Για την Ελλάδα το δημογραφικό είναι «κατεπείγον πρόβλημα» γιατί παρουσιάζει τις αδυναμίες της ΕΕ αλλά σε μεγαλύτερο βαθμό, τονίστηκε στο συνέδριο του Economist στην ενότητα «Διαχείριση του δημογραφικού επείγοντος: Τα επόμενα βήματα για την Ευρώπη».
Οι ομιλητές στο συνέδριο του Economist επεσήμαναν τη φθίνουσα τάση του ενεργού πληθυσμού και «βλέπουν» λύσεις μεταξύ των οποίων οι μετανάστες με δεξιότητες, η είσοδος περισσότερων γυναικών στην αγορά εργασίας, η προσαρμογή των ορίων συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής και η πρόληψη ώστε να υπάρχει γήρανση με υγεία. Ειδικότερα:
- Wolfgang Fengler, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας, επικεφαλής του World Data Lab: Πώς η Ελλάδα μπορεί να υπερβεί τις προκλήσεις
Η Ινδία έχει υπερβεί την Κίνα σε πληθυσμό και η Ελλάδα πρέπει να μάθει από την πορεία των χωρών αυτών, τόνισε ο Wolfgang Fengler.
Το ενδιαφέρον για την Ελλάδα είναι ο φθίνων αριθμός των ηλικιών των εργαζομένων. Από τα 11 εκατομμύρια πληθυσμού, η Ελλάδα έχει 5 εκατομμύρια άνω των 50 ετών.
Η πρόκληση ισχύει και για την Ευρώπη αλλά για την Ελλάδα είναι μεγαλύτερη. Έχουμε μείωση των γεννήσεων 9% στην Ευρώπη και 11% στην Ελλάδα.
Οι ηλικίες των εργαζομένων μειώνονται 10% στην Ευρώπη, αντί 15% στην Ελλάδα.
«Χρειάζεται να διευθετήσουμε αυτό το κατεπείγον της δημογραφίας» αν και η Ελλάδα έχει κάνει αρκετά, είναι για τον Economist η τιμώμενη χώρα και έχει κάνει πολλές μεταρρυθμίσεις σε πολλά επίπεδα.
Για να λυθεί το δημογραφικό, η πρώτη λύση είναι η μετανάστευση, με δεξιότητες στη σωστή ηλικία.
Η Ελλάδα το 2040 θα χάσει μισό εκατομμύριο από το εργατικό της δυναμικό.
Οπότε η λύση είναι οι μετανάστες, οι ψηφιακοί νομάδες που συμβάλλουν με τη φορολογία τους και τη διαβίωσή τους στη χώρα, είπε φέρνοντας το παράδειγμα της Ισπανίας.
Επίσης χρειάζεται πλήρης εκπαίδευση για όλους και η Ελλάδα είναι πολύ δυνατή στην εκπαίδευση έχει τους καλύτερους ειδικούς στην τεχνολογία, από τους οποίους πολλοί φεύγουν και πρέπει να μπορούν να επιστρέψουν.
Η Ελλάδα πρέπει επίσης να εισάγει περισότερο γυναικείο προσωπικό και να δοθούν κίνητρα για όσους θέλουν να δουλέψουν σε μεγαλύτερες ηλικίες.
-Ivanka Salapatova, υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής πολιτικής της Βουλγαρίας: Εθνική μας προτεραιότητα το δημογραφικό
Για τη Βουλγαρία το δημογραφικό κατά δήλωση και του πρωθυπουργού της χώρας αποτελεί «εθνική προτεραιότητα» είπε υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής Ivanka Salapatova.
Χρειαζόμαστε, τόνισε, νέο μορφωμένο και εξειδικευμένο ανθρώπινο κεφάλαιο καθώς έχουμε τα χαρακτηριστικά της ΝΑ Ευρώπης με χαμηλές γεννήσεις, αύξηση της γήρανσης και μετανάστευση.
