιση προμηθειών πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη χώρα του Κόλπου.
Η ΕΕ θέλει επίσης να διπλασιάσει τις εισαγωγές φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν μέσω του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου εντός μισή δεκαετία.
Αποθήκευση υπό το φόβο του χειμώνα και μείωση της ζήτησης 15%
Υπό το φόβο της διακοπής της ροής του φυσικου αερίου που τροφοδοτεί τη βιομηχανία, παράγει ηλεκτρική ενέργεια και θερμαίνει τα σπίτια το χειμώνα η ΕΕ έχει αποδυθεί σε αγώνα δρόμου να διασφαλίσει τον ενεργειεκό εφοδιασμό προμηθευόμενη όλη την ποσότητα για την οποία υπάρχει αποθηκευτική δυνατότητα προκειμένου να προλάβει τον αναμενόμενο κρύο χειμώνα.
Σε μια προσπάθεια να αυξηθεί η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ, τα κράτη μέλη έγινε στις 26 Ιουλίου πολιτική συμφωνία για εθελοντική μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου κατά 15% φέτος τον χειμώνα.
Πολιτική αποσταθεροποίηση
Η παραίτηση των πρωθυπουργών της Βρετανίας και της Ιταλίας, τα εσωτερικά προβλήματα της Γαλλίας και η αδύναμη τρικομματική κυβέρνηση του Γερμανού καγκελαρίου Olaf Scholtz είναι η επιφανειακή εικόνα της πολιτικής αποσταθεροποίησης που προέκυψε πρόσφατα ως αποτέλεσμα της πολιτικές που εφαρμόστηκαν κατά της Ρωσίας λόγω της εισβολής της στην Ουκρανία.
Η Ρωσία παρακολουθεί με ενδιαφέρον την ιταλική κρίση, για την οποία και το υπουργείο Εξωτερικών της πανηγύρισε στις 15 Ιουλίου.
Η παραίτηση του « αποστόλου του ευρώ» και ηθικού ηγέτη της ΕΕ σε μία αποδυναμωμένη Ευρώπη, θεωρείται άλλη μια πολιτική νίκη του Purin από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος στις 24 Φεβρουαρίου 2022.
Ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα με ένα Κοινοβούλιο στο οποίο δεν έχει πλειοψηφία ενώ στη Γερμανία κυοφορείται πολιτική κρίση που μπορεί να ρίξει την αδύναμη τρικομματική κυβέρνηση.
Χαρισματική ηγεσία
Ο Igor Pellicciari, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Urbino και ειδικός σχετικά με τη Ρωσία, πιστεύει ότι «ένα από τα προβλήματα της Ευρώπης από τη δεκαετία του 1990 ήταν η απουσία χαρισματικής ηγεσίας.
« Οι παραιτήσεις των Boris Johnson και Mario Draghi έχουν ένα πολύ ισχυρό ψυχολογικό αντίκτυπο στη ρωσική κοινή γνώμη», σημειώνει.
«Χάνοντας αυτούς τους δύο ηγέτες η ΕΕ εμφανίζεται να υποχωρεί…», σημειώνει
Δεν ξέρουμε ακριβώς ποιος είναι ο Σολτς, συνεχίζουν να ψηφίζουν Μακρόν γιατί Νομίζουν ότι η Λεπέν είναι χειρότερη.
H επικεφαλής τη Επιτροπής von der Leyen είναι αδύναμος ηγέτης, ο Borrell δεν είναι στο ύψος των προκατόχων του όπως ο Xavier Solanas…
Τούτου λεχθέντος, δεν νομίζω ότι η παραίτηση του Draghi θα αλλάξει την πολιτική γραμμή της ΕΕ», επισημαίνει.
Η ιταλική πολιτική βόμβα – Και οι φόβοι για νέ κρίση χρέους
Η ιταλική πολιτική αστάθεια προκαλεί ανησυχία και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού
Το διεθνές εύρος αυτής της κρίσης, σε κάθε περίπτωση, θα ήταν συγκρίσιμο με αυτό που έδιωξε τον Silvio Berlusconi από την εξουσία το 2011,
Όμως η κατάσταση ήταν διαφορετική.
Την περίοδο εκείνη, η χώρα μείωσε το κατά κεφαλήν εισόδημα των κατοίκων κατά 3,1%, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), το χειρότερο ποσοστό στην ΕΕ εκείνη τη δεκαετία.
Η κατανάλωση μειώθηκε κατά 8% και η δαπάνη τροφίμων κατά 36%.
Οι δαπάνες για την εκπαίδευση μειώθηκαν κατά 10,7% με αντιτιμο ένα μικρό δημοσιονομικό αποτέλεσμα.
Ta speads (η διαφορά του κόστους δανεισμού μιας χώρας σε σχέση με το γερμανικό bund) έριξαν τον Berlusconi το φθινόπωρο του 2011, όταν έφτασε στο υψηλό όλων των εποχών: 574 μοναδες
Σήμερα το επιπλέον κόστος που πληρώνει η Ιταλία για το χρέος της είναι πολύ χαμηλότερα: 223 μονάδες
Ο Draghi αντιπροσωπεύει για τις αγορές το αντίθετο από αυτό που συμβόλιζε ο Berlusconi
Αλλά το η κατάσταση μπορεί να χειροτερέψει.
