Ερωτηματικά προκαλούν οι σχέσεις των τραπεζών UBS και Barclays με τον Ρομάν Αμπράμοβιτς, μετά την ανακατανομή των μυστικών υπεράκτιων καταπιστευμάτων του γνωστού ολιγάρχη, λίγο πριν η Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο του επιβάλουν κυρώσεις.
Έγγραφα που είδε ο Guardian επιβεβαιώνουν ότι πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι δύο τράπεζες κατείχαν τουλάχιστον 940 εκατ. δολάρια σε λογαριασμούς καταπιστεύματος και εταιρειών του Ρομάν Αμπράμοβιτς.
Ωστόσο, λίγο πριν η Μόσχα ξεκινήσει την εισβολή της, τα 10 υπεράκτια καταπιστεύματα μεταβιβάστηκαν στα παιδιά του.
Στις 10 Μαρτίου η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου επέβαλε κυρώσεις στον Αμπράμοβιτς για φερόμενη διατήρηση στενών σχέσεων με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Το ίδιο έκανε και η Ευρωπαϊκή Ένωση στις 15 Μαρτίου. Ο Αμπράμοβιτς αρνήθηκε τους ισχυρισμούς και άσκησε έφεση κατά των μέτρων της ΕΕ.
Τα έγγραφα αυτά προέρχονται από την εταιρεία παροχής υπεράκτιων υπηρεσιών MeritServus με έδρα την Κύπρο, η οποία διαχειρίζεται τα οικονομικά συμφέροντα του Αμπραμοβιτς για περισσότερα από 20 χρόνια. Η εταιρεία διαχειριζόταν 10 καταπιστεύματα που ιδρύθηκαν για τον Ρώσο ολιγάρχη και ένα εκτεταμένο δίκτυο υπεράκτιων εταιρειών.
Τα έγγραφα εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η UBS και η Barclays αντέδρασαν στις αλλαγές και εάν, από τότε που επιβλήθηκαν κυρώσεις στον Αμπράμοβιτς, επέτρεψαν στα παιδιά του να επωφεληθούν οικονομικά από περιουσιακά στοιχεία που μέχρι εκείνο τον μήνα ανήκαν στον πατέρα τους.
Στην Ελβετία, συνεργάτης του Guardian έμαθε ότι η UBS κινήθηκε για να αποτρέψει την απόπειρα μεταφοράς της περιουσίας στα παιδιά του Αμπράμβοβιτς, αλλά δεν είναι γνωστές συγκεκριμένες λεπτομέρειες των ενεργειών της.
Μια πηγή με άμεση γνώση της διαχείρισης των λογαριασμών του Αμπράμοβιτς στη Barclays είπε ότι η τράπεζα αναγνώρισε τις αλλαγές στα καταπιστεύματα. Οι ακριβείς λεπτομέρειες των βημάτων που έκανε στη συνέχεια η Barclays παραμένουν ασαφείς.
Τόσο η UBS, όσο και η Barclays δεν απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με το εάν επέτρεψαν στα παιδιά του Αμπράμοβιτς να επωφεληθούν – μετά τις κυρώσεις – από κεφάλαια που κατείχε ο πατέρα τους.
Και οι δύο τράπεζες δήλωσαν ότι δεν μπορούσαν να σχολιάσουν εάν ένα άτομο είναι πελάτης ή όχι.
Ένας εκπρόσωπος της UBS είπε ότι συμμορφώνεται με «όλες τις σχετικές απαιτήσεις κυρώσεων». Εκπρόσωπος της Barclays είπε ότι η τράπεζα «κατανοεί τη σημασία των κανονισμών κυρώσεων» και παίρνει τις υποχρεώσεις της «πολύ σοβαρά».
Ούτε ο ίδιος ο Αμπράμοβιτς, ούτε τα παιδιά του απάντησαν σε λεπτομερή αιτήματα της εφημερίδας για σχολιασμό.
Τα έγγραφα, ωστόσο, ρίχνουν φως στις μακροχρόνιες σχέσεις μεταξύ τμημάτων ιδιωτικού πλούτου στις δύο τράπεζες και αδιαφανών υπεράκτιων καταπιστευμάτων που προστατεύουν τα πλούτη ενός από τους πλουσιότερους άνδρες της Ρωσίας.
Σύμφωνα με τα αρχεία, ο Αμπράμοβιτς ήταν πελάτης της παγκόσμιας οικογενειακής μονάδας γραφείου της UBS, στη Ζυρίχη, που συμβουλεύει τους πλουσιότερους πελάτες της τράπεζας. Για την Barclays, τους λογαριασμούς διαχειριζόταν ένα υποκατάστημα της τράπεζάς στο Μονακό.
Η πηγή που γνωρίζει τη σχέση της Barclays περιέγραψε την οικογένεια Αμπράμοβιτς ως έναν από τους σημαντικότερους πελάτες του γραφείου του Μονακό.
Η ανάλυση των οικονομικών καταστάσεων στα έγγραφα υποδηλώνει ότι έξι μήνες πριν την ανακατανομή, εταιρείες που ανήκαν μόνο σε τρία από τα καταπιστεύματα κατείχαν τουλάχιστον 785 εκατομμύρια δολάρια στην UBS και τουλάχιστον 155 εκατομμύρια δολάρια στην Barclays.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ για τις κυρώσεις, μια τράπεζα υποχρεούται να δεσμεύσει περιουσιακά στοιχεία εάν ανήκουν κατά 50% ή περισσότερο σε άτομο που έχει υποστεί κυρώσεις. Το «πάγωμα» μπορεί επίσης να εφαρμοστεί όταν το άτομο που υπόκειται σε κυρώσεις κατέχει λιγότερο από το 50% του περιουσιακού στοιχείου, αλλά ασκεί άμεσο ή έμμεσο έλεγχο σε αυτό.
