Του Gideon Rachman
«Ποιος διάολο είναι η υπερδύναμη εδώ» είπε ο Μπιλ Κλίντον, μετά την πρώτη συνάντησή του με τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου το 1996. Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ ήταν εξοργισμένος με την προκλητική αλαζονεία του νέου Ισραηλινού πρωθυπουργού.
Σχεδόν 30 χρόνια μετά, ο Νετανιάχου είναι και πάλι ηγέτης του Ισραήλ – και ο Τζο Μπάιντεν πρέπει να έχει μπει στον πειρασμό να επαναλάβει τα λόγια του Κλίντον. Από τότε που η Χαμάς επιτέθηκε κατά του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου του περασμένου έτους, ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει παράσχει στην κυβέρνηση Νετανιάχου στρατιωτική υποστήριξη και διπλωματική κάλυψη για την τρομακτική επίθεση που εξαπέλυσε ως αντίποινα στη Γάζα. Αλλά ο Μπάιντεν πήρε ελάχιστα ως αντάλλαγμα από τον Νετανιάχου.
Με τους Ισραηλινούς να βάζουν προσχώματα στην παράδοση τροφίμων και ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα -και τους Παλαιστίνιους να απειλούνται με λιμό- οι ΗΠΑ έπρεπε να καταφύγουν στην ρίψη τροφίμων από αέρος και στην κατάρτιση σχεδίων για την κατασκευή μιας πλωτής αποβάθρας για την παράδοση βοήθειας.
Η παροχή τροφίμων και άλλων προμηθειών στους Παλαιστίνιους πολίτες είναι απλά το πιο επείγον σημείο τριβής στις σχέσεις του Λευκού Οίκου με την ισραηλινή κυβέρνηση. Μια άλλη μεγάλη σύγκρουση αναδύεται αναφορικά με την επιμονή του Νετανιάχου να επιτεθεί το Ισραήλ στην πόλη της Ράφα, παρ’ ότι στην περιοχή αυτή συνωστίζονται περίπου 1,5 εκατ. εκτοπισμένοι άνθρωποι.
Η επιμονή του Μπάιντεν πως η σύρραξη πρέπει να τελειώσει με μια λύση δυο κρατών, επίσης έχει απορριφθεί με περιφρόνηση από τον Νετανιάχου. Παρά τις διαμαρτυρίες των ΗΠΑ, το Ισραήλ έχει κάνει ελάχιστα για να περιορίσει τους Εβραίους έποικους στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, οι οποίοι συνεχίζουν να επιτίθενται και να εκτοπίζουν τους Παλαιστίνιους εκεί.
Η ισραηλινή κυβέρνηση εξακολουθεί να σκέφτεται την κλιμάκωση των διασυνοριακών συγκρούσεων με την Χεζμπολά, διακινδυνεύοντας ένα ανοικτό πόλεμο και δημιουργώντας τον κίνδυνο να παρασυρθούν οι ΗΠΑ σε μια ακόμα σύγκρουση στη Μέση Ανατολή.
Το αρχικό ένστικτο του προέδρου των ΗΠΑ να σταθεί στο πλευρό του Εβραϊκού κράτους στην πιο σκοτεινή του ώρα ήταν αξιοθαύμαστο. Ο Μπάιντεν ήταν πρόθυμος να δεχθεί τη σοβαρή ζημιά που θα υφίσταντο οι εκλογικές του προοπτικές αργότερα φέτος –καθώς νεαροί ψηφοφόροι και Αραβο-Αμερικάνοι απειλούν να αποσύρουν την υποστήριξή τους. H Αμερική πλήρωσε επίσης βαρύ διεθνές τίμημα για την υποστήριξη του Ισραήλ και κατηγορείται ευρέως για υποκρισία ανά τον κόσμο.
Αλλά καθώς ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται, είναι όλο και πιο ξεκάθαρο πως η υποστήριξη του Ισραήλ και η υποστήριξη του Νετανιάχου δεν χρειάζεται -μάλιστα δεν πρέπει- να είναι το ίδιο πράγμα. Αυτό ήταν το μήνυμα που έστειλε ο Γερουσιαστής Τσακ Σούμερ σε μια σημαντική ομιλία στο Κογκρέσο, η οποία έχει λάβει εύσημα από τον Μπάιντεν.
Ο Νετανιάχου είναι βαθύτατα αντιδημοφιλής στο Ισραήλ. Στην απελπισία του να διατηρηθεί στην εξουσία και να σταματήσει την δίκη για θέματα διαφθοράς που απειλεί να τον στείλει στη φυλακή, έχει οικοδομήσει έναν κυβερνητικό συνασπισμό που περιλαμβάνει ακροδεξιούς υπουργούς σε θέσεις-κλειδιά. Σε μια κρίσιμη στιγμή στην ιστορία της χώρας του, η ηγεσία που προσφέρει στη χώρα του είναι μυωπική, κτηνώδης και αναποτελεσματική και έχει στόχο το όφελος του ιδίου.
