Tου Σπύρου Σουρμελίδη
Συναλλαγές με ισοτιμία μεταξύ των νομισμάτων τους, επέκταση της Αναπτυξιακής τους Τράπεζας και διεύρυνση της ομάδας των 5 με πολλά ακόμα νέα κράτη-μέλη. Αυτές είναι οι βασικές αποφάσεις των αρχηγών της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας και της Νότιας Αφρικής (BRICS), που συναντήθηκαν στο Γιοχάνεσμπουργκ. Την ώρα που προσεληνωθηκε το διαστημόπλοιο της Ινδίας Chandrayaan-3, με επιτυχία στον Νότιο Πόλο της Σελήνης, στο Γιοχάνεσμπουργκ μπήκαν οι βάσεις για μια νέα ισορροπία στον πλανήτη, τις τύχες του οποίου δεν μπορεί πλέον να ηγεμονεύουν αποκλειστικά οι δυτικές δυνάμεις.
Οι αποφάσεις των BRICS δείχνουν πλέον την δυναμική των κρατών που δεν ανήκουν στην Δυση, αναδεικνύουν την νέα πραγματικότητα. Η Δυση, το δολάριο, το ευρώ, η Αμερική, η Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν είναι πια οι «ιδιοκτήτες» του πλανήτη, δεν είναι οι κυρίαρχες δυνάμεις. Η ομάδα των 5 χωρών που μετά το 2015, αποφάσισαν να συνεργαστούν με πρωτοβουλία της Κίνας και της Ρωσίας, μαζί με την Ινδία, την Βραζιλία και την Νότια Αφρική, αποτελούν πλέον ένα άλλο πόλο στην παγκόσμια ισορροπία. Το θέμα όμως που έθεσαν και στο Γιοχάνεσμπουργκ δεν είναι να δημιουργήσουν ένα διπολικό κόσμο (κάτι που επιδιώκει η Ουάσιγκτον και πολλές ευρωπαϊκές δυνάμεις). Στόχος του είναι να αναδείξουν την σημερινη πολυπλοκότητα, δείχνοντας ότι η Δύση δεν μπορεί πλέον να καθορίζει αποκλειστικά τις τύχες του πλανήτη. Οι BRICS δημιουργούν το ένα τέταρτο της παγκόσμιας οικονομίας, αντιπροσωπεύουν το ένα πέμπτο του παγκόσμιου εμπορίου και φιλοξενούν πάνω από το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού. Αντιπροσωπεύουν ήδη το 31,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ έχοντας υπερβεί τους G7 (ΗΠΑ, Μ. Βρετανία, Γερμανία, Γαλλία, Ιαπωνία, Ιταλία, Καναδας) το μερίδιο των οποίων έχει περιοριστεί στο 30%.
Διαφορές και ενστάσεις
Οι 5 δεν συμφωνούν σε όλα. Η Κίνα και η Ρωσία είναι πολύ καθαρά κατά των ΗΠΑ και του δολαρίου. Αντιθέτως η Ινδία, η Βραζιλία και η Νότια Αφρική, δεν θέλουν μια ανοιχτή αντιπαράθεση με τη Δύση. Ο πρωθυπουργός της Ινδίας Narendra Modi, ο οποίος αρχικά φέρεται να ήταν κατά της επέκτασης της διεύρυνσης, τονισε ότι στόχος είναι η πολυμέρεια και όχι η δημιουργία ομάδων και μπλοκ. Η πρώτη συνάντηση των 5 έγινε μάλιστα κεκλεισμένων των θυρών.
Μετά την συνάντηση του όμως με τον κινέζο Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ ο Μόντι δήλωσε: “Η Ινδία υποστηρίζει την επέκταση των μελών των BRICS και καλωσορίζουμε να προχωρήσουμε σε αυτό, χρησιμοποιώντας συναίνεση. Οι BRICS θα σπάσουν τα εμπόδια και θα αναζωογονήσουν τις οικονομίες. Πρέπει να φέρουμε περισσότερες χώρες στην οικογένεια των BRICS. Πρέπει να τραβήξουμε τις δυνάμεις μας για μια δίκαιη κοινωνία».
Δεν υπάρχει ακόμα σαφής ένδειξη για τα κριτήρια που θα χρησιμοποιηθούν για την ένταξη των νέων χωρών.
Χαρακτηριστικό του δισταγμού ορισμένων να μην υπάρξει ευθεία αντιπαράθεση με τη Δύση, είναι και η φυσική απουσία του Πούτιν. Επειδή υπάρχει ένταλμα σύλληψης του Πούτιν από το Διεθνές Δικαστήριο, λόγω Ουκρανίας, η κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής ήταν σε πολύ δύσκολη θέση. Τους διευκόλυνε ο Πούτιν συμμετέχοντας διαδικτυακά, στέλνοντας στο Γιοχάνεσμπουργκ, τον Σεργκέι Λαβρόφ.
