Ο μηχανισμός των Βρυξελλών δεν συμπαθεί τις εκπλήξεις. Όσοι νόμιζαν κάτι διαφορετικό πρέπει να το κατάλαβαν μετά την ανακοίνωση των εκλεκτών για τα ανώτατα αξιώματα της ΕΕ. Έχουμε Επιτροπή Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πάλι, VDL 2.0.
Είναι θεμιτό να αναρωτηθεί κανείς για τη σημασία αυτής της απόφασης με βάση τις εμπειρίες της περασμένης πενταετίας, αλλά και την αλλαγή συσχετισμών μετά τις ευρωεκλογές.
Ο φόβος των διαρροών
Το πρώτο ερώτημα είναι πρακτικού χαρακτήρα. Θα ψηφίσουν όλοι οι ευρωβουλευτές των τριών ομάδων, που συμφώνησαν στο νέο-παλιό σχήμα υπέρ της λύσης αυτής; Συντηρητικοί (ΕΛΚ), Σοσιαλδημοκράτες (S&D) και Φιλελεύθεροι (Renew) διαθέτουν συνολικά 399 έδρες. Ο αριθμός αυτός είναι σαφώς πάνω από τις αναγκαίες 361 έδρες για μια πλειοψηφία, αλλά υπάρχουν φόβοι ότι δεν θα ψηφίσουν όλοι οι ευρωβουλευτές «μονοκούκι». Mια οριακή πλειοψηφία, θα είναι ένα πολιτικό πλήγμα για το κύρος της νέας προέδρου και θα προϊδεάσει για δυσκολίες σε μελλοντικές κρίσιμες ψηφοφορίες.
Η οργή των Συντηρητικών
Το δεύτερο πρόβλημα έχει να κάνει με τις αναμενόμενες αντιδράσεις των πιο συντηρητικών δυνάμεων, που θεωρούν ότι με τη «συμφωνία των τριών» αγνοήθηκε ουσιαστικά η βούληση των ψηφοφόρων, που έκαναν τρίτη δύναμη στο ευρωκοινοβούλιοτους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές (ECR). Η δυσφορία της Τζόρτζια Μελόνι, Ιταλίδας πρωθυπουργού και ηγετικής φυσιογνωμίας πλέον αυτής της ανερχόμενης ομάδας, για τον αποκλεισμό της από τις διαπραγματεύσεις μπορεί να εκφραστεί μελλοντικά με διάφορους τρόπους. Άλλωστε η εκδίκηση είναι ένα πιάτο που τρώγεται κρύο.
Και υπάρχει πάντα ο Βίκτορ Όρμπαν, πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, μη εγγεγραμμένος σε ομάδα, που τονίζει σε κάθε ευκαιρία ότι οι μεγάλοι της ΕΕ δεν πήραν το μήνυμα των εκλογών και ουσιαστικά αδιαφορούν για τα νέα δεδομένα. Η «προϊστορία» του γεννά την υποψία ότι και στο μέλλον ίσως να μπλοκάρει αποφάσεις, για τις οποίες θα απαιτείται ομοφωνία.
Τα αναπάντητα ερωτήματα
Υπάρχει όμως και η ουσία. Η πρώτη πενταετία της VDL χαρακτηρίστηκε από σκιές, που προκάλεσαν παρεμβάσεις όχι μόνο από ΜΚΟ, αλλά και από την ίδια την Ευρωπαία Συνήγορο του Πολίτη, Έμιλυ Ο’ Ράιλυ. Η ιστορία με τα SMS για τα εμβόλια, οι βιαστικές πρωτοβουλίες για συμφωνίες με τις ΗΠΑ για το υγροποιημένο φυσικό αέριο, η αδιαφάνεια σε ζητήματα διοχέτευσης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, αναπάντητα ερωτήματα για σχέσεις Επιτρόπων με χώρες του Κόλπου. Δεν ήταν η πιο διαφανής Κομισιόν αυτή καθώς η VDL δεξιοτεχνικά εκμεταλλεύτηκε το έκτακτο των περιστάσεων.
Σε τελική ανάλυση στη διάρκεια της θητείας της η ακροδεξιά δυνάμωσε σε ολόκληρη την Ευρώπη, η ακρίβεια χτύπησε εκατομμύρια πολίτες, η εσωστρέφεια έδειξε να παίρνει το πάνω χέρι σε μια σειρά από χώρες. Τι θα κάνει τώρα διαφορετικό για να φρενάρει αυτά τα φαινόμενα;
Αμφιβολίες υπάρχουν τέλος και για τη «βαρύτητα» της νέας εκπροσώπου για θέματα εξωτερικής πολιτικής, της Εσθονής Κάγια Κάλλας, σε μια περίοδο που σταθερά αποκαλύπτεται η αδυναμία της ΕΕ να παρέμβει ενιαία και ουσιαστικά σε κρίσεις, όπως οι δύο πόλεμοι που συνεχίζονται.
Ευχαριστημένη θα πρέπει να είναι πάντως η VDL από το γεγονός ότι ξεφορτώθηκε τον Σαρλ Μισέλ από την προεδρία του Συμβουλίου. Η σχέση τους κυριαρχήθηκε από τρικλοποδιές και μαχαιρώματα. Ο Πορτογάλος Αντόνιο Κόστα είναι εκ φύσεως μετριοπαθής και όλοι ελπίζουν ότι δεν θα βρίσκεται σε μόνιμη «εμπόλεμη κατάσταση» με την Κομισιόν, όπως συνέβαινε με τον Βέλγο προκάτοχό του.
