Του Μιχάλη Ψύλου
Η «επίθεση» κατά του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν «Μπίμπι» Νετανιάχου άρχισε πρώτα από τα μέσα: Με τελεσίγραφο, ο στρατηγός Μπένι Γκαντζ είχε απειλήσει να εγκαταλείψει την ισραηλινή κυβέρνηση στις 8 Ιουνίου, αν ο Νετανιάχου δεν χάραζε μια σαφή πορεία για την μεταπολεμική κατάσταση στη Γάζα, ήρθε ο Εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου Καρίμ Χαν, να δώσει τη «χαριστική βολή»: Να ζητήσει εντάλματα σύλληψης για τον Νετανιάχου, τον υπουργό Αμυνας, Γιόαβ Γκάλαντ και τρεις ηγέτες της Χαμάς, για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Πρόκειται για μια «δικαστική» απόδειξη του γεγονότος ότι και οι πέντε κατηγορούμενοι, αν και με διαφορετικούς τρόπους, έχουν ως στόχο τους αμάχους και διεξάγουν πόλεμο εναντίον αμάχων.
Τόσο η βάρβαρη τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς τον περασμένο Οκτώβριο, όσο και η συνεχιζόμενη επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα, είχαν και έχουν στόχο, αμάχους.
Ο εισαγγελέας του ΔΠΔ είναι σαφής: «Το Ισραήλ, όπως όλα τα κράτη, έχει το δικαίωμα να ενεργήσει για να υπερασπιστεί τον πληθυσμό του. Αυτό το δικαίωμα, ωστόσο, δεν απαλλάσσει το Ισραήλ ή οποιοδήποτε κράτος από την υποχρέωση σεβασμού του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου».
Πολλοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι στην Ευρώπη και ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, διαμαρτυρήθηκαν για τη μεταχείριση που επιφυλάσσεται στο Ισραήλ, τόσο επειδή εξισώνει το εβραϊκό κράτος με τη Χαμάς, όσο και επειδή οι ηγέτες του είναι δημοκρατικά εκλεγμένοι.
Σε νομικό επίπεδο όμως, μια τέτοια δήλωση δεν σημαίνει απολύτως τίποτα. Γιατί αν υπάρχει υποψία ότι ακόμη και δημοκρατικά εκλεγμένοι ηγέτες διαπράττουν εγκλήματα, αυτό δεν αλλάζει τίποτα για την πιθανή ευθύνη τους.
Σε πολιτικό επίπεδο, θα μπορούσε κανείς να αντιστρέψει το σκεπτικό και να παρατηρήσει ότι αυτό που συμβαίνει θέτει υπό αμφισβήτηση την ίδια την ιδέα ότι οι δημοκρατικοί ηγέτες, εξ ορισμού, δεν διαπράττουν εγκλήματα.
Δεν είναι μόνο οι 35.000 νεκροί-στην πλειονότητά τους άμαχοι. Είναι και η πρόκληση άθλιων συνθηκών διαβίωσης στη Γάζα, που μπορούν να εξοντώσουν τον άμαχο πληθυσμό, σύμφωνα με τα άρθρα του Καταστατικού της Ρώμης.
Με απλά λόγια: Η πείνα δεν είναι μόνο έγκλημα πολέμου, αλλά και ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, λόγω των επιπτώσεών της στον πληθυσμό της Γάζας.
Νομικές και πολιτικές συνέπειες
Το ερώτημα είναι βέβαια, ποιες μπορεί να είναι οι νομικές και πολιτικές συνέπειες μιας τέτοιας απόφασης;
Το αίτημα του εισαγγελέα του ΔΠΔ, από μόνο του έχει ήδη τεράστια πολιτική σημασία.
Σήμερα πλέον, η προμήθεια όπλων στο Ισραήλ σημαίνει προμήθεια όπλων σε ένα κράτος, οι σημαντικότεροι ηγέτες του οποίου κατηγορούνται για σοβαρά εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Εάν, λοιπόν, εκδοθεί το ένταλμα σύλληψης, τα 124 κράτη μέλη που αναγνωρίζουν το Δικαστήριο, θα έχουν νομική υποχρέωση να το εκτελέσουν, αν και είναι δύσκολο να προβλεφθεί εάν θα συμμορφωθούν με αυτήν την υποχρέωση.
Είναι δύσκολο για ένα κράτος να ισχυριστεί ότι δεν εκτελεί νομίμως την εντολή, επικαλούμενο το προσωπικό απαραβίαστο των αρχηγών κρατών που καθορίζονται από το διεθνές δίκαιο.
Κι αυτό γιατί η υποχρέωση σύλληψης των κατηγορουμένων του εντάλματος υπερισχύει, με ειδικό νόμο, του προσωπικού απαραβίαστου των εν ενεργεία αρχηγών κρατών.
Ο Νετανιάχου θα επιδιώξει να εκμεταλλευτεί το αίτημα του εισαγγελέα του ΔΠΔ για ένταλμα σύλληψης, ώστε να παρουσιάσει τον εαυτό του ως μάρτυρα που υποφέρει για λογαριασμό του Ισραήλ. Αυτό μπορεί να λειτουργήσει για σύντομο χρονικό διάστημα και μπορεί ακόμη και να αυξήσει τα πολύ χαμηλά ποσοστά του στις δημοσκοπήσεις.
Αλλά μπορεί να κρύψει ό,τι συνέβη: Το Ισραήλ ξεκίνησε έναν δικαιολογημένο πόλεμο μετά τις 7 Οκτωβρίου, που αρχικά είχε ευρεία διεθνή υποστήριξη. Όμως, η κακή διαχείριση αυτού του πολέμου, η σκληρότητα κατά των αμάχων από την κυβέρνηση Νετανιάχου, έκανε το Ισραήλ να απωλέσει το ηθικό πλεονέκτημα στα μάτια του κόσμου.
