Καταγγελίες για απάτη, που συνδέεται με τον τρόπο διάθεσης κονδυλίων ύψους 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ από τα ευρωπαϊκά ταμεία σε μόλις δέκα εταιρίες στην Ελλάδα, διερευνώνται από τις ευρωπαϊκές αρχές, όπως αποκαλύπτει το Politico.
Στο δημοσίευμα αναφέρεται ότι ερευνητές της ελληνικής επιτροπής ανταγωνισμού έκαναν έρευνα στα γραφεία των τριών εταιριών τηλεπικοινωνίας της χώρας (Cosmote, Vodafone, Nova) και σε πέντε εταιρίες πληροφορικής και δύο γραφείων συμβούλων. Παράλληλα βρίσκεται σε εξέλιξη έρευνα από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (ΕΡΡΟ).
Εκτός από τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών, έρευνα έγινε και στις εταιρείες πληροφορικής και λογισμικού Byte, Uni Systems, Netcompany-Intrasoft, Space Hellas, Cosmos Business Systems και στις δύο εταιρείες συμβούλων Toolbox και Active.
Η συγκεκριμένη έρευνα είναι το τελευταίο πλήγμα που δέχεται η αξιοπιστία του ταμείου οικονομικής ανάκαμψης μετά την πανδημία, συνολικού προϋπολογισμού 723 δισεκατομμυρίων ευρώ, που χορηγεί δάνεια και επιχορηγήσεις στις 27 χώρες-μέλη της ΕΕ.
Την περασμένη εβδομάδα η αστυνομία συνέλαβε περισσότερους από 20 υπόπτους στην Ιταλία, την Αυστρία, την Ρουμανία και την Σλοβακία, που φέρονται εμπλεκόμενα σε σχέδιο απάτης ύψους 600 εκατομμυρίων ευρώ που διατέθηκαν από ταμείο ανάκαμψης στην Ιταλία.
Η έρευνα στην Ελλάδα επικεντρώνεται σε διαδικασίες δημοσίων διαγωνισμών, όπου εταιρίες φέρεται να συνέπραξαν για να αποφύγουν τον ανταγωνισμό μεταξύ τους για την εξασφάλιση συγκεκριμένων συμβάσεων, περιορίζοντας έτσι τον αριθμό των εταιριών που επωφελήθηκαν από τα συμβόλαια.
Με προγράμματα αξίας 35,95 δισεκατομμυρίων ευρώ η Ελλάδα είναι από τους βασικούς επωφελούμενους από το ταμείο. Περίπου το ένα πέμπτο από αυτά τα ποσά διοχετεύεται σε έργα ψηφιοποίησης σύμφωνα με το σχέδιο που έχει υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Μέχρι σήμερα έχουν δημοπρατηθεί και έχουν συναφθεί συμβάσεις για 600 έργα στον συγκεκριμένο τομέα, αξίας άνω των 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και η Ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού διερευνούν πως κατακυρώθηκαν αυτά τα έργα.
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού της Ελλάδας ανακοίνωσε ότι εξετάζεται κατά πόσο υπάρχει παραβίαση των ευρωπαϊκών κανόνων που απαγορεύουν συμφωνίες και αποφάσεις ενώσεων επιχειρήσεων που εμποδίζουν, περιορίζουν ή νοθεύουν τον ανταγωνισμό, μονομερείς πρακτικές που συνιστούν πρόσκληση σε συμπαιγνία ή μελλοντικές ανακοινώσεις τιμών σε ανταγωνιστές και σε κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης».
Η εταιρία Vodafone επιβεβαίωσε ότι έγινε έρευνα από την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Οι άλλες εταιρίες δεν απάντησαν σε αίτημα του Politico για να σχολιάσουν τις εξελίξεις. Επίσης δεν έγινε κάποιο σχόλιο από το γραφείο του Έλληνα πρωθυπουργού και το υπουργείο Ανάπτυξης, σύμφωνα με το Politico.
Οι δέκα εταιρίες που τελούν υπό διερεύνηση εξασφάλισαν περισσότερα από 600 συμβόλαια στον τεχνολογικό τομέα, μεταξύ 2020 και 2023, που το καθένα έχει κόστος τουλάχιστον 100.000 ευρώ. Σε λίγα από αυτά τα πρότζεκτς είχαν υποβληθεί περισσότερες από μία προσφορά στη διάρκεια της διαδικασίας.
Πώς ξεκίνησε η έρευνα
Η έρευνα ξεκίνησε όταν η ελληνική εταιρία European Dynamics, υπέβαλε ένσταση τον Νοέμβριο του 2023 στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που επιβλέπει τη διαχείριση του ευρωπαϊκού ταμείου, υποστηρίζοντας ότι ένας δημόσιος διαγωνισμός ήταν μεροληπτικός υπέρ συγκεκριμένων εταιριών.
