Του Μιχάλη Ψύλου
Ο Διευθύνων Σύμβουλος της BlackRock, Λάρι Φινκ, προειδοποιεί για επικείμενη «συνταξιοδοτική κρίση» στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Καλεί μάλιστα τους λεγόμενους baby boomers (που γεννήθηκαν μεταξύ 1946 και 1964) να βοηθήσουν τις νεότερες γενιές να αρχίσουν να… αποταμιεύουν αρκετά, ώστε να έχουν ένα αξιοπρεπές μέλλον, όταν γεράσουν.
Σε μια εποχή που οι άνθρωποι ζουν περισσότερο, αλλά δυσκολεύονται να αντέξουν οικονομικά την καλή επιβίωσή τους, ο Φινκ αξιοποίησε την ετήσια επιστολή του ως πρόεδρος του μεγαλύτερου διαχειριστή περιουσιακών στοιχείων στον κόσμο για να παροτρύνει τους ηγέτες των επιχειρήσεων και τους πολιτικούς να κάνουν «μια οργανωμένη προσπάθεια και στο υψηλότερο επίπεδο» για το συνταξιοδοτικό πρόβλημα των νέων.
«Για να μην απογοητευτούν από τον καπιταλισμό και την πολιτική τα επόμενα χρόνια», λέει το αφεντικό της BlackRock, ενός κολοσσού, που το από το ήμισυ των περιουσιακών στοιχείων των πελατών του, αξίας 10 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, αφορούν τη συνταξιοδότηση.
«Δεν είναι περίεργο που οι νεότερες γενιές, οι millennials και η Generation Z, είναι τόσο ανήσυχες για το μέλλον τους», γράφει ο Λάρι Φινκ σε επιστολή προς τους επενδυτές της BlackRock.
«Οι νέοι πιστεύουν ότι η γενιά μου – οι baby boomers – έχει επικεντρωθεί στη δική της οικονομική ευημερία σε βάρος των επόμενων γενιών που ακολουθούν. Και στην περίπτωση της συνταξιοδότησης, έχουν δίκιο», ομολογεί το αφεντικό της BlackRock. Μόνο που η συνταγή που προτείνει είναι απλά η αποταμίευση. Και ποια είναι η λύση: Οι κεφαλαιοαγορές, λέει ο Φινκ, «εφόσον οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες βοηθούν τους ανθρώπους να επενδύουν».
Πολύ μακριά η σύνταξη
«Για τους περισσότερους νέους, η συνταξιοδότηση είναι ακόμη πολύ μακριά», λέει στη «Ναυτεμπορική» Ελληνας εργατολόγος.
«Παρόλα αυτά, πολλοί από αυτούς ήδη σκέφτονται τη σύνταξή τους και υπάρχει μεγάλος φόβος φτώχειας στα γηρατειά. Συχνά υπάρχει έλλειψη γνώσης σχετικά με τις διαθέσιμες επιλογές προγραμματισμού συνταξιοδότησης. Αυτό θα μπορούσε επίσης να είναι ένας λόγος για τον οποίο πολύ λίγοι νέοι συγκεντρώνουν αποταμιεύσεις για τη συνταξιοδότηση».
Ας είμαστε ειλικρινείς, τονίζει σε ανάλυσή του το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Νεολαίας: «Σπάνια σκεφτόμαστε τους νέους ως κοινωνία, όταν μιλάμε για συντάξεις. Ωστόσο, αυτή η παράλειψη κινδυνεύει να έχει σοβαρές συνέπειες για τη βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών μας μοντέλων». Κυρίως όμως οι νέοι διαπιστώσουν ότι τα δικά τους συνταξιοδοτικά δικαιώματα θα είναι πολύ χαμηλότερα, αν όχι ανύπαρκτα, λόγω και του μικρότερου πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, που θα συνεισφέρει στο σύστημα.
Κίνδυνος φτώχειας και αποκλεισμού
Στην ΕΕ, περισσότεροι από ένας στους τέσσερις νέους αντιμετωπίζουν σοβαρό κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Η ανεργία των νέων είναι πολλές φορές υπερδιπλάσια από το συνολικό ποσοστό, καθώς η μετάβαση από την εκπαίδευση στην απασχόληση έχει γίνει όλο και πιο δύσκολη.