Μετά την εισβολή στην Ουκρανία, η Ελβετία «έσπασε» την παράδοση της πολιτικής ουδετερότητας και έχει πλέον υιοθετήσει σε μεγάλο βαθμό πακέτα κυρώσεων της ΕΕ που αποσκοπούσαν στην τιμωρία της Ρωσίας.
Το Μονακό είπε επίσης ότι θα εφαρμόσει τα μέτρα της ΕΕ.
Οι ειδικοί σε θέματα κυρώσεων είπαν ότι η ανακατανομή των καταπιστεύσεων του Αμπράμοβιτς θα μπορούσε να περιπλέξει τις προσπάθειες δέσμευσης περιουσιακών στοιχείων τα οποία, μέχρι να γίνουν οι μεταφορές, ανήκαν επωφελώς στον Αμπράμοβιτς.
Ωστόσο, είπαν ότι υπό αυτές τις συνθήκες οι τράπεζες θα πρέπει να είναι προσεκτικές σχετικά με το να επιτρέψουν στα παιδιά να επωφεληθούν από τους λογαριασμούς, παρόλο που δεν υπόκεινται τα ίδια σε οικονομικές κυρώσεις.
Τον Ιούλιο του 2022, η υπηρεσία επιτήρησης κυρώσεων του Ηνωμένου Βασιλείου και η Εθνική Υπηρεσία Εγκλήματος εξέδωσαν μια «κόκκινη ειδοποίηση» με κοινές τεχνικές που χρησιμοποιούνται για την αποφυγή οικονομικών κυρώσεων, οι οποίες περιλάμβαναν τη μεταφορά περιουσιακών στοιχείων σε πληρεξούσιους, όπως συγγενείς και τη μείωση της ιδιοκτησίας των περιουσιακών στοιχείων κάτω από το όριο του 50%.
Παρέχοντας μια ενημέρωση στη δομή των πραγματικών ιδιοκτησιών των εταιρειών που κατέχονται από το Zeus Trust, οι διαχειριστές της Meritservus δήλωσαν ότι τα παιδιά του Αμπράμοβιτς «δικαιούταν το 51% των τυχόν διανομών» από τα κεφάλαια του καταπιστεύματος. Για το Europa Trust, αποκάλυψαν ότι τα παιδιά του Αμπράμοβιτς τον είχαν αντικαταστήσει ως δικαιούχους.
Την ημέρα της εισβολής, στις 24 Φεβρουαρίου, οι διαχειριστές άρχισαν να στέλνουν μια παρόμοια δέσμη εγγράφων στην UBS, στη Ζυρίχη.
Τα έγγραφα ενημέρωσαν τις πληροφορίες που κατείχε η τράπεζα σχετικά με το ποιος τελικά επωφελήθηκε από λογαριασμούς που διαχειρίζονται τουλάχιστον πέντε από τα καταπιστεύματα – τα Grano Trust, HF Trust, Zephora Trust, Europa Trust και Zeus Trust – καθώς και μια σειρά συνδεδεμένων υπεράκτιων εταιρειών.
Οι δικηγόροι κυρώσεων που συμβουλεύουν μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα είπαν ότι υπό αυτές τις συνθήκες μια τράπεζα θα πρέπει να καθορίσει εάν, στην πραγματικότητα, ο Αμπράμοβιτς εξακολουθεί να ασκεί άμεσο ή έμμεσο έλεγχο στα περιουσιακά του στοιχεία.
«Θα πρέπει να κάνουν μια ανάλυση και όταν βρίσκεστε σε αυτήν την περιοχή έχει να κάνει πολύ με την ανοχή σας στον κίνδυνο», είπε ένας από τους δικηγόρους.
Ο εκπρόσωπος της Barclays επέμεινε ότι η τράπεζα διέθετε «ισχυρά συστήματα, ελέγχους και διαδικασίες» για να αποτρέψει την παράκαμψη των κανόνων κυρώσεων. «Είμαστε σε τακτική επικοινωνία με τις ρυθμιστικές μας αρχές σχετικά με τους κινδύνους κυρώσεων καθώς και τους ελέγχους και την εποπτεία μας», ανέφεραν.
Ο Δημήτρης Ιωαννίδης, διευθύνων εταίρος της MeritServus, είπε ότι η νομοθεσία περί καταπιστεύματος και οι κανονισμοί προστασίας δεδομένων τον εμπόδισαν να αποκαλύψει πληροφορίες σε τρίτους. Ωστόσο, είπε ότι οι πελάτες των τραπεζών «πρέπει να ενημερώνουν αμέσως την τράπεζα για τυχόν αλλαγές στις πληροφορίες που δίνονται όταν ανοίγει ένας τραπεζικός λογαριασμός».
Και πρόσθεσε: «Ο οργανισμός μας πάντα και θα συνεχίσει να συμμορφώνεται πλήρως με όλους τους κανονισμούς κατά του ξεπλύματος χρήματος και των κυρώσεων».
