Του Μιχάλη Ψύλου
Τρεις εβδομάδες πριν από τις ευρωεκλογές του Ιουνίου, στην Ευρώπη συμβαίνει το απίστευτο. Η βία εκρήγνυται κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας.
Η απόπειρα δολοφονίας του Σλοβάκου πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο είναι η κορυφή ενός παγόβουνου: Με ξυλοδαρμούς και προσωπικές επιθέσεις σε πολιτικούς όλων των χρωμάτων στη Γερμανία, τη Γαλλία και αλλού να εξαπλώνονται σε όλη αυτή την ευρωεκλογική εκστρατεία.
Πολλά άγνωστα στοιχεία κρύβονται πίσω από τον 71χρονο που πυροβόλησε τον πρωθυπουργό της Σλοβακίας. Σύμφωνα όμως με μέσα ενημέρωσης στην Μπρατισλάβα, είχε δεσμούς με ακροδεξιές και υπερεθνικιστικές ομάδες. Στήριξε επίσης τη δημιουργία ένοπλης πολιτοφυλακής που θα εμποδίζει την είσοδο μεταναστών στη Σλοβακία. Δημοσίευσε τρία ποιητικά βιβλία τα τελευταία χρόνια, ένα από τα οποία ήταν γεμάτο περιφρονητικά σχόλια κατά της κοινότητας των Ρομά στη Σλοβακία.
Επικίνδυνο «φλερτ»
Ο Τσιντούλα δεν είναι ένας «μοναχικός λύκος» της ακροδεξιάς στην Ευρώπη. Σήμερα παντού, ακόμα και στους πρώην σκανδιναβικούς παραδείσους, αλλά και στη Γερμανία που πίστευε ότι ήταν οριστικά εμβολιασμένη από τον εγκληματικό φανατισμό των Ναζί, η Ευρώπη χτυπιέται από τον ιό του ακροδεξιού εξτρεμισμού, της τυφλής βίας που ποινικοποιεί τη διαφωνία ή τις διαφορετικές απόψεις.
Η επίθεση του ακροδεξιού λαϊκισμού που δεν φαίνεται πάντως να συνετίζει τα παραδοσιακά κόμματα στην Ευρώπη.Που δεν διατάζουν να φλερτάρουν μαζί του.
Στην Ολλανδία, η ξενόφοβη ακροδεξιά του Γκέερτ Βίλντερς κατάφερε να συμμαχήσει με τους φιλελεύθερους, το Λαϊκό Κόμμα και το κόμμα των αγροτών για να σχηματίσει κυβέρνηση.
Η υποψήφια πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει προσεγγίσει την ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) στην οποία μετέχουν το μετά φασιστικό κόμμα της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι και το Ισπανικό ακροδεξιό VOX. Το ECR έχει θέσει μάλιστα ως στόχο να αναδειχθεί σε ρυθμιστή του τοπίου της επόμενης ημέρας για την συγκρότηση ενός νέου συνασπισμού στην Κομισιόν με εταίρο το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα.
Περιπλέκει τη διακυβέρνηση
Μια τέτοια μετατόπιση θα μπορούσε να περιπλέξει σημαντικά τη διακυβέρνηση της Ευρώπης τα επόμενα πέντε χρόνια, που η Ε.Ε. καλείται να κάνει μεγάλες επιλογές, ξεκινώντας από τη σταθερή χρηματοδότηση της ανάκαμψης, της ανάπτυξης, της κοινής άμυνας, της ανταγωνιστικότητας και της τεχνολογικής καινοτομίας αιχμής, της ενέργειας και της πράσινης μετάβασης.
Επιλογές στρατηγικής σημασίας δηλαδή, πολύ περισσότερο τη στιγμή που ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία καθίσταται το επίκεντρο κρίσιμων αποφάσεων για τη μελλοντική επιβίωση και ανεξαρτησία της Ε.Ε..
Ενα μέλλον που εξαρτάται επίσης από την οικονομική κρίση, την αδιάκριτη λιτότητα, την αποπαγκοσμιοποίηση όσο και από τα μεταναστευτικά κύματα που ξεχύθηκαν σε κοινωνίες απροετοίμαστες να τα υποδεχθούν. Αλλά και από τα αυξανόμενα χάσματα μεταξύ πλουσίων και φτωχών, τη δημογραφική παρακμή και τις αβεβαιότητες για ένα μέλλον που μπορεί να οδηγήσει στη διάβρωση των δημοκρατιών.
Η μετανάστευση στο επίκεντρο
Η Ευρώπη ετοιμάζεται μάλιστα να διεξαγάγει σημαντικές εκλογές για το μέλλον της, στις οποίες η μετανάστευση θα είναι ένα κρίσιμο θέμα συζήτησης. Και προς το παρόν τα μηνύματα που έχουν ακουστεί περισσότερο συμπίπτουν στο να την αντιμετωπίσουμε μόνο με κατασταλτικές συνταγές.
Στο πλαίσιο αυτό, πολλά ερωτήματα έχει προκαλέσει η κοινή επιστολή προς την Κομισιόν, των 15 από τους 27 υπουργούς Εσωτερικών της ΕΕ. Μια επιστολή στην οποία προτείνεται η περαιτέρω αυστηροποίηση της μεταναστευτικής πολιτικής.