Στο Γιοχάνεσμπουργκ ηταν παρόντες πάνω από 40 συνολικά ηγέτες κρατών. Υπάρχουν 23 κράτη που έχουν υποβάλλει αίτηση συμμετοχής στην ομάδα των BRICS και άλλα τόσα που εκδηλώνουν ενδιαφέρον για συνεργασία, συμπεριλαμβανομένων της Αργεντινής, της Αιθιοπίας, του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας, της Ινδονησίας και της Αιγύπτου.
Σε ότι αφορά το Ουκρανικό, υπάρχουν διαφορετικές απόψεις. Η Βραζιλία ψήφισε και στον ΟΗΕ υπέρ της απόσυρσης των Ρωσων από την Ουκρανία. Όμως οι αλλοι 3 (Κίνα, Ινδία και Νότια Αφρική) απήχαν από την ψηφοφορία. Ολοι προτείνουν τη διπλωματική οδό επίλυσης του θέματος, με τα αφρικανικά κράτη να δραστηριοποιούνται ώστε να ξεπεραστεί η διεθνής αντιπαράθεση.
Ο Πούτιν μιλώντας διαδικτυακά δεν αρνείται την διπλωματική οδό, αλλά δεν πρόκειται να αποσύρει τα στρατεύματα από τις περιοχες που ηδη ελέγχει η Ρωσία.
Μια νέα δύναμη γεννήθηκε
Κοινό σύστημα πληρωμων
Οι BRICS αποφάσισαν να οργανώσουν ένα κοινό σύστημα πληρωμων στις μεταξύ τους σχέσεις, στη βάση συμφωνημένης ισοτιμίας ανάμεσα στα νομίσματα τους. Ηδη το σύστημα αυτό εφαρμόζεται μεταξύ Ρωσίας και Κίνα,ς Κίνας και Ινδίας ακόμα και Ινδίας Μαλαισίας.
Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα
Η Τράπεζα με έδρα την Σαγκάη και με πρόεδρο την πρώην Πρόεδρο της Βραζιλίας Ντίλμα Ρούσεφ, είναι έτοιμη να δίνει δάνεια σε τοπικά νομίσματα, ξεπερνώντας τους περιορισμούς που έχουν θέσει οι δυτικοί κατά της Ρωσίας, λόγω της εισβολής στην Ουκρανία. Ηδη 12 χώρες έχουν υποβάλλει αίτηση για να συμμετάσχουν με κεφάλαια στην NDB Το εμπόριο μεταξύ των 5 έχει ξεπεράσει τα 422 δις δολάρια.
Διατροφική Ασφάλεια
Τα μέτρα της Δυσης κατά της Ρωσίας δημιούργησαν τεράστιο θέμα στο εμπόριο τροφίμων (λιπασμάτων κα). Τα μέτρα των 5, ξεπερνούν τις δυσκολίες του εμπάργκο της Δυσης. Το ρύζι που είναι η βασική διατροφή για δισεκατομμύρια ανθρώπους (60% της τροφής ειδικά στις φτωχότερες χώρες), παράγεται κατά 40% στην Ινδία. Τα μέτρα των BRICS διασφαλίζουν το ελεύθερο εμπόριο του.
Οι αποφάσεις των BRICS δείχνουν ότι δεν είναι πλέον διατεθημένες να βρίσκεται η τύχη του πλανήτη στο ΔΝΤ και στην Παγκόσμια Τράπεζα. Ενώ η οικονομική δύναμη των 5,έχει ξεπεράσει ηδη την οικονομική επιφάνεια των G7, έχουν μόνο το 15% των ψήφων στο ΔΝΤ. Γι αυτό και έχει τεράστια σημασία η απόφαση τους να δημιουργήσουν ένα καινούργιο οικονομικό πόλο που δεν θα εξαρτάται από το δολάριο και το ΔΝΤ.
«Βρισκόμαστε στο κατώφλι της επέκτασης της οικογένειας των BRICS, γιατί μέσω αυτής της επέκτασης θα μπορέσουμε να έχουμε ένα πολύ ισχυρότερο BRICS σε αυτούς τους ταραχώδεις καιρούς που ζούμε», δήλωσε ο πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Σίριλ Ραμαφόσα, στο τέλος των εργασιών της Συνόδου.
Ο πλανήτης αλλάζει, οι ισορροπίες αλλάζουν. Τα δυτικά ΜΜΕ δεν θέλουν να δώσουν λεπτομερή ρεπορταζ για τα όσα έγινα στο Γιοχάνεσμπουργκ. Υπάρχουν όμως Μέσα Επικοινωνίας, στην Ινδία, στη Νότια Αφρική, στη Βραζιλία και στην Κίνα. Ας το καταλάβουμε…
