Τα όπλα που μετέφερε το Antonov που έπεσε κοντά στη Καβάλα, ανήκουν στην σερβική εταιρεία «Valir d.o.o.», η οποία δραστηριοποιείται στο εμπόριο όπλων και πραγματικός ιδιοκτήτης είναι ο Σλόμπονταν Τέσιτς, ένας από τους μεγαλύτερους εμπόρους όπλων στα Βαλκάνια. Ο ίδιος βρίσκεται καταζητούμενος από την Interpol έχει δεχθεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ.
Η εταιρεία ιδρύθηκε τον Δεκέμβριου του ’19 από τον Μλάντεν Μπογντάνοβιτς. Ο ίδιος μιλώντας σε σερβικά ΜΜΕ για το φορτίο των όπλων, έκανε λόγο για «σχολικές ποδιές», των οποίων η εξαγωγή συμφωνήθηκε το 2021 με το Υπουργείο Άμυνας του Μπαγκλαντές. Ο οπλισμός, μάλιστα, χαρακτηρίστηκε ως εκπαιδευτικός, ακολουθώντας πιστά το αφήγημα που έχει στηθεί τις προηγούμενες ημέρες.
Ο μπροστινός και ο πραγματικός ιδιοκτήτης
Συν τοις άλλοις, το portal M. επικαλείται αποκλειστικές πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες ο Μπογκτάνοβιτς εμφανίζεται ως «μπροστινός». Αντιθέτως πραγματικός ιδιοκτήτης φέρεται να είναι ο Σλόμπονταν Τέσιτς, ένας από τους μεγαλύτερους εμπόρους όπλων στα Βαλκάνια, ο οποίος βρισκόταν εδώ και χρόνια υπό τις κυρώσεις των ΗΠΑ, και που εξέδωσε ένταλμα εναντίον του το 2021, στέκεται ανεπίσημα πίσω από την εταιρεία και η Ιντερπόλ, κατόπιν αιτήματος της Τυνησίας, λόγω υποψιών ότι συμμετείχε σε ξέπλυμα βρώμικου χρήματος.
Τον «έψαχναν» Αμερικάνοι και ΟΗΕ
Ο Τέσιτς μπήκε στο «μάτι» των Αμερικανών το 2017, επί Τραμπ, όταν του επέβαλαν κυρώσεις στον Τέσιτς με βάσει του νόμου Magnitsky. Ο εν λόγω νόμος εξουσιοδοτούσε τους Αμερικάνους αξιωματούχους να τιμωρούν όσους παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Επιπροσθέτως, ο ίδιος χαρακτηρίστηκε ως «ένας από τους μεγαλύτερους εμπόρους όπλων και πυρομαχικών στα Βαλκάνια», ο οποίος βρισκόταν υπό κυρώσεις του ΟΗΕ για σχεδόν μια δεκαετία για εξαγωγή όπλων στη Λιβερία. Στο δελτίο Τύπου της Γραμματείας Οικονομικών εκείνη την εποχή, αναφέρεται ότι ο Τέσιτς προχώρησε στην εξαγωγή όπλων δωροδοκώντας πελάτες, ότι τους πήγαινε σε ακριβές διακοπές και πλήρωνε για την εκπαίδευση των παιδιών τους σε δυτικά πανεπιστήμια.
Ωστόσο, με την εκλογή του Βούτσιτς και του SNS ο Τέσιτς αφαιρέθηκε από τη «μαύρη λίστα» του ΟΗΕ σύμφωνα με πληροφορίες του σερβικού μέσου KRIK.
Η «ασυνήθιστη» Valir
Αξίζει να σημειωθεί πως η “Valir d.o.o.” ιδρύθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2019 και μόλις δεκαπέντε ημέρες αφότου οι ΗΠΑ ενίσχυσαν τις προηγούμενες κυρώσεις κατά του Τέσιτς, στενών συνεργατών του και εταιρειών που συνδέονται με αυτόν.
Η εταιρεία «Valir», σύμφωνα με τα στοιχεία του Σερβικού Οργανισμού Μητρώων Επιχειρήσεων, ιδρύθηκε με ιδρυτική εισφορά 100 δηναρίων (σημερινά 85 λεπτά του ευρώ).