Τα 15 κράτη με κυβερνήσεις που περιλαμβάνουν κόμματα που κυμαίνονται από την ακροδεξιά έως τη σοσιαλδημοκρατία – απαιτούν από την Επιτροπή «καινοτόμους» τύπους για να σταματήσει την άφιξη των μεταναστών στην Ευρώπη. Μεταξύ των «λύσεων» είναι και η «διερεύνηση» για τη δημιουργία σε χώρες εκτός ΕΕ, κέντρων στα οποία θα στέλνονται οι παράτυποι μετανάστες που θα διασώζονται στη θάλασσα. Η πρόταση αντλεί την έμπνευσή της από τη συμφωνία που έκλεισε τον Νοέμβριο η Ιταλίδα πρωθυπουργός, Τζόρτζια Μελόνι, με την Αλβανία.
Η επιστολή των 15 κρατών, με επικεφαλής τη Δανία, εκπλήσσει τόσο με τη σκληρότητα των προτάσεων όσο και τους ευφημισμούς που τις περιβάλλουν.
Η σύνδεση για παράδειγμα, της στάσης τους απέναντι στους μετανάστες με την υπεράσπιση της «σταθερότητας και της κοινωνικής συνοχής» και τον στόχο της «αποφυγής του κινδύνου πόλωσης στις ευρωπαϊκές κοινωνίες», που όμως συνορεύει με την ξενοφοβία. Γιατί είναι προφανές ότι πίσω από τέτοια επιχειρήματα δεν κρύβονται μόνο χιλιάδες άνθρωποι που έχουν το δικαίωμα να ξεφύγουν από το θάνατο, την πείνα ή τις διώξεις, αλλά και όλα όσα οφείλουν αυτές οι «ευρωπαϊκές κοινωνίες» στη μετανάστευση, η οποία βέβαια πρέπει να είναι ασφαλής και ρυθμισμένη.
Ακροδεξιά κέρδη
Με αυτή την επιστολή όμως, η οποία πρέπει να διαβαστεί με εκλογικούς όρους, η ακροδεξιά έχει ήδη κερδίσει τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,πριν διεξαχθούν.
Γιατί η αντιμετώπιση των μεταναστευτικών προκλήσεων με τις ρατσιστικές, ξενοφοβικές και αναποτελεσματικές ιδέες της ακροδεξιάς όχι μόνο ενισχύει αυτές τις ιδέες αλλά επίσης διαχέει στους πολίτες μια συγκρουσιακή φαντασία σχετικά με τη μετανάστευση που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα που ζουν εκατομμύρια Ευρωπαίοι καθημερινά.
Πολλοί από τους κατοίκους της Ένωσης γνωρίζουν από τη δική τους εμπειρία ότι δεν υπάρχει τείχος αρκετά ψηλό που να εμποδίζει έναν άνθρωπο να αναζητήσει μια ζωή αντάξια της ανθρωπιάς. Αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη στην πρόκληση που αντιμετωπίζει η Ευρώπη όσον αφορά τις μεταναστεύσεις, οι οποίες δημιουργούν ανισορροπίες, χωρίς αμφιβολία, αλλά που δεν μπορούν να επιλυθούν με μέτρα που μας κάνουν να ντρεπόμαστε που είμαστε Ευρωπαίοι.
«Φυσιολογική» η κακοποίηση
Οπως λέει ο Γερμανός πολιτικός επιστήμονας Φόλκερ Χάινς στο βιβλίο του «Behind Walls: Closed Borders as a Danger for the Open Society», αυτή η πολιτική απομόνωσης αλλάζει επίσης τις κοινωνίες εντός της Ε.Ε. και όχι προς το καλύτερο. «Μια κοινωνία κακοποιείται ηθικά μέσω αυστηρών πολιτικών απομόνωσης», λέει ο Χάινς και εξηγεί: «Μια κοινωνία που θεωρεί φυσιολογικό ότι οι «παράτυποι» μετανάστες θα υφίστανται κακομεταχείριση στα σύνορα και θα στερούνται τα δικαιώματά τους απλώς και μόνο λόγω της καταγωγής τους , είναι ηθικά βάναυση. Τι σημαίνουν συγκεκριμένα τέτοιες προτάσεις; Ότι ο πληθυσμός πρέπει να συνηθίσει σε εικόνες στις οποίες άοπλοι άνθρωποι δέχονται επίθεση και ξυλοκοπούνται εξ ονόματός μας ή να πνίγονται αφήνονται σε βάρκες στη Μεσόγειο.
Η γενική διάθεση φαίνεται να είναι ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση σε μια ολοένα και πιο σκληρή πορεία κατά των μεταναστών. Αλλά καμία μεταναστευτική πολιτική δεν θα είναι επιτυχής, όταν απλώς αγνοεί τα σχέδια ζωής, τις ελπίδες και τα συμφέροντα εκείνων που αναζητούν προστασία. Το ίδιο βέβαια ισχύει για πολιτικές που αγνοούν τους φόβους των ντόπιων, κοντά σε καταλύματα για πρόσφυγες, για παράδειγμα.
Η μετανάστευση είναι όμως η μητέρα όλων των κοινωνιών, αλλά το αν θα γίνουν καλές οι κοινωνίες εξαρτάται από όλους μας».
