Αμηχανία, σιωπή και διαψεύσεις: αυτό είναι το κλίμα που επικρατεί στις Βρυξέλλες μετά την αποκάλυψη ύπαρξης εγγράφου, το οποίο εισηγείται μείζοντες και δραματικές αλλαγές στη μορφή που έχουν σήμερα τα δυτικά Βαλκάνια.
Σύμφωνα με το Euraktiv, το επίμαχο «non paper φάντασμα» που κάνει λόγο για επαναπροσδιορισμό συνόρων στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων, έχει προκαλέσει μεγάλο προβληματισμό στις χώρες της περιοχής αλλά και στις Βρυξέλλες, καθώς μεταξύ άλλων παραλήπτης του ανεπίσημου εγγράφου φέρεται να είναι και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ ο οποίος μέχρι στιγμής δεν έχει κάνει κάποια σχετική διάψευση.
«Δείχνουν» τον Σλοβένο πρωθυπουργό
Μια ενημερωτική ιστοσελίδα στη Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας, η necenzurirano.si, δημοσίευσε αποσπάσματα αυτού του non paper του οποίου συγγραφέας φέρεται να είναι ο πρωθυπουργός της Σλοβενίας Γιάνεζ Γιάνσα ή κάποιος από τον κύκλο του, το οποίο αναφέρεται σε συνοριακές αλλαγές σε χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Ο Γιάνσα αρνήθηκε ότι έχει γράψει το έγγραφο και το γραφείο του, σε επαφή με την Euractiv, δήλωσε ότι «δεν σχολιάζει περαιτέρω» το θέμα.
Τα βοσνιακά μέσα ενημέρωσης ήταν τα πρώτα που ανέφεραν τη Δευτέρα ότι ο Γιάνσα είχε παραδώσει ένα έγγραφο με κατευθυντήριες γραμμές για την «τελική αποσύνθεση της πρώην Γιουγκοσλαβίας» στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ τον Φεβρουάριο ή Μάρτιο του τρέχοντος έτους. Ως εκ τούτου, ο πρέσβης της Σλοβενίας στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη κλήθηκε στο υπουργείο Εξωτερικών να εξηγήσει τις φήμες σχετικά με τα φερόμενα σχέδια της Λιουμπλιάνα.
«Ειρηνική διάλυση» της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης
Το δημοσίευμα της Euractiv, αναφέρει ότι ο Πρόεδρος της Σλοβενίας Μπόρουτ Παχόρ είχε κάνει λόγο για την πιθανή «ειρηνική διάλυση» της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης σε μια συνομιλία τον περασμένο μήνα -αλλά επέμεινε ότι τα κίνητρά του ήταν διαφορετικά και ότι παρέμεινε πλήρως υπέρ της εδαφικής ακεραιότητας της Βοσνίας. Μετά τους Γιουγκοσλαβικούς πολέμους το 1991-95 και τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη έγινε ομοσπονδία χωρισμένη σε δύο οντότητες με σημαντική ανεξαρτησία: τη Βοσνιακή-Κροατική Ομοσπονδία και τη Δημοκρατία Σέρπσκα.
Η καθεμιά οντότητα έχει τη δική της κυβέρνηση, νομοθετικό σώμα και αστυνομική δύναμη, αλλά οι δύο είναι ενωμένες σε μια κεντρική κυβέρνηση και μια εκ περιτροπής προεδρία τριών ατόμων που κατέχουν εξίσου ένας Βόσνιος, ένας Κροάτης και ένας Σέρβος. Μετά τις αεροπορικές επιθέσεις του ΝΑΤΟ το 1999 κατά της τότε Γιουγκοσλαβίας, η πρώην σερβική επαρχία του Κοσσυφοπεδίου μετατράπηκε σε ξεχωριστή οντότητα, η οποία κήρυξε μονομερώς την ανεξαρτησία της το 2008. Ωστόσο, το Βόρειο Κοσσυφοπέδιο, αποτελούμενο από τέσσερις δήμους με την πλειοψηφία των Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου, διαφεύγει σε μεγάλο βαθμό από τον έλεγχο της Πρίστινας.
Ως εκ τούτου προτείνεται: Η ενοποίηση του Κοσόβου και της Αλβανίας και ως αντάλλαγμα, στη Σερβία παραχώρηση του ευρύτερου μέρους της Republika Srpska, δηλαδή της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας. Το έγγραφο προτείνει επίσης την ένωση των κροατικών περιοχών της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης με την Κροατία ή παραχώρηση ειδικού καθεστώτος όπως αυτό που ισχύει στο Νότιο Τιρόλο. Το ίδιο καθεστώς προβλέπεται και για τις σερβικές περιοχές του Κοσόβου. Οι Βόσνιοι θα αποκτήσουν ανεξάρτητο κράτος και με δημοψήφισμα θα μπορούν να επιλέξουν είτε την ΕΕ, είτε την σύσφιξη των σχέσεων τους με άλλη χώρα, όπως η Τουρκία».
Στο πλάνο και η Τουρκία
Σε ένα δημοψήφισμα, «οι Βόσνιοι μπορούν να επιλέξουν μεταξύ του μέλλοντος στην ΕΕ ή εκτός αυτής, όπως πχ στη Τουρκία». Η Τουρκία ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την περιοχή, αλλά η ΕΕ δεν σκέφτηκε ποτέ να μειώσει τη φιλοδοξία της για διεύρυνση στα Δυτικά Βαλκάνια προς όφελος της Άγκυρας. Επιπλέον, το non paper αναφέρεται σε «σιωπηλές διαδικασίες» που «βρίσκονται σε εξέλιξη» για να συμπεριλάβει την εκτέλεση των σχεδίων από «υπεύθυνους λήψης αποφάσεων στην περιοχή» και «υπεύθυνους λήψης αποφάσεων στη διεθνή κοινότητα».
Από την πλευρά του, ο υπουργός Εξωτερικών της Κροατίας Γκόρνταν Γκρλιτς ταξίδεψε στην πρωτεύουσα της Βοσνίας, Σεράγεβο στις 14 Απριλίου 2021 και ηρέμησε τα πνεύματα: η Κροατία σε κάθε περίπτωση υπερασπίζεται την ακεραιότητα της γειτονικής χώρας, ενώ για το «non paper-φάντασμα» είπε ότι δεν υπάρχει καμία απόδειξη για τη γνησιότητά του.
Τέλος, εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (το διπλωματικό σώμα της ΕΕ) δήλωσαν στο δίκτυο Euractiv, ότι έχουν πλήρη άγνοια για το εν λόγω έγγραφο, το γραφείο όμως του πρόεδρου Σαρλ Μισέλ ούτε αρνείται, αλλά ούτε επιβεβαιώνει την ύπαρξη αυτού του εγγράφου. Παράλληλα άγνοια δηλώνουν και Ευρωπαίοι διπλωμάτες, που υποστηρίζουν ότι δεν έχει παρουσιαστεί κανένα τέτοιο έγγραφο στους αντιπροσώπους των κρατών μελών.
