Της Αίθρας Χόφμαν
Στα τέλη του περασμένου έτους ολοκληρώθηκε η τρίτη συναπτή ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων. Οι οξείς ονειδισμοί των αντιπολιτευόμενων στρέφονταν προς μία αποκλειστικά κατεύθυνση: την κυβερνητική πολιτική, άξονας της οποίας αποτελούσε η «θρασύτατη» επιδίωξη διαπραγμάτευσης με τους ευρωπαίους εταίρους της πολιτικής που θα εφαρμοζόταν για την έξοδο από την παρατεταμένη κρίση με παράλληλη διαχείριση του χρέους.
Απλουστευμένες αιτιάσεις. Απλουστευμένες γιατι εν τοις πράγμασι η εξίσωση είναι πολυπαραγοντική. Και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, μεταβλητές αυξημένης βαρύτητας, όπως οι, επί σειρά μηνών, παραινέσεις «προστατών» των συμφερόντων των πολιτών που προέτρεπαν σε φυγή κεφαλαίων (ΕΔΩ κι ΕΔΩ), η οποία και αθρόως υλοποιήθηκε με αξιοσημείωτη συνέπεια.
Οι «φιλοπάτριδες» αυτές πρακτικές, ωστόσο, συναγωνίζονται επάξια σε βαρύτητα την φιλότιμη ομολογουμένως προσπάθεια των ηγεσιών των τραπεζών να αποκρύψουν το πραγματικό ύψος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων κατά τις αξιολογήσεις των προηγούμενων ανακεφαλαιοποιήσεων. Είναι εξάλλου κοινό μυστικό-αν όχι ανέκδοτο-στην αγορά πως ακόμα και στην τελευταία ανακεφαλαιοποίηση, ο διενεργηθείς υπό την Τραπεζική Εποπτεία της ΕΚΤ έλεγχος της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού (Asset Quality Review-AQR) απεδείχθη ιδιαιτέρως χρονοβόρος γιατί δεν είχε προβλεφθεί πως εκτός των άλλων έπρεπε να διενεργείται και έλεγχος των στοιχείων που οι τραπεζίτες παρέδιδαν.
Αλλά πως έφτασαν οι τράπεζες ως εδώ; Γιατί στη διαδρομή της πιστωτικής τους επέκτασης κατέληξαν μεγάλο κομμάτι του χαρτοφυλακίου τους να αποτελέσει την καλύτερη πελατεία των funds διαχείρισης κόκκινων δανείων; Θα μπορούσαν να γραφτούν πολλές τεχνικές αράδες που να ερμηνεύουν την απαξίωση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων με την συνεπαγόμενη κεφαλαιακή τους ενίσχυση από τα χρήματα του ελληνικού λαού. Η απάντηση, όμως, δυστυχώς είναι πολύ πιο πεζή. Δεν χρήζει γνώσης οικονομικής θεωρίας. Δεν κρύβεται καν σε κάποιο τόμο από το “Κεφάλαιο” του Καρλ Μαρξ που η φιλομαθής βασίλισσα του κολλαγόνου, Έλλη Παπαγγελή ξεκοκάλισε και απέρριψε στην τρυφερή ηλικία των 15 ετών (ΕΔΩ).
Την απάντηση θα την δώσουμε με ένα απλό αφήγημα μίας ιστορίας που διαδραματίστηκε στον 6ο όροφο γνωστής τράπεζας στο κέντρο της Αθήνας, το 2012.
Ήταν η ώρα 8 το βράδυ και ο γενικός διευθυντής επιχειρηματικής πίστης και μέλος του ΔΣ είχε μόλις τελειώσει τη διαπραγμάτευση για τους βασικούς όρους αναχρηματοδότησης μεγάλης βιομηχανικής μονάδας της χώρας. Η συζήτηση με τους εκπροσώπους της επιχείρησης εξελισσόταν σε χαλαρό κλίμα με την απαραίτητη ωστόσο κατήφεια για την πορεία της οικονομίας. Και ενώ η εκλογική σεναριολογία είχε ακολουθήσει στην ατζέντα των συνομιλιών, μπαίνει η προσωπική βοηθός του τραπεζικού στελέχους και επιτακτικά τον καλεί να σηκώσει την προσωπική του γραμμή.
-Καλησπέρα υπουργέ μου. Σε τι μπορώ να φανώ χρήσιμος;
-……………….
-Μα είναι αδύνατον να εξυπηρετήσουν τον υφιστάμενο δανεισμό τους. Έχουν “σπάσει” όλα τα covenants (σ.σ τους χρηματοοικονομικούς δείκτες) και τα γεγονότα καταγγελίας των συμβάσεών τους είναι σχεδόν όσα και οι όροι των δανείων τους. Πως θα δικαιολογήσουμε νέο κοινοπρακτικό δάνειο αυτού του ύψους; Αλλά ακόμα και να τους δίναμε νέα χρήματα, το μικρότερο spread (σ.σ περιθώριο επιτοκίου) που θα έπρεπε να τους χρεώσουμε θα ήταν ίσο με αυτό των πιστωτικών καρτών μπας και διασώσουμε μέσω των τόκων μέρος τους κεφαλαίου που μετά βεβαιότητας θα χάσουμε.