Η αντιδημοφιλία του Νετανιάχου στο εσωτερικό της χώρας δεν σημαίνει πως υπάρχει κάποια φιλελεύθερη εναλλακτική έτοιμη να τον αντικαταστήσει. Ο πρωθυπουργός έχει δίκιο όταν λέει πως σχεδόν όλοι οι Ισραηλινοί μοιράζονται την επιθυμία του να καταστραφεί η Χαμάς. Αυτό ήταν αναπόφευκτο μετά τις θηριωδίες της 7ης Οκτωβρίου. Αλλά ένας υπεύθυνος Ισραηλινός ηγέτης θα είχε επίσης παρουσιάσει ένα μακροπρόθεσμο όραμα για την ειρήνη και θα είχε εξηγήσει στους συμπολίτες του πως η ασφάλειά τους δεν μπορεί να διασφαλιστεί απλά και μόνο σκοτώνοντας έναν πεπερασμένο αριθμό κακούργων.
Ο Νετανιάχου έχει αποτύχει να το πράξει αυτό –ίσως επειδή αυτό θα περιελάμβανε την παραδοχή της αποτυχίας της δικής του προσέγγισης επί δεκαετίες έναντι των Παλαιστινίων. Αντιθέτως, δίνει βάρος την στρατιωτική δύναμη. Η ισραηλινή επίθεση στη Ράφα που έχει υποσχεθεί πιθανότατα θα προκαλέσει ακόμα περισσότερες μαζικές απώλειες αμάχων. Θα έπρεπε να είναι εμφανές πως οι περαιτέρω θάνατοι και οι καταστροφές θα σπείρουν τους σπόρους για δεκαετίες συγκρούσεων. Αλλά αυτό δεν ξεστομίζεται καν σε ένα Ισραήλ υπό την ηγεσία του Νετανιάχου.
Οι ΗΠΑ, ωστόσο, έχουν τη δύναμη να αλλάξουν τους ισραηλινούς υπολογισμούς. Οι Ισραηλινοί γνωρίζουν πως η στρατιωτική ισχύς είναι θεμελιώδης για την ασφάλειά τους. Αλλά οι περισσότεροι καταλαβαίνουν επίσης πως η υποστήριξη της Αμερικής είναι κρίσιμη. Αν αυτή η υποστήριξη τεθεί πραγματικά υπό αμφισβήτηση, πολλοί Ισραηλινοί μπορεί να επανεξετάσουν την τρέχουσα πορεία τους.
Υπό κανονικές συνθήκες, οι ΗΠΑ θα δίσταζαν δικαιολογημένα να ασκήσουν πίεση σε έναν σύμμαχο που βρίσκεται σε πόλεμο. Αλλά αν οι ισραηλινές πολιτικές οδηγήσουν σε μαζική λιμοκτονία των Παλαιστινίων, το εβραϊκό κράτος μπορεί να υποστεί πλήγμα στην διεθνή του νομιμότητα από το οποίο δεν θα ανακάμψει ποτέ. Το να αποτραπεί αυτό είναι το πιο φιλοϊσραηλινό πράγμα που θα μπορούσε να κάνει ο Μπάιντεν.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει εργαλεία πειθαναγκασμού που μπορεί να χρησιμοποιήσει χωρίς να βάλει σε πραγματικό κίνδυνο το Ισραήλ. Το πιο εμφανές θα ήταν να βάλει ως όρο για την περαιτέρω στρατιωτική βοήθεια, την αλλαγή της ισραηλινής στρατιωτικής στρατηγικής. Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν επίσης να σταματήσουν να μπλοκάρουν τις αποφάσεις του ΟΗΕ που ζητούν άμεση κατάπαυση πυρός στη Γάζα. Η κυβέρνηση Μπάιντεν θα μπορούσε επίσης να επιβάλλει κυρώσεις στους πιο ακραίους υπουργούς του Ισραήλ –τον Ιταμάρ μπεν Γκβρίρ, υπουργό εθνικής ασφάλειας, και τον Μπεζαλέλ Σμοτριχ, υπουργό Οικονομικών.
Ο Νετανιάχου και οι Ρεπουμπλικάνοι των ΗΠΑ επιμένουν πως τέτοιου είδους μέτρα είναι μια απαράδεκτη παρέμβαση στην εσωτερική πολιτική του Ισραήλ. Αλλά ο Νετανιάχου ο ίδιος έχει παρέμβει ενεργά στην αμερικανική πολιτική για πολλά χρόνια, στην πλευρά των Ρεπουμπλικάνων. Εν τω μεταξύ, οι στενότεροι παγκόσμιοι σύμμαχοι του υπήρξαν μέλη της διεθνούς ακροδεξιάς, συμπεριλαμβανομένων του Τραμπ, του Βίκτορ Ορμπάν της Ουγγαρίας και του πρώην προέδρου της Βραζιλίας Τζαΐρ Μπολσονάρο.
Παρ’ όλα αυτά, ο Μπάιντεν έχει δώσει κρίσιμη στήριξη στον Νετανιάχου την ώρα που το Ισραήλ έχει ανάγκη. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Ήρθε η ώρα ο Μπάιντεν να υπενθυμίσει στον πρωθυπουργό του Ισραήλ ποια είναι η υπερδύναμη.
