Του Γιάννη Τσιρογιάννη
Κύκνειο άσμα: Λίγο πριν το τέλος του, ο παράφωνος κύκνος βγάζει μια τελευταία μελωδική κραυγή.
Τι συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στο δολάριο; Με μια επιφανειακή ματιά, όλα πάνε περίφημα για το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, θα πει κανείς.
Ο Δείκτης Δολαρίου (DXY) βρίσκεται σε σχετικά υψηλά επίπεδα ιστορικά, στις 103 μονάδες, ενώ παράλληλα δε νοείται καν ανταγωνισμός από το αποδεκατισμένο ευρώ – δηλαδή το αμερικανικό νόμισμα φαίνεται να παίζει μπάλα μόνο του… Ή μάλλον, έπαιζε, μέχρι τώρα.
Στην πραγματικότητα, ο τριψήφιος DXY δεν είναι παρά ένα παραπλανητικό κύκνειο άσμα μιας παρακμάζουσας αυτοκρατορίας. Το δολάριο αργοπεθαίνει, και μαζί του οι ΗΠΑ.
Η σύγχρονη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία της Δύσης αντλεί άλλωστε τη δύναμη της από το πανίσχυρο δολάριο που τυπώνεται κατά βούληση, οπότε η μοίρα της είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με αυτό.
Μια κότα με χρυσά αυγά που ξεζουμίστηκε μέχρι εκεί που δεν πάει άλλο. Και ένα ολόκληρο χρηματοπιστωτικό σύστημα που θεμελιώθηκε σε αυτήν τη ψευδαίσθηση, Και τώρα που αυτή καταρρέει, καταρρέει και το ίδιο το σύστημα μαζί της.
Ο ακραίος πληθωρισμός που βιώνουμε δεν είναι αποτέλεσμα μερικών λοκντάουν ή ενός μποτιλιαρίσματος στο Σουέζ. Είναι το βασικό σύμπτωμα μιας ψευτο-οικονομίας βασισμένης στο τύπωμα – ένα σύμπτωμα καρκίνου σε προχωρημένο στάδιο. Διότι αν φτάσαμε στο σημείο να είναι εμφανές αυτό το σύμπτωμα σε όλο τον κόσμο και να επηρεάζει τις ζωές μας, σημαίνει πως είναι ήδη αργά για τον ασθενή.
Θα προσπαθήσουν να τον ανανήψουν με το περιβόητο Reset (τη Μεγάλη Επανεκκίνηση), όπου με αφορμή πανδημίες και πολέμους θα επαναπροσδιοριστούν βασικές αξίες, χρέη και κοινωνικοοικονομικές νόρμες.
Τι καθόρισε τις διεθνείς νομισματικές σχέσεις την περίοδο 2022-2023
Όμως το γεγονός παραμένει: ο Αμερικάνος (το δολάριο), στην τωρινή του μορφή τουλάχιστον, αργοπεθαίνει. Ίσως επιζήσει με μια άλλη (ψηφιακή φυσικά) μορφή, ίσως με μικρότερο μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς (καθώς προκύπτουν νέοι ανταγωνιστές), όμως αν φθίνει η κυριαρχία του, θα πέσει και ο βασιλιάς. Αυτό θα πάρει σίγουρα χρόνο, αλλά η διαδικασία έχει ξεκινήσει.
Το ανεξέλεγκτο τύπωμα χρήματος δε θα περνούσε χωρίς τίμημα. Και καθώς η λάμψη του δολαρίου σβήνει, αναδεικνύεται (και πάλι) η λάμψη του original χρήματος (ναι, του χρυσού), αλλά και των υπόλοιπων νομισματικών πρωταγωνιστών που επίσης αναδεικνύονται ελέω τεκτονικών γεωπολιτικών αλλαγών.
Μόνο η Κίνα αγόρασε… σιωπηλά πάνω από 100 τόνους χρυσού μέσα σε μόλις λίγες μέρες το 2023. Μια τάση που συνεχίζεται ασταμάτητη τα τελευταία χρόνια, και από άλλες δυνάμεις όπως Ινδία, Ρωσία.
Την ίδια στιγμή η ίδια η Credit Suisse δημοσιεύει έκθεση-βόμβα όπου διαβλέπει το σταδιακό τέλος του δολαρίου, και την ανάδειξη ενός νέου παγκόσμιου νομισματικού ηγεμόνα, υπό την ομπρέλα των αναδυόμενων χωρών BRICS.
