Του Gideon Rachman
Το 2022, κάτι καλό βγήκε από κάτι κακό. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία οδήγησε σε μια αξιοθαύμαστη επίδειξη ενότητας και αποφασιστικότητας από τον δημοκρατικό κόσμο.
Οι ΗΠΑ, η ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, ο Καναδάς και η Αυστραλία επέβαλλαν πρωτοφανείς οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία. Χορηγήθηκαν δισεκατομμύρια δολάρια στρατιωτικής και οικονομικής υποστήριξης στην Ουκρανία. στην Ευρώπη, η Γερμανία υποσχέθηκε να κάνει ιστορικές αλλαγές στην αμυντική και την ενεργειακή της πολιτική. Η Φινλανδία και η Σουηδία κατέθεσαν αίτημα για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Η επιθετικότητα της Κίνας κατά της Ταϊβάν και η ανακοίνωση περί μιας «άνευ ορίων» συνεργασίας με τη Ρωσία προκάλεσε επίσης αντίδραση στον Ινδο-Ειρηνικό. Η Ιαπωνία ανακοίνωσε μεγάλη αύξηση των στρατιωτικών δαπανών. Οι Φιλιππίνες σύσφιξαν τους δεσμούς με την Αμερική. Τα έθνη του Τετραμερούς Διαλόγου για την Ασφάλεια (Quad) –δηλαδή η Ινδία, η Ιαπωνία, η Αυστραλία και οι ΗΠΑ- πραγματοποίησαν Σύνοδο.
Οι δημοκρατίες στην Ευρώπη και στην Ασία άρχισαν επίσης να συνεργάζονται πιο στενά. Για πρώτη φορά, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Αυστραλία μετείχαν σε σύνοδο του ΝΑΤΟ.
Φέτος, θα είναι σημαντικά πιο δύσκολο να διατηρηθεί η ενότητα των προηγμένων δημοκρατιών. Η ενεργή και αφοσιωμένη ηγεσία των ΗΠΑ ήταν κρίσιμης σημασίας στην αντίδραση του δημοκρατικού κόσμο στην σινορωσική συνεργασία. Αλλά έχουν εμφανιστεί σοβαρές εντάσεις μεταξύ της Ουάσινγκτον και των συμμάχων της.
Στην Ευρώπη, τα βασικά θέματα είναι και στρατηγικά και οικονομικά. Η δυτική συμμαχία είναι ανοιχτά διχασμένη ως προς τη μελλοντική στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία. Οι διχασμοί αυτοί ήταν απόλυτα εμφανείς στη σύνοδο των συμμάχων που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Παρασκευή στο Ράμσταϊν, όταν η Γερμανία αντιστάθηκε στις έντονες πιέσεις να επιτρέψει τη μεταφορά τανκς Leopard στην Ουκρανία.
Ενώ τα πρωτοσέλιδα μετά τη σύνοδο στο Ράμσταϊν επικεντρώθηκαν στην απομόνωση της Γερμανίας, ωστόσο οι διχασμοί εντός της δυτικής συμμαχίας είναι πιο περίπλοκοι. Υπάρχει μια πτέρυγα «γερακιών», στην οποία περιλαμβάνονται η Πολωνία, οι σκανδιναβικές χώρες, οι χώρες της Βαλτικής και το Ηνωμένο Βασίλειο, και η οποία πιέζει για την ταχεία μεταφορά πιο προηγμένων όπλων, συμπεριλαμβανομένων τεθωρακισμένων, στην Ουκρανία.
Οι ΗΠΑ βρίσκονται κάπου στη μέση μεταξύ των «γερακιών» και των υπερβολικά προσεκτικών Γερμανών. Τα «γεράκια» ανησυχούν πως η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει επιτρέψει στον εαυτόν της να τρομάξει από την απειλή του πυρηνικού πολέμου και έτσι είναι πολύ άτολμη αναφορικά με την παράδοση προηγμένων όπλων, όπως πύραυλοι πιο μακρού βεληνεκούς. Αλλά οι επικρίσεις είναι σιωπηλές επειδή οι ΗΠΑ είναι μακράν ο μεγαλύτερος δωρητής στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας στην Ουκρανία.
Αυτοί οι διχασμοί είναι διαχειρίσιμοι για την ώρα. Αλλά, αν ο πόλεμος γυρίσει εναντίον της Ουκρανίας αυτή την άνοιξη, τότε οι αλληλοκατηγορίες θα μπορούσαν να πάρουν άσχημη τροπή.
Οι εντάσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης έχουν επίσης και οικονομική διάσταση -με πολλούς στην ΕΕ να κατηγορούν την Ουάσινγκτον για προστατευτισμό, μέσω της παροχής τεράστιων επιδοτήσεων σε πράσινες βιομηχανίες και ηλεκτρικά οχήματα εντός των ΗΠΑ.
Η συνηθισμένη απάντηση των ΗΠΑ -πως η Ευρώπη θα πρέπει απλά να παρέχει τις δικές της επιδοτήσεις για την πράσινη τεχνολογία- μπορεί να μην είναι ρεαλιστική. Αν αφήσει τα κράτη να επιδοτούν τις δικές τους βιομηχανίες, αυτό μπορεί να τινάξει στον αέρα την ενιαία αγορά της ΕΕ, ενώ ένα ενιαίο καθεστώς επιδοτήσεων της ΕΕ θα προκαλούσε αμέσως διαμάχες για το πώς αντλήθηκαν τα χρήματα και πού δαπανήθηκαν.