Λίγους μόλις μήνες μετά την ίδρυσή της, η “Valir” έχει εκατομμύρια πωλήσεις, κάτι που είναι ασυνήθιστο για μια νέα εταιρεία σε μια μάλλον κλειστή επιχείρηση όπως το εμπόριο όπλων, στην οποία η κύρια σύσταση είναι η προηγουμένως αποκτηθείσα «φήμη» μεταξύ των ίδιων των εμπόρων, όπως σημειώνει η αντιπολιτευόμενη σερβική εφημερίδα Danas.
Χρηματοδότης των δύο κομμάτων
Επιπροσθέτως, η Danas σημειώνει πως Τέσιτς ότι είναι ένας από τους επιχειρηματίες πολύ κοντά στο κυβερνών Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα (SNS) του Σέρβου προέδρου Αλέξανταρ Βούτσιτς. Επιπλέον, σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες του portal M., ο ίδιος χρησιμοποίησε τα χρήματά του για να χρηματοδοτήσει την εκστρατεία του Δημοκρατικού Μετώπου για τις τοπικές εκλογές στο Νίκσιτς. Τότε το κόμμα της αντιπολίτευσης ανέλαβε την εξουσία και με τη βοήθεια των Δημοκρατικών και του URA εξέλεξε τον Μάρκο Κοβάσεβιτς ως πρόεδρο του δήμου Νίκσιτς.
Τα προνόμια του Τέσιτς στη Σερβία
Οι εταιρείες του, όπως αποκάλυψε ο πληροφοριοδότης του “Κρούσικ” Αλεξάντας Ομπράντοβιτς, είχαν προνομιακή θέση σε αυτήν την κρατική εταιρεία σε σύγκριση με άλλους εμπόρους όπλων – αγόραζαν όπλα σε προνομιακές, χαμηλότερες τιμές. Ο Ομπράντοβιτς συνελήφθη επειδή δημοσίευσε αυτή και άλλες πληροφορίες σχετικά με την επιχείρηση του “Κρούσικ” και κινήθηκαν διαδικασίες εναντίον του.
Επιπλέον, ο Τέσιτς μίσθωσε από το κράτος μια βίλα στην ελίτ γειτονιά Ντέντινιε του Βελιγραδίου, όπως είχε αποκαλύψει προηγουμένως το Συμβούλιο για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς, και κατέβαλε δωρεές στο ίδρυμα του πρώην προέδρου του κράτους Τόμισλαβ Νίκολιτς», λέει ο KRIK.
Ήδη δύο χρόνια αργότερα, στις 9 Δεκεμβρίου 2019, οι ΗΠΑ ενίσχυσαν και επέκτειναν τις κυρώσεις κατά του Τέσιτς, με αποτέλεσμα άνθρωποι και εταιρείες που συνδέονται μαζί του να βρίσκονται στη «μαύρη λίστα». Στην ανακοίνωση της τότε αμερικανικής διοίκησης γράφει ότι ο Τέσιτς, ο οποίος τελεί υπό κυρώσεις εδώ και δύο χρόνια, συνέχιζε να ασχολείται με το εμπόριο όπλων ως «σιωπηλός εταίρος» σε αρκετές εταιρείες, δηλαδή διηύθυνε εταιρείες στις οποίες δεν ήταν ούτε ιδιοκτήτης ούτε διευθυντής.
Ο Τέσιτς ελέγχει ακόμα πολλές – αν όχι όλες – πτυχές των καθημερινών λειτουργιών της εταιρείας, συμπεριλαμβανομένων των διαπραγματεύσεων και της αναζήτησης νέων επιχειρηματικών ευκαιριών, αλλά βασίζεται σε έμπιστους συνεργάτες για να υπογράφουν συμβόλαια και να εμφανίζονται σε όλα τα δημόσια έγγραφα.
Εξαιτίας αυτού, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση, επιβλήθηκαν κυρώσεις σε εννέα από τους συνεργάτες του Τέσιτς: Γκόραν Άντριτς, Εσάντ Κάπιτζιτς, Νεμπόισα Σάρενατς, Ζόραν Πέτροβιτς, Νίκολα Μπρκιτς, Μίλαν Σούμποτιτς, Ζέλιμιρ Πέτροβιτς, Σρέτεν Τσβέτκοβιτς και Λιούμπο Μάριτσιτς. Εταιρείες που ελέγχονται άμεσα ή έμμεσα από τον Τέσιτς, οι οποίες ήταν επίσης στη λίστα, είναι οι «Moonstorm Enterprises» και «Tardigrade Limited», αμφότερες από την Κύπρο, καθώς και η «Business Diversity Limited», με έδρα το Χονγκ Κονγκ.