Η Credit Suisse, αφού ανέλυσε όλες τις διαδικασίες, «επισκέφθηκε» διάφορα σενάρια, συμπεριλαμβανομένης της εμφάνισης ενός παγκόσμιου νομίσματος ή ενός νέου… ηγεμόνα.
Και οι δύο περιπτώσεις, ωστόσο, είναι απίθανες. Η πρώτη επιλογή απαιτεί πολιτική απόφαση.
Και όμως, ακόμη δεν υπάρχει τίποτα που να αντικαταστήσει το δολάριο. Για παράδειγμα, προκειμένου το γιουάν να πληροί τις προϋποθέσεις ως νέος ηγεμόνας, το ποσοστό του στο διεθνές εμπόριο πρέπει να αυξηθεί εκθετικά από το τρέχον 3%.
Με άλλα λόγια, η αξία του στον κόσμο είναι εξαιρετικά περιορισμένη, δεν είναι ένα πλήρως μετατρέψιμο νόμισμα.
Επιπλέον, η συναλλαγματική ισοτιμία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις ενέργειες της Λαϊκής Τράπεζας της Κίνας.
Το πιο πιθανό σενάριο είναι η εμφάνιση ενός πολυπολικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Σε αυτό θα συμβάλουν η αυξημένη χρησιμοποίηση των εθνικών νομισμάτων στις παγκόσμιες εμπορικές συναλλαγές και η ανάπτυξη περιφερειακών κεφαλαιαγορών, αλλά και μηχανισμών ασφάλισης έναντι κραδασμών, που προκαλούνται από τη νομισματική πολιτική των ΗΠΑ.
Τα BRICS, για παράδειγμα, έχουν ήδη δημιουργήσει μια δεξαμενή συναλλαγματικών αποθεμάτων.
Η κυριαρχία του δολαρίου τίθεται εν αμφιβόλω τόσο στο επίπεδο των διεθνών συναλλαγών καθώς περιφερειακές ενώσεις, με επίκεντρο την Ασία εξετάζουν νομισματικά μέτρα ώστε να το εγκαταλείψουν όσον αφορά τις εμπορικές συναλλαγές τους.
Χαρακτηριστικό είναι το σχέδιο από κάποιες χώρες του Περσικού Κόλπου να εγκαταλείψουν το πετροδόλαρο. Από την άλλη, αμφισβητείται η κυριαρχία του δολαρίου ως αποθεματικού νομισματικού νομίσματος.
Οι BRICS σχεδιάζουν το δικό τους κοινό νόμισμα
Η αθρόα εκτύπωση δολαρίων, ευρώ κ.λπ. από τις κεντρικές τράπεζες για την στήριξη των οικονομιών από την κρίση της πανδημίας και την ενεργειακή κρίση άνοιξε εκ νέου πληγές που δεν είχαν επουλωθεί ποτέ από την χρηματοπιστωτική κρίση της περιόδου 2008/09.
Η μόχλευση των πραγματικών οικονομιών με τη σύνδεσή τους με τις χρηματοπιστωτικές αγορές ρευστοποίησε την πραγματική αξία των νομισμάτων (αν το δούμε το θέμα από την άποψη της νομισματικής ιστορίας μετά το Bretton Woods και την αποσύνδεση του δολαρίου από τον κανόνα του χρυσού), γεγονός μη αναστρέψιμο πλέον, παρά την άνοδο των επιτοκίων για να αντιμετωπισθεί ο πληθωριστικός κυκλώνας.
Το χρήμα πλέον ανταποκρίνεται όσον αφορά την αξία του στην πίστωση ενώ η πραγματική αξία είναι ο χρυσός.
Τα σχέδια πολλών κεντρικών τραπεζών να τροποποιήσουν τη σύνθεση των συναλλαγματικών τους διαθεσίμων και να περιορίσουν το μερίδιο του δολαρίου στο χαρτοφυλάκιό τους τις εξώθησε σε ιλιγγιώδεις αγορές χρυσού στη διάρκεια του περασμένου έτους.
Έχει προηγηθεί η απόφαση των ΗΠΑ να «παγώσουν» τα διαθέσιμα της Ρωσίας σε δολάρια, μία απόφαση που εμπόδισε την πρόσβαση της Μόσχας σε σημαντική μερίδα του πλούτου της με μία απόφαση που παραβιάζει τους κανόνες του διεθνούς εμπορίου αλλά και απειλεί το παγκόσμια κατοχυρωμένο δικαίωμα στην ιδιοκτησία.