Όταν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά, ο διαγωνισμός όρισε τον προϋπολογισμό για ένα έργο ψηφιακού εκσυγχρονισμού -που συνδέεται με το Εθνικό Ηλεκτρονικό Σύστημα Δημοσίων Συμβάσεων της Ελλάδας– στα 44 εκατομμύρια ευρώ. Ποσό που είναι πολλαπλάσιο από το κόστος ενός εθνικού έργου ηλεκτρονικών προμηθειών σε άλλες χώρες της ΕΕ.
Για παράδειγμα, αντίστοιχα έργα στην Ιρλανδία κόστισαν 4,6 εκατομμύρια ευρώ για επτά χρόνια, στην Κύπρο 4,5 εκατομμύρια ευρώ για εννέα χρόνια και στην Μάλτα 1,3 εκ.ευρώ.
Μετά τις διαμαρτυρίες τεσσάρων εταιριών το έργο χωρίστηκε σε δύο διαγωνισμούς, με συνολικό προϋπολογισμό στα 5,7 εκατομμύρια ευρώ και στα 12 εκατομμύρια ευρώ για δύο χρόνια. Το ελληνικό κράτος αναλάμβανε το κόστος εξοπλισμού, λογισμικού και φιλοξενίας του έργου.
Επίσης υπήρξε μία καταγγελία για παράτυπη πρόσβαση μη εξουσιοδοτημένων λογαριασμών στα συστήματα του Εθνικού Ηλεκτρονικού Συστήματος Δημοσίων Συμβάσεων της Ελλάδας, σύμφωνα με δύο αξιωματούχους που έχουν γνώση της υπόθεσης, γεγονός που προκάλεσε ερωτήματα για την αξιοπιστία ενός συστήματος που χρησιμοποιείται για τη διαχείριση χιλιάδων διαγωνισμών με προϋπολογισμούς δισεκατομμυρίων ευρώ.
Το ελληνικό υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης λέει ότι δεν έχει γίνει καμία παραβίαση του συστήματος, ούτε έχει υποβληθεί κάποια διαμαρτυρία.
Εκπρόσωπος της Κομισιόν επιβεβαίωσε ότι έλαβε επιστολή από την European Dynamics αναφορικά με τον διαγωνισμό για το Εθνικό Ηλεκτρονικό Σύστημα Δημοσίων Συμβάσεων και έχει μοιραστεί τις σχετικές πληροφορίες με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (ΟLAF).
«Θα συνεχίσουμε να αντιμετωπίζουμε κάθε πληροφορία ή καταγγελία που ενδέχεται να λάβουμε στο πλαίσιο των εξουσιών που προβλέπονται από τις Συνθήκες της ΕΕ και τον κανονισμό για το Ταμείο Ανάκαμψης», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν.
Αξιωματούχος που έχει γνώση της υπόθεσης δήλωσε στο Politico ότι η ΕΡΡΟ ζήτησε από την ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού να προχωρήσει στην συγκέντρωση στοιχείων.
Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα της ΕΕ όπου υπάρχουν ανησυχίες για τον τρόπο διαχείρισης αυτών των κονδυλίων. Εκτός από τις συλλήψεις που έγιναν στην Ιταλία, η OLAF ερευνά πιθανές απάτες με τη διαχείριση των κονδυλίων του ταμείου και σε άλλες χώρες της ΕΕ.
Ωστόσο το Politico γράφει ότι τα προβλήματα με τις δημόσιες συμβάσεις φαίνεται να αποτελούν ένα ιδιαίτερο πρόβλημα στην Ελλάδα. Στο άρθρο σημειώνεται ότι διατυπώνεται έντονη κριτική για τον τρόπο σύναψης δημοσίων συμβάσεων, με ισχυρισμούς ότι οι εταιρίες συνεργάζονται μεταξύ τους για το πώς και πότε θα υποβάλλουν προσφορές σε δημόσιους διαγωνισμούς. Το Politico γράφει επίσης ότι παρά τις μεταρρυθμίσεις που επιβλήθηκαν από τους διεθνείς πιστωτές σε αντάλλαγμα για την οικονομική στήριξη της Ελλάδας πριν από μία δεκαετία, οι έρευνες δείχνουν ότι η διαφθορά επιδεινώθηκε αντί να βελτιωθεί. Στον τομέα της τεχνολογίας εταιρίες εκφράζουν δυσαρέσκεια γιατί δεν μπορούν να εξασφαλίσουν δημόσιες συμβάσεις, ενώ κάποιες πολύ μικρές επωφελούνται εξασφαλίζοντας έργα αξίας δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Το Politico εξέτασε 110 δημόσιους διαγωνισμούς στην Ελλάδα, με χρηματοδοτήσεις από την ΕΕ στο διάστημα από το 2021 μέχρι τον Ιανουάριο του 2024. Η συντριπτική πλειοψηφία των συμβάσεων, σύμφωνα με το δημοσίευμα – συγκεκριμένα 101 προσφορές- ανατέθηκαν σε μία από τις 10 εταιρίες που τελούν υπό έρευνα και δεν υπήρξε ανταγωνισμός από κάποιον άλλο πλειοδότη. Μόνον εννέα διαγωνισμοί είχαν περισσότερες από μία προσφορές. Ακόμα και σε διαγωνισμούς όπου πολλές εταιρίες υπέβαλαν προσφορές, κάθε εταιρία είχε καταθέσει πρόταση για ένα μοναδικό τμήμα του διαγωνισμού.