«Η επικράτηση μορφών επισφαλούς και ευέλικτης εργασίας και χαμηλών μισθών σημαίνει ότι πολλοί νέοι δεν μπορούν να αποταμιεύσουν. Συχνά, αδυνατούν να συμμετάσχουν σε ανταποδοτικά συνταξιοδοτικά συστήματα ή να εγγραφούν σε συνταξιοδοτικά συστήματα ως τις αρχές της τρίτης δεκαετίας της ζωής τους», αναφέρει το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Νεολαίας. Προτείνει μάλιστα ότι «όλες οι εργασιακές εμπειρίες -συμπεριλαμβανομένης της πρακτικής άσκησης και της μαθητείας- να υπολογίζονται στον χρόνο εργασίας για συνταξιοδοτικά δικαιώματα.»
«No Pension Generation»
Οι νέοι εργαζόμενοι στις περισσότερες χώρες της ΕΕ και ιδίως όσοι αναζητούν εργασία, ανησυχούν για το μέλλον τους, σύμφωνα με την έρευνα «Bridging the future» της Ομοσπονδίας Βελγικών Επιχειρήσεων (FEB).
Σχεδόν οι μισοί νέοι πιστεύουν ότι οι νόμιμες συντάξεις που επί του παρόντος εγγυάται το κράτος δεν θα χρηματοδοτούνται πλέον όταν φτάσει η ώρα της συνταξιοδότησή τους, σύμφωνα με την έρευνα. Θα είναι η λεγόμενη «No Pension Generation»-γενιά χωρίς σύνταξη.
Επιπλέον, το 67% των νέων που ερωτήθηκαν αναμένουν ότι θα πρέπει να εργαστούν πέρα από την ελάχιστη ηλικία συνταξιοδότησης, που ορίζεται στα 67 έτη, από το 2030.
«Κανείς δεν πρέπει να εργάζεται περισσότερο από όσο θέλει», λέει ο Φινκ. «Αλλά μου φαίνεται λίγο τρελό το γεγονός ότι η βασική μας ιδέα για την κατάλληλη ηλικία συνταξιοδότησης -τα 65- έχει τις ρίζες της στην εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας».
Μέχρι τα μέσα του αιώνα, το ένα έκτο του παγκόσμιου πληθυσμού θα είναι άνω των 65 ετών, από έναν στους 11 το 2019, σημειώνει ο Φινκ, επικαλούμενος στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών. Σχεδόν οι μισοί Αμερικανοί μεταξύ 55 και 65 ετών δεν έχουν χρήματα σε προσωπικούς λογαριασμούς συνταξιοδότησης, λέει το αφεντικό της BlackRock.
«Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι συντάξεις θα πληρώνονται στο μέλλον από όλο και λιγότερους εργαζόμενους, συχνά με δυσκολία, μπορούμε να πούμε ότι η βάση του προβλήματος είναι δημογραφική», τονίζει στη «Ν» ο εργατολόγος, που ζήτησε να μην κατονομαστεί. «Οι συντάξεις θα είναι μη βιώσιμες για μια χώρα με περισσότερους συνταξιούχους παρά εργαζόμενους.
Το φεγγάρι και το δάκτυλο
Εν ολίγοις, σημειώνει η ίδια πηγή στη «Ν», αν θέλουμε να εγγυηθούμε μια αξιοπρεπή συνταξιοδότηση σε μια αξιοπρεπή στιγμή και για τις νέες γενιές, πρέπει να κάνουμε πολιτικές επιλογές ικανές να ευνοήσουν τους πολλούς και όχι τους λίγους. Να κοιτάμε το φεγγάρι, όχι το δάχτυλο, με προνοητικότητα, επίγνωση και αποφασιστικότητα».
Όπως λέει ο Ρόλαντ Ερνε, καθηγητής Ευρωπαϊκής Ένταξης & Σχέσεων Απασχόλησης στο «UCD School of Business» του Δουβλίνου, η Επιτροπή της ΕΕ και οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις σε όλη την Ευρώπη πιέζουν τη μία περικοπή των συντάξεων μετά την άλλη από την οικονομική κρίση του 2008 το αργότερο. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι η συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση του Μακρόν στη Γαλλία, η οποία προωθήθηκε με διάταγμα.
Αυτός είναι επίσης ο λόγος που το πρόσφατο δημοψήφισμα για τις συντάξεις στην Ελβετία αντιπροσωπεύει στην πραγματικότητα μια συνταξιοδοτική επανάσταση, όπως γράφει η γερμανική SZ.
Εκτός από το «ναι» στην 13η σύνταξη, απορρίφθηκε η σταδιακή αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης μέχρι τα 66 και η σύνδεσή της με το προσδόκιμο ζωής. «Μια νίκη για τους φτωχούς, έναντι των πλουσίων», όπως σχολίασε ο κορυφαίος ελβετικός όμιλος μέσων ενημέρωσης Tamedia.
