Η «κουτσή πάπια»
Του Μιχάλη Ψύλου
Λένε ότι η περίφημη φράση: «Είναι η οικονομία, ηλίθιε!» οδήγησε τον Μπιλ Κλίντον από κυβερνήτη του Αρκανσο στην προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών, το 1992 .
Στην προεκλογική εκστρατεία, ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος, είχε επικεντρώσει τα βέλη του στην εξωτερική πολιτική- το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και του Κόλπου- και φαινόταν να ανησυχεί λιγότερο για τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν καθημερινά οι Αμερικανοί.
Ο Κλίντον όμως νίκησε γιατί κατάλαβε τι θέλουν οι πολίτες.
Η ευρωζώνη για παράδειγμα, φαίνεται να βρίσκεται στη μέση μιας άλλης ύφεσης.
Τα καλά νέα είναι βέβαια ότι μάλλον θα αποφύγει μια βαθιά συρρίκνωση που θα μπορούσε να σημαδέψει τις εταιρείες, τα νοικοκυριά και τις τράπεζες για χρόνια. Τα κακά νέα είναι ότι η ανάπτυξη αιωρείται γύρω από το μηδέν, με λίγα πράγματα να υπάρχουν εκεί έξω για να τροφοδοτήσουν μια ουσιαστική ανάκαμψη.
Τα τελευταία στοιχεία έδειξαν ότι το ΑΕΠ των 20 της ζώνης του ευρώ συρρικνώθηκε 0,1% τον Ιούλιο-Σεπτέμβριο σε σχέση με τους προηγούμενους τρεις μήνες, υποδεικνύοντας μια «ρηχή» ύφεση, εάν ακολουθήσει ένα αδύναμο τέταρτο τρίμηνο
Οι οικονομικοί, αντίθετοι άνεμοι, είναι τόσο ισχυροί ώστε την επόμενη χρονιά η ευρωζώνη θα δυσκολευτεί να επεκταθεί πολύ πάνω από 1%,ακόμη και με μια ισχυρή ανάκαμψη.
Είναι μάλιστα τόσο βαθιά τα διαρθρωτικά προβλήματα που καθιστούν βέβαιο ότι θα επηρεάσουν τους περισσότερους μεγάλους οικονομικούς τομείς για τα επόμενα χρόνια.
Η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης έχει άλλωστε υποστεί πλήγμα έναντι των άλλων παγκόσμιων δυνάμεων, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα τις τελευταίες δεκαετίες. Καθιστώντας την Ευρώπη μια «κουτσή πάπια» στο διεθνές περιβάλλον.
Ταχεία απώλεια πλούτου
Στην πράξη, η ταχύτητα της απώλειας πλούτου της Ευρώπης σε σύγκριση με την άλλη πλευρά του Ατλαντικού έχει διπλασιαστεί τα τελευταία 10-15 χρόνια. Το χάσμα σε όρους πραγματικού ΑΕΠ που άνοιξε μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης μεταξύ 1973 και 2008 είναι πανομοιότυπο με αυτό που καταγράφηκε τα επόμενα χρόνια μέχρι σήμερα.
Μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση και την κρίση χρέους το 2011, η ΕΕ ενίσχυσε αυτή την τρελή δημοσιονομική κατασκευή του Συμφώνου Σταθερότητας που βασανίζει την οικονομία σε περιόδους δυσκολίας. Κάτι που οι Αμερικανοί, όπως κάθε άλλη χώρα στον κόσμο, προσέχουν να μην κάνουν.
Οι κυβερνήτες της ΕΚΤ για παράδειγμα, που χαράζουν την αυστηρή νομισματική πολιτική, ανταποκρίνονται κατά κάποιο τρόπο στην πολιτική βούληση των ποκιτικών ηγετών, παρά την έννοια της φαινομενικής ανεξαρτησίας της Κεντρικής Τράπεζας.
«Κουτσές πάπιες»
Σήμερα θα ήταν καλό να αισθανθεί η ΕΚΤ ξανά τη δύναμη της ευρωπαϊκής ηγεσίας. Το πρόβλημα είναι ότι οι σημαντικότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες αποδεικνύονται «κουτσές πάπιες».
Ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς είναι πολύ αδύναμος και ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν είναι στο στο τέλος της πολιτικής του θητείας. Και οι δυο δεν είναι ικανοί να οδηγήσουν την Ευρώπη στις νέες θάλασσες.
Εχουμε μια ΕΕ, που όπως αποδεικνύεται από όλες τις αβεβαιότητές της στα παγκόσμια γεωπολιτικά σενάρια, είναι σε αναζήτηση μιας ηγεσίας που όμως δεν αναδύεται.
Φαίνεται άλλωστε και στις προσπάθειες εξεύρεσης ενός συμβιβασμού για τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας. Αναζητείται ένας συμβιβασμός μεταξύ των «φειδωλών» χωρών του Βορρά που θέλουν λιτότητα και των «φιλοευρωπαϊκών» χωρών του Νότου με την πιο παραδοσιακή έννοια του όρου, που προτάσσουν την ανάγκη κοινωνικής συνοχής της ΕΕ. Πολλοί φοβούνται όμως ότι τα δυο στρατόπεδα βιάζονται να βρουν μια συμφωνία υπό τον φόβο ότι στις επόμενες ευρωεκλογές θα αναδυθούν νέες δυνάμεις που θα αλλάξουν δραματικά τον συσχετισμό. Ως εκ τούτου, θέλουν να κλείσουν όπως όπως τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, ώστε να καταστεί αμετάβλητο για τα επόμενα χρόνια».
Στις ευρωεκλογές θα αλλάξουν πολλά
Πόσο σωστό είναι όμως να καθοριστεί το πλαίσιο των δημοσιονομικών κανόνων για τα επόμενα 10-15 χρόνια, όταν σε λίγους μήνες πιθανότατα θα αλλάξει ο συσχετισμός δυνάμεων στο Ευρωκοινοβούλιο, με τη βούληση των πολιτών; Μήπως θα πρέπει να υπάρξει ένα είδος κενού εξαμήνου σε ευρωπαϊκό επίπεδο και οι επιλογές για τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας να αναβληθούν για μετά τις εκλογές;
Η μεταρρύθμιση θα πρέπει άλλωστε να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και εάν πιστεύουμε στους θεσμούς μας, είναι σωστό να αποφασίσει το νέο σώμα που θα προκύψει από τις επόμενες εκλογές. Με αυτόν τον τρόπο θα είμαστε σίγουροι ότι οι αλλαγές θα αντικατοπτρίζουν τη βούληση της πλειονότητας των Ευρωπαίων πολιτών.