Και αυτό ανησυχεί και στις Βρυξέλλες.
Προκηρύσσοντας εκλογές για τα τέλη Σεπτεμβρίου, το μεταρρυθμιστικό σχέδιο που απαιτεί η Η ΕΕ για την πρόσβαση στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης θα πρέπει να διακοπεί.
Η κατάθεση τπυ προϋπολογισμό θα καθυστερήσει επίσης, ένας ιδιαίτερα σημαντικός παράγοντας φέτος για να προστατεύσει την Ιταλία η κρίση που προήλθε από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Στο αέρα και ο Macron…
Στις 14 Ιουλίου 2022, ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron είπε ότι η Γαλλία πρέπει γρήγορα να μάθει πώς να το κάνει κάνει χωρίς ρωσικό αέριο, καθώς η Μόσχα χρησιμοποιεί τις περικοπές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη ως όπλο στον πόλεμο της Ουκρανίας, προτρέποντας όλους να περιορίσουν την κατανάλωση ενέργειας – και ευρισκόμενος αντιμέτωπος με κοινωνικές αντιδράσεις...
Οι τιμές της ενέργειας, οι οποίες ήδη αυξάνονταν πριν ξεκινήσει η Ρωσία τον πόλεμο κατά της Ουκρανίας στα τέλη Φεβρουαρίου, έχουν αυξηθεί απότομα έκτοτε, οδηγώντας στον υψηλότερο πληθωρισμό στις περισσότερες μεγάλες παγκόσμιες οικονομίες εδώ και δεκαετίες.
Με περίπου το 17% της προμήθειας της να προέρχεται από τη Ρωσία, h Γαλλία εξαρτάται λιγότερο από το ρωσικό αέριο από ό,τι ορισμένοι από τους γείτονές της.
Το πρόβλημα στη διάρθωση της προσφοράς
Το Οικονομικό Δελτίο της ΕΚΤ, Τεύχος 4/2022, που δημοσιεύτηκε στις 23 Ιουνίου 2022 περιλαμβάνει ειδική ενότητα για τον αντίκτυπο του πολέμου στην Ουκρανία στις ενεργειακές αγορές της ζώνης του ευρώ, που προκάλεσε απότομη αύξηση των τιμών της ενέργειας λόγω της υψηλής αστάθειας στις ενεργειακές αγορές.
Σύμφωνα με στην ΕΚΤ, οι πιέσεις στον ενεργειακό εφοδιασμό από τη Ρωσία ενδέχεται να επηρεάσουν τη ζώνη του ευρώ και τόσο στις τιμές προσφοράς όσο και την δομή της ίδια της προσφοράς
Το 2019, η παραγωγή της Ρωσίας αντιπροσώπευε το 12% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου, το 5% του άνθρακα και 16% του φυσικού αερίου. Το 2021, η χώρα ήταν ο μεγαλύτερος προμηθευτής ενεργειακών εμπορευμάτων στο ζώνη του ευρώ, που αντιστοιχεί στο 23% των συνολικών εισαγωγών ενέργειας.
Η Ρωσία αντιπροσώπευε το 23% και το 43% των εισαγωγών αργού πετρελαίου και άνθρακα της ζώνης του ευρώ αντίστοιχα το 2020, που αντιπροσώπευαν 9% και 2% της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας της ζώνης του ευρώ.
Ωστόσο, η ζώνη του ευρώ είναι ιδιαίτερα εξαρτημένη από τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία, οι οποίες το 2020 ανήλθαν στο 35% και αντιπροσώπευαν το 11% της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας
Η Γερμανία και η Ιταλία έχουν τη μεγαλύτερη εξάρτηση από το ρωσικό αέριο
Ο βαθμός δυνατότητας υποκατάστασης αυτών των πηγών ενέργειας είναι σχετικός με βασή οποιαδήποτε ανάλυση τις οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου για τις τιμές της ενέργειας και τον εφοδιασμό της ζώνης του ευρώ.
Ρωσία: Ανακατεύθυνση των εξαγωγών
Η Ρωσία μπορεί να αντισταθμίσει τη μείωση της ροής ορικτών καυσίωμων στην Ευρώπη ανακατεύθυνση των εξαγωγών πετρελαίου σε άλλους προορισμούς όπως η Ινδία.
Ωστόσο, η ΕΚΤ παρατηρεί ότι η ρωσική προσφορά πετρελαίου προβλέπεται να μειωθεί κατά 25% το δεύτερο εξάμηνο του 2022 (σε σύγκριση με το αρχή του έτους).
Αυτή η μείωση θα οδηγούσε με τη σειρά της συνολική μείωση της προσφοράς στις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου, εκτός εάν άλλοι κύριοι παραγωγοί μπορούν να επιταχύνουν την παραγωγή τους.