Πίσω από αυτό βρίσκεται μια αυξανόμενη ανησυχία πως οι ΗΠΑ τραβάνε μπροστά οικονομικά σε σχέση με την Ευρώπη και πως ο πόλεμος στην Ουκρανία επιταχύνει αυτή τη διαδικασία. Οι ευρωπαίοι βιομήχανοι παραπέμπουν σε βασικά πλεονεκτήματα που χαίρουν οι ΗΠΑ: φθηνή ενέργεια, άφθονη γη, τεχνολογική ηγεσία και το αποθετικό νόμισμα του κόσμου.
Έπειτα υπάρχει η Κίνα. Η συγκρουσιακή γλώσσα και οι συμπεριφορές προς το Πεκίνο αποτελούν πλέον ρουτίνα στην αμερικανική πολιτική. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές και ασιατικές κυβερνήσεις εξακολουθούν να κάνουν αντιστάθμιση κινδύνου. Η Κίνα είναι τώρα το μεγαλύτερο δυνητικό ρήγμα στη σχέση μεταξύ της Αμερικής και των ασιατών συμμάχων της. Η Ιαπωνία, η Αυστραλία, η Νότια Κορέα και οι Φιλιππίνες είναι σύμμαχοι των ΗΠΑ μέσω συνθήκης και συμφωνούν για την ανάγκη αύξησης της στρατιωτικής αποτροπής της Κίνας. Αλλά όλοι είναι επιφυλακτικοί ως προς το πόσο μακριά μπορεί να πάει η Αμερική αναφορικά με την οικονομική αποσύνδεση.
Παρατήρησα αυτή τη διάσταση απόψεων όταν προήδρευα μιας συνεδρίασης αναφορικά με την Ιαπωνία στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ την περασμένη εβδομάδα. Ένας Αμερικάνος σύνεδρος, ο Stephen Pagliuca, απερχόμενος συν-πρόεδρος της Bain Capital, υποστήριξε πως οι δημοκρατίες του κόσμου θα εμπορεύονται αυξανόμενα μεταξύ τους –και επικαλέστηκε τον πόλεμο στην Ουκρανία ως προειδοποίηση για την υπερβολική οικονομική εξάρτηση από ένα αυταρχικό καθεστώς. Ο Tak Niinami, διευθύνων σύμβουλος του ομίλου ποτών Suntory Holdings, που εδρεύει στο Τόκιο, τήρησε επιφυλάξεις ως προς το επιχείρημα αυτό και χαιρέτισε το γεγονός πως το εμπόριο της Ιαπωνίας με την Κίνα αυξάνεται.
Οι Σιγκαπούριοι – βασικοί εταίροι των ΗΠΑ τόσο στο εμπόριο όσο και στην ασφάλεια- ανησυχούν ανοιχτά για τη μεγάλη εμβέλεια των αμερικανικών περιορισμών στις τεχνολογικές εξαγωγές προς την Κίνα. Ανησυχούν πως θα οδηγήσουν σε μια περαιτέρω, επικίνδυνη έξαρση των σινοαμερικανικών εντάσεων.
Υπάρχουν επίσης ανησυχίες πως οι προσπάθειες των ΗΠΑ για “friend-shoring” των αλυσίδων προμήθειας (περιορισμό δηλαδή του δικτύου της αλυσίδας προμήθειας σε συμμαχικές και φιλικές χώρες) θα καταστήσουν τη βιομηχανία λιγότερο αποδοτική και θα τροφοδοτήσουν τον πληθωρισμό.
Όλες αυτές οι εντάσεις θα μπορούσαν να σημαίνουν πρόβλημα για τις προσπάθειες να κρατηθούν ενωμένες οι δημοκρατίες σε Ευρώπη, Ασία και Αμερική το επόμενο έτος. Αλλά ενώ οι διχασμοί εντός της «παγκόσμιας δύσης» είναι ευδιάκριτες, μπορούν να περιοριστούν από έξυπνες αλλαγές πολιτικής. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ αντιλαμβάνονται όλο και περισσότερο την ευρωπαϊκή αγωνία για την Πράξη για τη Μείωση του Πληθωρισμού –και μπορεί να προσπαθήσουν να τροποποιήσουν το νόμο. Μια πιο αυστηρά καθορισμένη αμερικανική πολιτική για τις τεχνολογικές εξαγωγές στην Κίνα επίσης θα καθησύχαζαν τους συμμάχους.
Πάνω απ’ όλα, οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ χρειάζεται να συμφωνήσουν σε μια κοινή θέση για τις προμήθειες όπλων στην Ουκρανία –και να το πράξουν γρήγορα, προτού ενταθούν οι μάχες αυτή την άνοιξη. Η ενότητα μεταξύ των δημοκρατικών συμμάχων που επιτεύχθηκε το 2022, ήταν κάτι πολύτιμο. Δεν πρέπει να χαραμιστεί το 2023.