Η κ. Salapatova επεσήμανε ακόμη το υψηλό ποσοστό θνησιμότητας καθώς και το πρόβλημα έλλειψης εκπαίδευσης στις κοινότητες των Ρομά στη χώρα της που αριθμεί περί τις 700.000.
Προσβλέπουμε, είπε η υπουργός, στη συνεργασία με την ΕΕ τόσο για εμπειρογνωμοσύνη όσο και για τη διαμόρφωση καλύτερης στρατηγικής στο πρόβλημα. Πρόσθεσε επίσης ότι η κυβέρνησή της έχει κάνει αρκετά βήματα με φορολογικά κίνητρα προς εργοδότες για περιοχές με υψηλή ανεργία, για ευάλωτους πολίτες, για τη δημιουργία παιδικών σταθμών και οικογένειες με παιδιά. Συνεργαζόμαστε επίσης , σημείωσε, με την Ελλάδα για την ένταξη των Ουκρανών προσφύγων.
- Gunnar Anderson καθηγητής δημογραφίας στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης : Ισορροπία στη δημογραφική δομή της Σουηδίας
Την ισορροπημένη δημογραφική δομή στη Σουηδία περιέγραψε ο καθηγητής δημογραφίας στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης Gunnar Anderson.
Τα ποσοστά γεννήσεων βρίσκονται κοντά στο ποσοστό αναπλήρωσης, υπάρχει εξισορρόπηση εργασίας και προσωπικής ζωής καθώς και η κατάλληλη κουλτούρα στην αγορά εργασίας που διευκολύνει τον ρόλο της μητέρας, πέραν των διευκολύνσεων που παρέχει το κράτος.
Υπάρχει επίσης μακροβιότητα και οι ηλικιωμένοι ζουν με υγεία.
Ενδιαφέρον είναι ότι τα όρια συνταξιοδότησης έχουν αυξηθεί, προσαρμοσμένα στο προσδόκιμο ζωής αλλά, όπως τόνισε, αυτό έγινε χωρίς να υπάρξουν κοινωνικές αντιδράσεις.
Αναφερόμενος στην Ελλάδα, είπε ότι το δημογραφικό αποτελεί «κατεπείγον πρόβλημα» καθώς οι ηλικίες μεταξύ 40-50 αποτελούν πολύ υψηλό ποσοστό και πρότεινε να συνδεθεί η συνταξιοδότηση με το προσδόκιμο και να συνδυαστεί αρμονικά η προσωπική με την επαγγελματική ζωή.
Αντιμέτωπη με σοβαρή υπαρξιακή απειλή η Ελλάδα, μόνο γερνά και πεθαίνει
Αργά αλλά σταθερά ο δημογραφικός μαρασμός καταδικάζει την ελληνική κοινωνία σε θάνατο.
Αυτό διαπιστώνει και σε πρόσφατο άρθρο της η γερμανική εφημερίδα taz…
Ειδικότερα, όπως αναφέρεται, τα τελευταία δέκα χρόνια, μόλις σε δύο από τις δεκατρείς ελληνικές περιφέρειες της χώρας έχει σημειωθεί αύξηση πληθυσμού.
Οι δύο εξαιρέσεις είναι η Κρήτη και η περιοχή του Νοτίου Αιγαίου, χάρη στα αναπτυσσόμενα τουριστικά κέντρα της Ρόδου, της Κω, της Μυκόνου και της Σαντορίνης.
Ακόμη και στην Αττική, που είναι μακράν η πολυπληθέστερη περιοχή της Ελλάδας, η ΕΛΣΤΑΤ διαπίστωσε μείωση 0,4%, ήτοι 3.814.064 κατοίκους από το 2011 έως το 2021.
Η δεύτερη μητρόπολη της Ελλάδας, η Θεσσαλονίκη, επίσης συρρικνώνεται.
Στα τέλη του περασμένου έτους, στην πόλη-λιμάνι ζούσαν 1,1 εκατομμύριο κάτοικοι, 1,5% λιγότεροι άνθρωποι από ό,τι πριν από δέκα χρόνια.