Ωστόσο, η ΕΚΤ υπολογίζει – αναφερόμενη σε στοιχεία από τον ΔΟΕ – ότι τα στοιχεία δείχνουν μια προς τα κάτω αναθεώρηση του παγκόσμιου πετρελαίου πρόβλεψη προσφοράς μόλις 3% από Φεβρουάριο .
Εποχή υψηλού πληθωρισμου
Επιπλέον, στις 26 Ιουνίου 2022, η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) δημοσίευσε τελευταία ετήσια οικονομική έκθεση (, προειδοποιώντας ότι η παγκόσμια οικονομία κινδυνεύει να εισέλθει σε μια νέα εποχή του υψηλού πληθωρισμού.
Οι κίνδυνοι στασιμοπληθωρισμού είναι σημαντικοί και είναι πλέον το βασικό σενάριο, ως συνδυασμός παρατεταμένων διαταραχών στις αλυσίδες ανεφοδιασμού από την πανδημία, τον πόλεμο στην Ουκρανία και την άνοδο των τιμών των εμπορευμάτων .
Ο υψηλότερος πληθωρισμός αντανακλούσε μια συρροή παραγόντων.
Πρώτον, η ανάκαμψη από τον Covid-19
Η στήριξη της νομισματικής πολιτικής στις αρχές της πανδημίας ενίσχυσε τα εισοδήματα των νοικοκυριών παρά τα μεγάλα πέφτει στο ΑΕΠ.
Αυτή η αύξηση του εισοδήματος – μεγάλο μέρος της οποίας εξοικονομήθηκε αρχικά – άνοιξε το δρόμο για οι δαπάνες θα ανακάμψουν καθώς οι περιορισμοί δραστηριότητας χαλάρωσαν το 2021.
Δεύτερον, η πανδημία προκάλεσε τη μεταστροφή της συνολικής ζήτησης σε αγαθά από υπηρεσίες
Αυξήσεις τιμών και μεταβλητότητα
Η προσφορά ήταν ιδιαίτερα περιορισμένη στις αγορές ενέργειας και άλλων εμπορευμάτων, προκαλώντας σημαντική αυξήσεις και μεγαλύτερη μεταβλητότητα.
Σε αυτή την περίπτωση, σημαντικό ρόλο διαδραμάτισαν οι χαμηλές επενδύσεις στα ορυκτά καυσιμα, λόγω της πολιτική της πράσινης μετάβασης
.Ο πόλεμος στην Ουκρανία διέκοψε περαιτέρω την παγκόσμια προσφορά προϊόντων όπως σιτάρι, πετρέλαιο, αέριο, νικέλιο, παλλάδιο και λιπάσματα.
Μοναδική συγκυρία μετά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο
Η συνύπαρξη αυξημένων οικονομικών αναταράξεων και υψηλού πληθωρισμού παγκοσμίως καθιστά το σημερινή συγκυρία μοναδική για τη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο εποχή.
Η αυστηρότερη νομισματική πολιτική που για τη μείωση του πληθωρισμού θα μπορούσε να θέσει υπό αμφισβήτηση περιουσιακά στοιχεία -συμπεριλαμβανομένων των κατοικιών- για τα οποία η τιμολόγηση έγινε με την υπόθεση των επίμονα χαμηλών πραγματικών επιτοκίων και της άφθονης ρευστότητας από τις κεντρικές τράπεζες.
Ανισομερείς επιπτώσεις
Οι οικονομικές αρνητικές επιπτώσεις της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία γίνονται ήδη αισθητές σε όλη την Ευρώπη.
Ενώ η συνολική οικονομική επίπτωση είναι ακόμα δύσκολο να προβλεφθεί, ο αντίκτυπος θα είναι διαφορετικός για τα διάφορα κράτη μέλη. Δείχνει ότι τα κράτη μέλη της Ε.Ε.
Η οικονομική ευπάθεια στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι πολύ άνισα κατανεμημένη.
Προς την να μετριαστεί το οικονομικό πλήγμα και να διασφαλιστεί η πολιτική ενότητα, η ΕΕ θα χρειαστεί να μοιραστεί μερικά από τα οικονομικά βάρη αυτής της κρίσης.
Το άμεσο κόστος από κυρώσεις και διαταραχές του εμπορίου, αύξηση του πληθωρισμού λόγω υψηλότερης ενέργειας και των τιμών των εμπορευμάτων και η αυξανόμενη αβεβαιότητα θα αποτελέσουν εμπόδιο για την οικονομία της Ευρώπης.
Μετά η πανδημία, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι ένα ακόμη εξωτερικό οικονομικό σοκ με ασύμμετρες συνέπειες σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Αυτή η άνιση κατανομή της οικονομικής δυσπραγίας μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ δεν είναι μόνο ένα οικονομικό πρόβλημα: έχει πολιτική σημασία.
Οι επόμενοι μήνες και, ενδεχομένως, τα χρόνια ενόψει της επιθετικότητας της Ρωσίας θα απαιτήσουν καταμερισμό των βαρών για να αποφευχθεί ότι ορισμένα κράτη μέλη επηρεάζονται πολύ περισσότερο από άλλα, καταλήγει η μελέτη.