Όταν εκλήθη να σχολιάσει το θέμα αυτό, εκπρόσωπος της Κομισιόν είπε ότι οι αποφάσεις για αναθέσεις συμβάσεων είναι αρμοδιότητα των ελληνικών αρχών.
Η καταγγελία από την European Dynamics διαβιβάστηκε στην OLAF, που με την σειρά της τη διαβίβασε στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία για διερεύνηση «για δυνητικά εγκληματικά στοιχεία για τα οποία η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία είναι αρμόδια να κάνει έρευνα», όπως ανέφεραν αξιωματούχοι που είναι σε γνώση της υπόθεσης.
Εκτός από τις εταιρίες τηλεπικοινωνιών, έρευνες έγιναν στις εταιρίες Byte, Uni Systems, Netcompany-Intrasoft, Space Hellas, Cosmos Business Systems και σε δύο εταιρίες συμβούλων – τις Toolbox και Active.
Η OLAF δεν απάντησε σε συγκεκριμένες ερωτήσεις που υποβλήθηκαν από το Politico. Το γραφείο Τύπου της υπηρεσίας ανακοίνωσε: «Η OLAF δεν συνηθίζει να εκδίδει σχόλια για υποθέσεις που μπορεί να ή να μην διεκπεραιώνει, ώστε να προστατεύσει το απόρρητο οποιονδήποτε πιθανών ερευνών και πιθανών επακόλουθων δικαστικών διαδικασιών και για να διασφαλίσει τον σεβασμό των προσωπικών δεδομένων και των δικαιωμάτων».
Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, το 2021, περίπου το 42% των δημοσίων συμβάσεων στην Ελλάδα ανατέθηκε με διαδικασίες όπου υπήρχε μόνο μία προσφορά. Το 2011 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν μόλις 15%.
Σε χώρες με αντίστοιχο πληθυσμό με την Ελλάδα, όπως η Πορτογαλία, το Βέλγιο και η Τσεχική Δημοκρατία, το ποσοστό των δημοσίων συμβάσεων που δόθηκαν κατόπιν διαδικασίας με μόνο μία προσφορά, είναι αντίστοιχα 31,6%, 27,1% και 47,8%
ΣΥΡΙΖΑ για την αποκάλυψη του Politico: «Το Μαξίμου οφείλει να δώσει άμεσα απαντήσεις»
Οι αποκαλύψεις του Politico έφεραν και την αντίδραση του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ζητά άμεσα απαντήσεις από την κυβέρνηση. Στη ανακοίνωσή της η Κουμουνδούρου κάνει λόγο για μια κυβέρνηση «εκτεθειμένη» στο θέμα της χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης, που «έκανε επιλεκτική διάθεση των ευρωπαϊκών πόρων»
Η ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ
«Απολύτως εκτεθειμένη εμφανίζεται πλέον η ελληνική κυβέρνηση, σε σχέση με το ζήτημα της χρηματοδότησης έργων από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Οι σημερινές αποκαλύψεις στο πρωτοσέλιδο θέμα της ευρωπαϊκής ειδησεογραφικής ιστοσελίδας Politico, για έρευνες σε σχέση με πιθανή απάτη στη χορήγηση 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης σε μόλις 10 εταιρείες στην Ελλάδα, επιβεβαιώνουν το σύνολο των ενστάσεων που έχει καταθέσει έως τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ για την επιλεκτική διάθεση των ευρωπαϊκών πόρων.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το δημοσίευμα, την έρευνα για πιθανή απάτη επιβεβαίωσε το Γραφείο του Ευρωπαίου Εισαγγελέα, ενώ η ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού έκανε ήδη ελέγχους στα γραφεία τριών μεγάλων εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, σε πέντε εταιρείες πληροφορικής και σε δύο εταιρείες συμβούλων.
Η έρευνα στη χώρα μας επικεντρώνεται στις διαδικασίες των δημόσιων προσφορών, καθώς οι εμπλεκόμενες εταιρείες κατηγορούνται ότι συνενώθηκαν για να μην ανταγωνιστούν για την ίδια σύμβαση περιορίζοντας με αυτόν το τρόπο τον αριθμό των εταιρειών που επωφελήθηκαν».
Είναι προφανές πως μετά τις αποκαλύψεις του Politico τόσο το Μέγαρο Μαξίμου όσο και το υπουργείο Ανάπτυξης οφείλουν να δώσουν άμεσα απαντήσεις, καθώς και τον κατάλογο όλων των επιχειρήσεων που χρηματοδοτήθηκαν έως τώρα με κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης.
