Του Μιχάλη Ψύλου
Μόλις το 17% των Γερμανών είναι ικανοποιημένο με την κυβέρνησή τους. Το χειρότερο ποσοστό από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά της η τρικομματική ομοσπονδιακή κυβέρνηση Σοσιαλδημοκρατών -Πρασίνων – Φιλελευθέρων Δημοκρατών, τον Δεκέμβριο του 2021.
Μόνο ένας στους πέντε (20%) πιστεύει ότι ο καγκελάριος Ολαφ Σολτς κάνει καλή δουλειά.
Η δυσαρέσκεια για την κυβέρνηση Σολτς διογκώνεται. Σύμφωνα με έρευνα του ινστιτούτου Insa για την «Bild am Sonntag», το 76%, ή περίπου τα τρία τέταρτα των Γερμανών πολιτών είναι δυσαρεστημένοι με το έργο της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.
Στην πρώτη γραμμή, οι Γερμανοί αγρότες συνεχίζουν τις διαμαρτυρίες και τα οδοφράγματα, σε απάντηση στις επιλογές της κυβέρνησης του Όλαφ Σολτς, για την κατάργηση των φορολογικών ελαφρύνσεων για το αγροτικό ντίζελ. Μια κίνηση που κρίθηκε αναγκαία από την κυβέρνηση, λόγω της μείωσης των δημοσίων δαπανών μετά την κρίση του προϋπολογισμού (τα περίφημα αδιάθετα από την εποχή του Covid, 60 δισεκατομμύρια ευρώ που απαγόρευσε το Συνταγματικό Δικαστήριο να δοθούν για την πράσινη μετάβαση).
Τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης έχουν ήδη επισημάνει την διείσδυση ακροδεξιών ομάδων στις διαδηλώσεις των αγροτών.Το ακροδεξιό AfD είναι άλλωστε σταθερά πλέον δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα στη χώρα.Ένα σενάριο που η Γερμανία δεν έχει βιώσει από το 1945.
Αλλά οι περικοπές στις επιδοτήσεις που προορίζονταν για τον αγροτικό τομέα είναι μόνο ένα μέρος του τι θα συμβεί σε όλους τους τομείς της γερμανικής οικονομίας. Και στο βάθος αιωρείται επίσης το φάντασμα μιας τραπεζικής κρίσης με εκτεθειμένα ιδρύματα.
«Βρισκόμαστε σε προσωρινή λειτουργία, δεν έχουμε πλέον τη δυνατότητα να δίνουμε χρήματα εκτός προϋπολογισμού σε εταιρείες, αργά ή γρήγορα κάποιος στην ΕΕ θα μας στείλει τον… λογαριασμό» γράφουν οι γερμανικές εφημερίδες. Μήπως λοιπόν πρέπει οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι να σκεφτούν μήπως βάλουν τη Γερμανία σε καθεστώς… μνημονίου;
Η Ευρώπη ανησυχεί
Γιατί οι ανησυχίες των γερμανικών ΜΜΕ είναι δικαιολογημένες και πρέπει να αφορούν όλη την Ευρώπη. «Ο οικονομικός γίγαντας, που εξερράγη αναπτυξιακά μετά το 2000, χάρη σε μια σειρά ευνοϊκών οικονομικών μεταβλητών, βρέθηκε ξαφνικά με πήλινα πόδια», τονίζουν ευρωπαίοι οικονομολόγοι στην Ναυτεμπορική. «Η ατμομηχανή έχασε τα κομμάτια της και έχουν γίνει καπνός τα 23 χρόνια σφυρηλάτησης της ήπιας δύναμης με την οποία η Γερμανία εξαπάτησε την Ευρώπη αλλά κυρίως οι ίδιους τους πολίτες της».
Οι γερμανικές εταιρείες μείωσαν απροσδόκητα την παραγωγή τους τον Νοέμβριο του 2023 για έκτο συνεχόμενο μήνα. Η βιομηχανία, οι κατασκευές και οι προμηθευτές ενέργειας παρήγαγαν συνολικά 0,7% λιγότερο σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα, σύμφωνα με όσα ανακοινώθηκαν από την Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία (Destatis). Ένα αρνητικό αποτέλεσμα που προκαλεί έκπληξη, παρά το ύφεση που βιώνει εδώ και μήνες η γερμανική οικονομία, αφού οι οικονομολόγοι ανέμεναν αύξηση 0,2%, μετά την πτώση 0,3% τον Οκτώβριο.
«Η νέα σημαντική μείωση της βιομηχανικής παραγωγής δείχνει ότι οι εταιρείες αντιδρούν ολοένα και περισσότερο στην έλλειψη παραγγελιών», δήλωσε ο Γέργκ Κράμερ, επικεφαλής οικονομολόγος της Commerzbank
Τι θα γίνει με το spread
Το σημαντικότερο είναι πώς δεν διαφαίνεται βελτίωση σύντομα. Το παραδέχονται και οι θεσμικές πηγές. «Υπό το φως των τρεχόντων κορυφαίων δεικτών, όπως οι εισερχόμενες παραγγελίες και το επιχειρηματικό κλίμα, δεν μπορεί να αναμένεται ταχεία ανάκαμψη στη βιομηχανική οικονομία», σχολίασε ο Πράσινος υπουργός Οικονομικών Υποθέσεων Ρόμπερτ Χάμπεκ.Από τον Σεπτέμβριο έως τον Νοέμβριο, η βιομηχανική δραστηριότητα ήταν 4,5% χαμηλότερη από τους προηγούμενους τρεις μήνες.
