Του Μιχάλη Ψύλου
Τελικά μπορούμε να ζήσουμε με λιγότερο φυσικό αέριο: Κατά 20% έχει μειωθεί η ευρωπαϊκή ζήτηση φυσικού αερίου μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, επισημαίνει το Ινστιτούτο Ενεργειακών Οικονομικών και Χρηματοποστωτικής Ανάλυσης (IEEFA), σε έκθεσή του, που δημοσιεύθηκε σήμερα.
Πρόκειται για «το χαμηλότερο επίπεδό του εδώ και 10 χρόνια », με τις μεγαλύτερες μειώσεις στη ζήτηση φυσικού αερίου να έχουν καταγραφεί στη Γερμανία και την Ιταλία και, εκτός ΕΕ, στη Βρετανία. «Μιλάμε για μια κολοσσιαία μείωση», σχολιάζει ο Γάλλος ειδικός στην ενέργεια, Φούκ-Βιν Νγκουγιέν
.Στα τέλη Νοεμβρίου, η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας είχε κάνει σημειώσει άλλωστε ότι η ουκρανική κρίση έχει «αποτελέσει ένα σημείο καμπής» για την κατανάλωση φυσικού αερίου στην Ευρώπη, προειδοποιώντας ότι η μείωση στην κατανάλωση θα συνεχιστεί.
Το ινστιτούτο Bruegel των Βρυξελλών το επιβεβαίωσε, δείχνοντας ότι η ζήτηση φυσικού αερίου στην Ευρώπη είχε υποχωρήσει κατά 12% το 2022, στη συνέχεια κατά 18% και 20% αντίστοιχα το πρώτο και το δεύτερο εξάμηνο του 2023 σε σύγκριση με την περίοδο 2019-2021. «Από τότε , η αγορά χαλάρωσε πραγματικά γιατί κανείς δεν περίμενε μια τέτοια πτώση », εξήγησε ο Νικολά Λεκλέρκ, επικεφαλής συνιδρυτής της εταιρείας συμβούλων ενέργειας για επιχειρήσεις Omnegy.
Ο καλός καιρός
Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί βέβαια να εισάγει σε ποσοστό 15% ρωσικό φυσικό αέριο (8% από αγωγούς και 7% μέσω πλοίων). «Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αλλάξει ριζικά τη σχέση της Ευρώπης με τα ορυκτά καύσιμα, που θεωρούνται σημαντικό γεωπολιτικό όπλο», τονίζει ο Φουκ-Βιν Νγκουγιέν. Η ενεργειακή κυριαρχία μπορεί να έγινε προτεραιότητα για την ΕΕ μετά τη ρωσική εισβολή ,αλλά την Ευρώπη βοήθησε και ο καλός καιρός. «Οι δύο τελευταίοι χειμώνες ήταν ιδιαίτερα ήπιοι», εξηγεί ο Γάλλος ειδικός.
Επιπλέον, η σύνδεση ολοένα και περισσότερων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για οικολογικούς λόγους έπαιξε επίσης ρόλο, καθώς μία από τις προκλήσεις είναι η μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων στην Ευρώπη. Το κυριότερο είναι όμως ότι οι Ευρωπαίοι έχουν αρχίσει να εξορθολογούν τις χρήσεις τους, χωρίς να μπαίνουν σε μια λογική στέρησης.
«Πολλοί έχουν συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι χρήσιμο να αφήνουν στα γραφεία αναμμένη τη θέρμανση το βράδυ, για παράδειγμα», διευκρινίζει ο ερευνητής. Αλλά και η άνοδος των τιμών, ειδικά το 2022, συνέβαλε επίσης στη μείωση της κατανάλωσης. «Όπως και με την ηλεκτρική ενέργεια, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει κάνει το φυσικό αέριο πολύ πιο ακριβό», σημειώνει ο Τιερί Σαπουά, αναπληρωτής διευθυντής αρμόδιος στο Γαλλικό Ινστιτούτο Φυσικού Αερίου (GRDF).
Ξεπεράστηκαν οι στόχοι των 27
Δύο χρόνια μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Γηραιά Ήπειρος φαίνεται ότι κατάφερε να απελευθερωθεί, εν μέρει, από την παγίδα της εξάρτησής της από το ρωσικό αέριο. Για την ιστορία, η Ρωσία ήταν ο βασικός προμηθευτής φυσικού αερίου, με διαφορά, με περισσότερο από το 40% των συνολικών εισαγωγών της ΕΕ.
Και τώρα, η εντυπωσιακή αυτή μείωση ης κατανάλωσης υπερβαίνει τους στόχους που είχαν θέσει οι 27 μετά την εισβολή στην Ουκρανία: τον Ιούλιο του 2022, όταν τα κράτη μέλη συμφώνησαν να μειώσουν οικειοθελώς κατά 15% την κατανάλωση φυσικού αερίου σύγκριση με τον μέσο όρο πενταετίας. Αντιμέτωποι με αυτή τη μείωση της ζήτησης, ορισμένοι παρατηρητές φοβούνται μάλιστα ότι οι 27 βιάστηκαν να επενδύσουν πάρα πολλά σε νέες υποδομές για να αντικαταστήσουν τους όγκους που παρέδιδε προηγουμένως η Μόσχα.
Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μάλιστα έναν άλλο κίνδυνο: αυτόν της πλεονάζουσας παραγωγής σε τερματικούς σταθμούς για την εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) που μεταφέρεται με πλοία. Οι 27 κατασκευάζουν σήμερα μαζικά τέτοιους σταθμούς για να αντικαταστήσουν τις ρωσικές παραδόσεις μέσω αγωγών.
Τι θα κάνουμε με τους πολλούς σταθμούς LNG
Από την εισβολή στην Ουκρανία, στην πραγματικότητα, η Γηραιά Ήπειρος έχει θέσει σε λειτουργία σταθμούς συνολικής χωρητικότητας 36,5 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων και σχεδιάζει κι άλλους την επόμενη δεκαετία, δυναμικότητας 106 δισεκατομμυρίων LNG. Αυτό θα έφερνε τη συνολική χωρητικότητα στα 406 δισεκατομμύρια κυβικά το 2030… ή σχεδόν τρεις φορές τη ζήτηση για LNG μέχρι αυτή την προθεσμία, προειδοποίησε η δεξαμενή σκέψης IEEFA Μέχρι πότε θα υπάρχει πτώση
Οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν πάντως μειωθεί δραστικά στην αγορά του Αμστερνταμ. Στις 19 Φεβρουαρίου ήταν στα 23,7 ευρώ τη μεγαβατώρα (MWh) -πολύ μακριά από τα 55 ευρώ/MWh από τον Νοέμβριο του 2023, Υπενθυμίζουμε ότι στα τέλη Αυγούστου 2022, σημειώθηκε κορύφωση με 277 ευρώ/MWh.
Το ερώτημα παραμένει πάντως: πότε θα σταματήσει αυτή η πτώση της ζήτησης σε φυσικό αέριο;Ειδικά αν υποχωρήσουν κι άλλο οι τιμές. Με άλλα λόγια: πρόκειται για μια θεμελιώδη ενεργειακή καμπή ή πρέπει να περιμένουμε ανάκαμψη, με την επιστροφή των χαμηλών τιμών;