-………………..
-Εντάξει. Θα σε πάρω αύριο να συζητήσουμε τις επιμέρους λεπτομέρειες αφού μου λες ότι έχουν ήδη ενημερωθεί και συναινέσει και τα υπόλοιπα “μαγαζιά”.
Αυτή λοιπόν η σύντομη ιστορία αποτυπώνει τη νοοτροπία που επενδύονταν οι καταθέσεις των πολιτών και όχι μόνο. Όχι, γιατι μέσω αυτού του συγκεκριμένου δανείου που φυσικά χορηγήθηκε έπεσαν έξω οι τράπεζες, αλλά επειδή είναι μία ιστορία ανάμεσα σε τόσες άλλες παρόμοιες.
Πλείστα όσα τα παραδείγματα.
-Οι ανεξόφλητες οφειλές του διαβόητου ΕΤΗΔΕ, εμπνεύσεως του μεγάλου συνταγματολόγου Ευάγγελου Βενιζέλου, χρηματοδοτήθηκαν με τραπεζικό δανεισμό.
-Οι ανεξόφλητες οφειλές των εναλλακτικών προμηθευτών Hellas Power και Energa που σήμερα διάγουν πολυτελή βίο στη Μύκονο και στο Κολωνάκι (ΕΔΩ κι ΕΔΩ) χρηματοδοτήθηκαν με τραπεζικό δανεισμό.
-Οι ζημιές από την προπώληση του 80% της παραγωγής νικελίου της ΛΑΡΚΟ σε τιμές έως και 60% χαμηλότερες από την αγοραία τιμή που εμπνεύστηκε η Ομάδα του Λονδίνου χρηματοδοτήθηκε με τραπεζικό δανεισμό που φέρει την εγγύηση του Δημοσίου.
-Τα ανείσπρακτα υπόλοιπα της ΕΒΖ από τις συναλλαγές με τις εταιρίες ΓΑΙΑ Α.Ε.Β.Ε και ΒΕΛΠΑΖ Α.Ε. που διενεργούσαν διοικήσεις διορισμένες από ΠΑΣΟΚ και ΝΔ χρηματοδοτήθηκαν με τραπεζικό δανεισμό.
-Οι παράνομες δανειοδοτήσεις από την Proton Bank σε εταιρίες συμφερόντων του επιχειρηματία Λ. Λαυρεντιάδη οδήγησαν στην κεφαλαιοποίηση από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και την εκκαθάριση της τράπεζας (ΕΔΩ)
-Οι επιχειρηματικές δραστηριότητες ιερών μονών του Αγίου Όρους στην αγορά ακινήτων και μετοχών του Ομίλου Marfin χρηματοδοτήθηκαν με τραπεζικό δανεισμό από την ίδια την Marfin.
-Οι υπηρεσίες παραπληροφόρησης και κομματικής προπαγάνδας που προσέφεραν τα συστημικά κανάλια που κοστολογήθηκαν περί του €1 δισ. χρηματοδοτήθηκαν με τραπεζικό δανεισμό.
-Και φυσικά οι εντολείς των άνωθεν συναλλαγών δεν θα μπορούσαν να μη διατάξουν δάνεια προς τις επαγγελματικές τους στέγες με αποτέλεσμα ΠΑΣΟΚ και ΝΔ να έχουν λάβει άνω των €270 εκατ. τραπεζικό δανεισμό (ΕΔΩ)
Η λίστα ακένωτη και για το λόγο αυτό η πολιτική ηγεσία που τη δημιούργησε όφειλε με νομοθετήματα να απαλλάξει τους εντολοδόχους από τις όποιες ποινικές ευθύνες και να τους ανταμείψει με ασυλία παρεμβαίνοντας στη Δικαιοσύνη.
Ο σημερινός πρωθυπουργός της Ελλάδας, Αλέξης Τσίπρας, προσφάτως συγκέντρωσε κάποιες από τις εξωθεσμικές αυτές παρεμβάσεις και μας τις παρουσίασε από το βήμα της Βουλής:
Με το νόμο 4024/2011 νομιμοποιήθηκαν μισθολογικές υπερβάσεις ύψους 30 εκ. Ευρώ στον Οργ. Σχολικών κτιρίων και τερματίστηκαν όλες οι διώξεις
Με τους νόμους 4071/2012 και 4170/2013 διαγράφηκαν τα χρέη όλων των δημοτικών επιχειρήσεων.
Το ΝΣΚ στη συνέχεια στηριζόμενο στις διατάξεις αυτές απάλλαξε από κάθε ευθύνη τις διοικήσεις των επιχειρήσεων και κάθε συμβεβλημένο ιδιώτη.