Με μια κρίση αυτού του μεγέθους, προκαλεί μάλιστα έκπληξη το γεγονός ότι τα spread των ευρωπαικών χωρών παραμένει συνδεδεμένο με τα γερμανικά ομόλογα.Στην Ευρωζώνη συγκρίνουμε τα spread μεταξύ των επιτοκίων δανεισμού μιας χώρας σε σχέση με τα επιτόκια δανεισμού της Γερμανίας, καθώς μέχρι τώρα, η πιο σταθερή οικονομία ήταν αυτή της Γερμανίας. Προς το παρόν οι αγορές βρίσκονται σε αδιέξοδο, αλλά η κρίση των εμπορικών οδών θα επιδεινώσει το πρόβλημα.
Γιατί άδειασε το «σακούλι»
Οι γερμανικές επιχειρήσεις και οι αγρότες είχαν υποστηριχθεί σε τρία μέτωπα από το 2013: κρατική βοήθεια, φθηνότεροι λογαριασμοί (μέσω διμερών συμφωνιών με τη Ρωσία) και επέκταση στις ασιατικές αγορές, στην Κίνα πρώτα και κύρια .
Η βιομηχανία και οι αγρότες της Γερμανίας είχαν βοηθηθεί με δισεκατομμύρια χρέους. Ολα αυτά τελειώσανε όμως. Κυρίως όταν τέλειωσε το φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο.
Το άλλο πρόβλημα, δηλαδή η εξάρτηση από την κινεζική παραγωγή και τις εξαγωγές στην Κίνα, θα γίνει αισθητή κατά τη διάρκεια του έτους. Το Πεκίνο δεν εγγυάται πλέον αυτό που υποσχέθηκε στο Βερολίνο το 2010, δηλαδή μια διμερή συνεργασία που θα άνοιγε τις πόρτες του Δράκου στην Ευρώπη.
Ηδη, η Tesla Γερμανίας θα σταματήσει στα τέλη Ιανουαρίου την παραγωγή της. Είναι πλέον πολύ ακριβό για να πάρε υλικά από την Κίνα. Προς μεγάλη ικανοποίηση των ΗΠΑ, που δεν θέλουν την οικονομική κινεζική διείσδυση στην Ευρώπη.
Κανόνες για το Βερολίνο
Στις 8 Ιανουαρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πάντως κρατική ενίσχυση 902 εκατομμυρίων ευρώ από τη Γερμανία προς τη Northvolt για την κατασκευή εργοστασίου μπαταριών στο βόρειο τμήμα της χώρας. Αυτή ήταν η πρώτη χρήση ενός νέου κοινοτικού μηχανισμού – του Προσωρινού Πλαισίου Κρίσης και Μετάβασης – που επιτρέπει στα κράτη μέλη της ΕΕ να αντιστοιχίσουν τις επιδοτήσεις σε εταιρείες με εκείνες που προσφέρονται αλλού.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση της Northvolt, η εταιρεία δήλωνε έτοιμη να εγκαταλείψει τα επενδυτικά σχέδια στη Γερμανία για να επικεντρωθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, προκειμένου να έχει πρόσβαση στις γενναιόδωρες πιστώσεις του νόμου για τη μείωση του πληθωρισμού(IRA)
Η Ευρωπαία Επίτροπος Ανταγωνισμού Μαργκρέτε Βέσταγκερ είπε ότι «αυτό το γερμανικό μέτρο των 902 εκατομμυρίων ευρώ είναι η πρώτη ατομική ενίσχυση που εγκρίθηκε για να αποτρέψει την εκτροπή μιας επένδυσης εκτός Ευρώπης».
Η χαλάρωση των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις θα μπορούσε βέβαια να ωφελήσει τις μεγαλύτερες οικονομίες, δηλαδή τη Γερμανία και τη Γαλλία, και να δημιουργήσει ανισορροπίες ανταγωνιστικότητας στην ενιαία αγορά: κυβερνήσεις ικανές να κινητοποιήσουν μεγαλύτερους οικονομικούς πόρους θα είναι σε θέση να προσελκύσουν επενδύσεις σε κρίσιμες τεχνολογίες, ενώ όλες οι άλλες, όχι.
Σύμφωνα με τον Πράσινο Γερμανό υπουργό Οικονομικών Υποθέσεων οι ίσες ευκαιρίες μεταξύ των χωρών-μελών της Ένωσης είναι σημαντικές. Κατά τη γνώμη του, ωστόσο, στον αγώνα για καθαρές τεχνολογίες «ο πραγματικός ανταγωνισμός δεν είναι τόσο μεταξύ Γερμανίας και Ιταλίας ή Δανίας και Ολλανδίας ή Ουγγαρίας και Τσεχίας. Είναι μεταξύ της Ευρώπης και της Κίνας και των Ηνωμένων Πολιτειών, και το σύστημα που έχουμε αναπτύξει τις τελευταίες δεκαετίες εξετάζει μόνο την εσωτερική αγορά». «Πρέπει να σκεφτόμαστε την Ευρώπη ως ένα ενιαίο οικονομικό σύστημα», πρόσθεσε ο Χάμπεκ.
Πρόκειται δυστυχώς, για Γερμανική υποκρισία. Από τα 672 δισεκατομμύρια ευρώ σε κρατικές ενισχύσεις που ενέκρινε η Επιτροπή το 2022, η Γερμανία πήρε άλλωστε το 53% του συνολικού ποσού και η Γαλλία το 24%. Ολες οι άλλες 25 χώρες μαζί, είχαν το 23%. Δεν το λες και ισότιμη αντιμετώπιση!