Τα παραπάνω επισημαίνουν αναλυτές της αγοράς ερμηνεύοντας την επιλογή των κεντρικών τραπεζών να προχωρήσουν πέρυσι στις μεγαλύτερες αγορές χρυσού των τελευταίων 55 ετών. Μόνο οι κεντρικές τράπεζες αγόρασαν 1.136 τόνους. Συνολικά, η διεθνής ζήτηση για το πολύτιμο μέταλλο αυξήθηκε κατά 18% το 2022 φτάνοντας στους 4.741 τόνους, σημειώνοντας τα υψηλότερα επίπεδα από το 2011.
Εν ολίγοις, μία πρώτη ερμηνεία είναι ότι οι κεντρικές τράπεζες θέλησαν να μειώσουν την έκθεσή τους στο δολάριο για να προστατευτούν από αντίστοιχες κινήσεις των ΗΠΑ εναντίον τους.
Το δεύτερο εξάμηνο του περασμένου έτους, οι αγορές χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες έφτασαν σε ιστορικό ρεκόρ, ενώ μόνον μέσα στο τελευταίο τρίμηνο του περασμένου έτους οι αγορές τους έφτασαν στους 417 τόνους. Πρόκειται για όγκο περίπου 12 φορές πολλαπλάσιο εκείνου που αγόρασαν οι κεντρικές τράπεζες την αντίστοιχη περίοδο του περασμένου έτους.
Ό,τι λάμψει θα είναι χρυσός…
Η παγκόσμια ζήτηση για χρυσό το 2022 αυξήθηκε κατά 18% στους 4.741 τόνους — το υψηλότερο από το 2011. Σε αντίθεση με τα αποθεματικά νομίσματα, ο χρυσός δεν υπόκειται στον έλεγχο των ξένων κυβερνήσεων.
Ως εκ τούτου, οι κεντρικές τράπεζες επέλεξαν να αυξήσουν τις αγορές τους σε χρυσό. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει η περίπτωση της Τουρκίας η οποία πλήττεται από υπερπληθωρισμό και το περασμένο έτος ήταν πρώτη σε αγορές χρυσού μεταξύ των κεντρικών τραπεζών και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αγόρασε περίπου 400 τόνους.
Η αυξημένη ζήτηση για το λαμπερότερο των πολύτιμων μετάλλων απέτρεψε την περαιτέρω διολίσθηση της τιμής του που έχει υποχωρήσει από τις 2.000 δολ. η ουγγιά τον Μάρτιο του περασμένου έτους σε κάτω των 1.600 δολ. η ουγγιά τον Νοέμβριο.
Αιτία της υποχώρησης της τιμής του είναι οι αυξήσεις των επιτοκίων που έπεισαν τους επενδυτές να γυρίσουν την πλάτη στον χρυσό και να στραφούν σε επενδυτικά προϊόντα, καθώς αυτά μπορούν να τους προσφέρουν σημαντικές αποδόσεις μετά τις αυξήσεις των επιτοκίων.
Δεδομένου ότι ο χρυσός δεν προσφέρει αποδόσεις, το μέταλλο γίνεται πιο ελκυστικό για τους επενδυτές σε περιόδους χαμηλών επιτοκίων.
Τους τελευταίους τρεις μήνες η τιμή του χρυσού έχει σημειώσει άλμα και κυμαίνεται τώρα στα 1.945,30 δολ. η ουγγιά.
Αποτίμηση της παραπάνω κατάστασης έχει κάνει μελέτη του Mises Institute, καθώς επισημαίνει ότι καθ’ όλη τη διάρκεια του 2022, υπήρχε ένα ερώτημα το οποίο εμφανιζόταν σταθερά και προβλέψιμα.
Ειδικά για όσους δεν γνωρίζουν τη νομισματική ιστορία, που είναι δυστυχώς η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου, είναι φυσικό να αναρωτιούνται: «Αν ο χρυσός είναι είναι τόσο αποτελεσματικό όπλο έναντι του πληθωρισμού, γιατί δεν έχει εκτοξευθεί στα ύψη τώρα που ο πληθωρισμός είναι επιτέλους εδώ;»
Επισημαίνεται ότι υπάρχουν δύο λόγοι για αυτό, κάποιοι πιο προφανείς από άλλους.