Η δημογραφική πτώση πλήττει ακόμα περισσότερο την περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, με πτώση 10,3% την περίοδο 2011-2021.
Ακολουθούν η Ανατολική Μακεδονία και η Θράκη με -7,6%, η κεντρική Ελλάδα με -7,1% και η Πελοπόννησος με -6,6%.
Αν μη τι άλλο, πρόκειται για το τέλος μιας εποχής…
Ο πληθυσμός στην Ελλάδα συρρικνώνεται
Αναμφίβολα, ο πληθυσμός στην Ελλάδα συρρικνώνεται.
Σύμφωνα με τη στατιστική αρχή, οι γεννήσεις πανελλαδικά ανήλθαν το 2022 σε μόλις 76.541.
Ποτέ άλλοτε δεν γεννήθηκαν τόσο λίγα παιδιά σε αυτή τη χώρα από τότε που άρχισαν οι καταγραφές το 1932.
Η ουσία είναι ότι 64.260 περισσότεροι άνθρωποι πέθαναν στην Ελλάδα το 2022 από ό,τι γεννήθηκαν – νέο αρνητικό ρεκόρ.
Με άλλα λόγια: σχεδόν διπλάσιος αριθμός ανθρώπων πέθαναν στην Ελλάδα από ό,τι γεννήθηκαν.
Εν προκειμένω αξίζει να σημειωθεί πως το 1932 ο αριθμός των γεννήσεων ήταν 185.523, σχεδόν δυόμισι μεγαλύτερος από το 2022.
Την ίδια στιγμή, μόλις 117.593 Έλληνες πέθαναν το 1932, πολύ λιγότεροι από ενενήντα χρόνια αργότερα.
Ως αποτέλεσμα, το πλεόνασμα γεννήσεων εκείνη την εποχή ήταν ακόμα 67.930.
Η συνεχιζόμενη υπεροχή των θανάτων έναντι των γεννήσεων ξεκίνησε το 2015, στο απόγειο της καταστροφικής ελληνικής κρίσης.
Από το 2015 έως και το 2022 γεννήθηκαν συνολικά 335.315 λιγότερα παιδιά στην Ελλάδα από όσα πέθαναν.
Όπως περιπαικτικά λέει η Τaz, σε αυτό τον τόπο δεν συμφέρει να είσαι γυναικολόγος.
Πάντως, το μεγαλύτερο πρόβλημα για την Ελλάδα, δεδομένου του συρρικνούμενου πληθυσμού της, είναι τα χωριά της, που πεθαίνουν.
Είτε στην Πελοπόννησο είτε στη δυτική Ελλάδα είτε στην κεντρική Ελλάδα, τα φώτα σβήνουν σε χιλιάδες μέρη.
Οι νέοι Έλληνες μεταναστεύουν…
Η δραματική μείωση του πληθυσμού στα χωριά και στις κωμοπόλης έχει τροφοδοτηθεί από το κλείσιμο των κρατικών αρχών.
Εκεί που κάποτε λειτουργούσαν δικαστήριο, Εφορία, γραφείο τηλεπικοινωνιών και υποκατάστημα του ταμείου κοινωνικής ασφάλισης, σήμερα μόνο γραφεία τελετών.
Η βιομηχανία νεκροθαλάμων επωφελείται από την ανάπτυξη, είναι η μοναδική κερδοφόρα βιομηχανία.
Τι κάνει το κράτος
Για να αντιμετωπιστεί το δημογραφικό πρόβλημα θα πρέπει «μακροπρόθεσμα να σταματήσει η φυγή των νέων από τη χώρα, να επιστρέψουν όσοι έχουν φύγει και πρωτίστως να δημιουργηθεί ένα φιλικό προς τα παιδιά περιβάλλον, προκειμένου τα νέα ζευγάρια να μπορούν να κάνουν όσα παιδιά θέλουν, όταν το θέλουν. Σήμερα όμως δεν υπάρχει κανένα τέτοιο περιβάλλον» εξηγεί στην taz ο Βύρων Κοτζαμάνης, καθηγητής Δημογραφίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
Ταυτόχρονα, «στην Ελλάδα υπάρχουν και υψηλά ποσοστά ανεργίας στους νέους», τονίζει από την πλευρά του ο Παύλος Μπαλτάς, ειδικός σε θέματα Δημογραφικής Ανάλυσης στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, προσθέτοντας ότι «χρειάζεται και πρόσβαση στη στέγαση, δηλαδή λογικές τιμές στα ενοίκια.