Με το νόμο 4255/2014 έπαυσαν όλες οι ποινικές διώξεις που αφορούσαν την διάθεση πόρων του ΟΑΕΕ
Με το άρθρο 68 του νόμου 4139/2013 ορίζεται ότι δεν συνιστά δωροδοκία η απλή υλική παροχή προς έκφραση ευγνωμοσύνης.Η διάταξη καταργήθηκε λίγο αργότερα εξαιτίας της γενικευμένης κατακραυγής.
Με το νόμο 4046/2012 απαλλάχθηκαν από κάθε ευθύνη τα μέλη ΔΣ των Τραπεζών και τα στελέχη της Τράπεζας της Ελλάδος για το διαβόητο PSI.
Με το νόμο 4141/2013 ανεστάλησαν οι ποινικές διώξεις στις διοικήσεις των εταιρειών του Δημοσίου που ιδιωτικοποιούνται βάσει μνημον. δεσμεύσεων
Με τον νόμο 4224/2013 απαλλάσσονται τα μέλη του ΔΣ της Λαρκο από κάθε ευθύνη για την πώληση περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας.
Με το άρθρο 19 του ίδιου νόμου σταμάτησαν όλες οι ποινικές διώξεις για τα ΔΣ των αγροτικών συνεταιρισμών κάθε βαθμού
Με πρωτοβουλία του τότε Υπουργού Δικαιοσύνης της κυβέρνησης Σαμαρά κυρίου Αθανασίου αντικαταστάθηκε το άρθρο 263Α του Ποινικού Κώδικα. Βάσει του άρθρου αυτού ήταν υπόδικοι σειρά στελεχών επιχειρήσεων και Μ.Κ.Ο. που λάμβαναν αφειδώς χρηματοδοτήσεις από το ελληνικό δημόσιο.
Χειρότερη είναι η παρέμβαση που έγινε με το νόμο 4146/2013 και το άρθρο 78 στο οποίο ορίζεται ότι απαλλάσσονται από κάθε ευθύνη για απιστία. Πρόκειται για την υπόθεση των δανείων ΝΔ και ΠΑΣΟΚ για τα οποία τα δύο κόμματα είχαν βάλει εγγυήσεις τις μελλοντικές κρατικές χρηματοδοτήσεις.
Η παρέμβαση ν.12 στη δικαιοσύνη έχει την υπογραφή του κ. Μητσοτάκη και πρόκειται για μια νυχτερινή τροπολογία που ψηφίστηκε με την 5η προσπάθεια στη Βουλή. Για τη νομιμοποίηση των τριγωνικών συναλλαγών μεγάλων ομίλων. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις έκοβαν από συντάξεις και χάριζαν πρόστιμα σε μεγάλους ομίλους.
Είχαμε και ευθεία παρέμβαση στο αυτοδιοίκητο των Δικαστηρίων με τροπολογία του τότε Υπ. Δικαιοσύνης της κυβέρνησης Σαμαρά του κ. Αθανασίου.
09/06/2016.
Οι τράπεζες παρουσίασαν τα οικονομικά αποτελέσματα του Ά τριμήνου του 2016 εμφανίζοντας σημαντική βελτίωση και καταγράφοντας κέρδη που οφείλονται κυρίως στην εντυπωσιακή μείωση των προβλέψεων για επισφαλή δάνεια. Η εξάρτηση από τον ακριβό μηχανισμό (επιτόκιο 1,55%) ELA (Emergency Liquidity Assistance) βαίνει μειούμενη καθώς τα ελληνικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα απέκτησαν πρόσβαση στην φθηνότερη διατραπεζική αγορά repos (επιτόκιο στην περιοχή του 0,10%). Η προσδοκώμενη ολοκλήρωση της αξιολόγησης αναμένεται να επαναφέρει τη “χρυσή εφεδρεία” του waiver και επιπροσθέτως να καταστήσει τα ελληνικά ομόλογα επιλέξιμα για το πρόγραμμα αγορών τίτλων QE (ΕΔΩ).
Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνουν μέχρι και τον Απρίλιο πως ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της συνολικής χρηματοδότησης του εγχώριου ιδιωτικού τομέα καθώς και οι καθαρές ροές είναι αρνητικές. Αντιστοίχως, ενώ ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της συνολικής χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις είναι αρνητικός, οι καθαρές ροές εμφανίζονται ελαφρώς θετικές.
Και το ερώτημα που πλέον τίθεται, η ευκταία πιστωτική επέκταση των τραπεζών θα διενεργηθεί με όρους συνετούς και δίκαιους προς όλους τους αξιόχρεους αντισυμβαλλόμενους που θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της οικονομίας ανεξαρτήτως μεγέθους ή τα λιγοστά διαθέσιμα θα παρασχεθούν στους συνήθεις υπόπτους;;;;