Οι αυξήσεις των επιτοκίων που η Fed οδήγησε και κλιμάκωσε επανειλημμένα είναι η πιο ξεκάθαρη εξήγηση, όπως προεναφέρθηκε
Αυτή είναι η απάντηση που θα σας δώσουν οι περισσότεροι κύριοι οικονομολόγοι και αναλυτές.
Και είναι λογικό: Εάν ο χρυσός δεν σας πληρώνει τόκο για την κατοχή του, τότε γιατί να μην κατευθυνθεί κάποιος σε ένα περιουσιακό στοιχείο που το κάνει;
Αυτή είναι η νοοτροπία των περισσότερων επενδυτών και αυτό αποδυναμώνει τη ζήτηση του χρυσού, η οποία με τη σειρά της παρασύρει την τιμή προς τα κάτω – αυτό όμως πρέπει να εξηγηθεί γιατί είναι μια επίπλαστη κατάσταση.
Εάν, ωστόσο, είμαστε πρόθυμοι να εξετάσουμε το ερώτημα λίγο πιο προσεκτικά, θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε εξετάζοντας τις προκείμενές του.
Το ερώτημα θεωρείται δεδομένο ότι ο χρυσός έχει υποαποδώσει φέτος. Εάν αποταμιεύετε, λαμβάνετε το μισθό σας και πληρώνετε τους λογαριασμούς σας σε νόμισμα διαφορετικό από το δολάριο, είναι πιθανό να έχετε πολύ διαφορετική άποψη για αυτό το ζήτημα. Αποτιμημένος σε ευρώ, ο χρυσός σημειώνει άνοδο περίπου 6,6%.
Σε γιεν, έχει αύξηση κατά 17,9 % ενώ σε αιγυπτιακές λίρες είναι πάνω από 45 %.
Αυτά είναι η πραγματικές διαστάσεις του φαινομένου.
Εάν δούμε τη μεγάλη εικόνα, αυτή η προοπτική είναι ακόμη πιο ξεκάθαρη: Το να εξετάζουμε την τιμή του χρυσού σε σχέση με οποιοδήποτε νόμισμα κεντρικής τράπεζας (fiat), όχι μόνο για το δολάριο, δεν είναι πραγματικά παραγωγική.
Δεν είναι η αξία του χρυσού που κυμαίνεται, αυτό που κυμαίνεται είναι η εντελώς… φανταστική αξία όλων αυτών των άχρηστων κομματιών χαρτιού.
Σε τελική ανάλυση, όπως γνωρίζουν πολύ καλά όλοι οι μακροπρόθεσμοι επενδυτές στα πολύτιμα μέταλλα, υπάρχει μόνο μία σημαντική τάση και είναι προφανής.
Οι βραχυπρόθεσμες εκτιμήσεις όσον αφορά τις τιμές διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων των επενδυτών οι οποίοι κατέχουν χρυσό για τους σωστούς λόγους και που κατανοούν γιατί το κάνουν.
Αυτό που είναι σημαντικό, ωστόσο, είναι να κοιτάξουμε πέρα από τους ειδησεογραφικούς τίτλους και να μπορέσουμε να διαχωρίσουμε την πραγματική τάση από τον θόρυβο.
Στην περίπτωσή μας, για παράδειγμα, μπορεί κανείς να βρει ένα εκατομμύριο αναλύσεις και προβλέψεις για τις προοπτικές του χρυσού, όλες που υπογραμμίζουν την επιφανειακή δυναμική και παρουσιάζουν απλοϊκά επιχειρήματα.
Οι προβλέψεις όσον αφορά τη νομισματική πολιτική είναι παρόμοιες, και η αφήγηση λέει πάνω – κάτω τάξης: «Εφόσον περιμένουμε από τους κεντρικούς τραπεζίτες να το κάνουν έτσι κι αλλιώς, δηλαδή να αυξήσουν τα επιτόκια, ο χρυσός προβλέπεται να αντιδράσει με αυτόν τον τρόπο».
Είδατε ποτέ να λογοδοτήσει κεντρικός τραπεζίτης; Η Ισλανδία που έβαλε τραπεζίτες στη φυλακή, ευημερεί! Η κάνουλα ρευστότητας που προκάλεσε έκρηξη των τιμών!