Όμως η Ελλάδα έχει το υψηλότερο κόστος στέγασης στην ΕΕ».
Αν και πανευρωπαϊκά δαπανάται για τις ανάγκες στέγασης κατά μέσο όρο το 18,9% του διαθέσιμου εισοδήματος, στην Ελλάδα δαπανάται το 34,2% (βάσει στοιχείων της Eurostat για το 2021).
Όπως τονίζει η εφημερίδα του Βερολίνου, «τα μέτρα που λαμβάνει η ελληνική κυβέρνηση δεν επιβραδύνουν τη μείωση του πληθυσμού.
Το επίδομα παιδιού για ένα νοικοκυριό με ετήσιο εισόδημα έως 15.000 ευρώ είναι 28 ευρώ ανά μήνα και ανά παιδί. Ψίχουλα.
Τουλάχιστον το επίδομα πρόκειται να αυξηθεί σημαντικά το νέο έτος.
Πάντως, το ελληνικό κράτος είναι γενναιόδωρο όσον αφορά τις γεννήσεις: το ισχύον από το 2020 επίδομα γέννησης βρίσκεται στα 2.000 ευρώ, ενώ για δίδυμα φτάνει τα 4.000 και για τρίδυμα τα 6.000 ευρώ».
Σε κάθε περίπτωση, η δημογραφική αλλαγή δεν μπορεί παρά να γίνει αισθητή.
Αναπόφευκτα, δεν μειώνεται μόνο ο αριθμός των ανθρώπων, αλλά αυξάνεται και η μέση ηλικία:
Κατά μέσο όρο, οι κάτοικοι της Ελλάδας είναι πλέον σχεδόν 46 ετών – υψηλό νούμερο στην Ευρώπη.
Το προσδόκιμο ζωής είναι επίσης υψηλό: οι Ελληνίδες ζουν κατά μέσο όρο 83,3 χρόνια και οι Ελληνίδες 78,1 χρόνια.
Η Ελλάδα είναι μια χώρα γέρων…
Σύμφωνα με τις προβλέψεις, η Ελλάδα θα έχει μόλις 9,9 εκατομμύρια ανθρώπους το 2030, των οποίων η μέση ηλικία θα είναι 49,7 έτη – περίπου τέσσερα χρόνια περισσότερο από ό,τι σήμερα.
Ακόμα χειρότερα: το 2050, η Ελλάδα θα έχει πιθανώς μόνο εννέα εκατομμύρια κατοίκους, των οποίων η μέση ηλικία θα είναι τότε τα 53,4 έτη – επτάμισι χρόνια μεγαλύτεροι από ό,τι σήμερα.
Όλο και λιγότεροι άνθρωποι, όλο και περισσότεροι ηλικιωμένοι.
Εύλογα οικονομολόγοι και πολιτικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου.
Η υπ’ αριθμόν ένα πρόκληση δεν είναι η συνεχιζόμενη τεράστια επιβάρυνση του χρέους, αλλά η επιταχυνόμενη δημογραφική κατάρρευση στα πόδια της Ακρόπολης.
«Το πρόβλημα είναι γνωστό εδώ και δεκαετίες.
Όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις ευθύνονται για την τραγική δημογραφική εξέλιξη.
«Δεν έχουν λάβει τα απαραίτητα μέτρα», επικρίνει ο Μανώλης Δρεττάκης, πρώην υπουργός που ασχολείται εδώ και καιρό με τις δημογραφικές αλλαγές στην Ελλάδα.