Λοιπόν, αντί να προσπαθούμε να αποκαλύψουμε τις προθέσεις των κεντρικών τραπεζών, να μαντέψουμε τι θα κάνουν και πώς μπορεί αυτό να επηρεάσει την αγορά χρυσού, δεν θα ήταν πιο λογικό να δούμε τι έχουν κάνει αυτοί οι κεντρικοί τραπεζίτες, παρά τι λένε δημοσίως.
Γιατί αυτό που έκαναν το 2022 είναι αποκαλυπτικό της πραγματικής κατάστασης: Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι κεντρικές τράπεζες συσσώρευσαν αποθέματα χρυσού με ρυθμό που δεν είχε παρατηρηθεί από το 1967, όταν το δολάριο εξακολουθούσε να υποστηρίζεται από το πολύτιμο μέταλλο.
Ας θυμηθούμε όλες τις επίσημες δηλώσεις και τις προβλέψεις για την οικονομία και για το πώς μπορεί να αποφευχθεί μια ύφεση, για τον πληθωρισμό και πώς είναι σίγουρα, απόλυτα υπό έλεγχο και για την πίστη τους στα δικά τους νομίσματα. Μη διστάσετε να βγάλετε τα δικά σας συμπεράσματα για το τι έρχεται.
Καθώς έχει περάσει ο πρώτος μήνα του 2023, είναι σαφές ότι υπάρχουν πολλοί λόγοι ανησυχίας.Η σύγκρουση στην Ουκρανία δεν παρουσιάζει σημάδια αποκλιμάκωσης και όλα τα προϋπάρχοντα προβλήματα τα οποία επιδείνωσε όπως η ενεργειακή κρίση αναμένεται να παραμείνουν, αν όχι να επιδεινωθούν.
Ο πληθωρισμός πρόκειται να συνεχίσει να μαστίζει την πραγματική οικονομία, ανεξάρτητα από το πόσο εντατικά προσπαθούν οι κυβερνητικοί στατιστικολόγοι να μαγειρέψουν τους αριθμούς, κάτι σαν παγκόσμια «Greek statistics»: Ακόμα κι αν καταγράψει πτώση ο δείκτης τιμών καταναλωτή, τα νοικοκυριά θα συνεχίσουν αντιμετωπίζουν πραγματικά μια δύσκολη κατάσταση και να εκφράζουν την έντονη δυσαρέσκειά τους για τις ασκούμενες δημοσιονομικές πολιτικές – που όσο πιο επεκτατικές είναι τόσο θα τους βουλιάζουν στη φτώχεια.
Υπάρχει μια πληθώρα οικονομικών δυνάμεων που εργάζονται υπέρ του χρυσού και η δυναμική είναι τόσο εντυπωσιακή που ακόμη και οι μεγάλες τράπεζες δεν μπορούσαν να μην το παρατηρήσουν. Στις αρχές Δεκεμβρίου, η Saxo Bank παρουσίασε μια «εξωφρενική» πρόβλεψη τιμής 3.000 δολ. /ουγγιά, στο πιο «ακραίο» σενάριο μιας παγκόσμιας «πολεμικής οικονομίας». Αν και τα κέρδη των τιμών θα είναι σίγουρα κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτα για τους επενδυτές φυσικού χρυσού, η πραγματική αξία του μετάλλου είναι πιθανό να γίνει εμφανής και στους επόμενους μήνες και χρόνια.
Καθώς τα κράτη γίνονται όλο και πιο απελπισμένα και θα αποτυγχάνουν να βρουν διέξοδο από τη δημοσιονομική, νομισματική και κοινωνικοπολιτική «μαύρη τρύπα» που έσκαψαν για τον εαυτό τους, είναι βέβαιο ότι θα καταστούν πιο επιθετικά, κατά την προσφιλή του συνήθεια.
Οι απειλές για την οικονομική εθνική κυριαρχία και τα γεωπολιτικά απόνερα και τη νέα διάσταση της παγκοσμιοποίησης, οι νέες μορφές κυβερνητικού ελέγχου, η αυξημένη επιτήρηση και ο έλεγχος των ιδιωτικών περιουσιακών στοιχείων και των αποταμιεύσεων είναι πιθανό να λάβουν τρομακτική μορφή. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο φυσικός χρυσός λάμπει πραγματικά, ειδικά όταν διατηρείται με ασφάλεια εκτός της δικαιοδοσίας των κρατών να τον κατάσχουν, καθώς και εκτός του παραδοσιακού τραπεζικού συστήματος.
