Του Κώστα Βαξεβάνη
Ευθύνη του δηµοσιογράφου δεν είναι να είναι ουδέτερος. Επαγγελµατική και ηθική υποχρέωσή του είναι να παραµένει αληθινός. Η ουδετερότητα, η οποία ψευδώς αποκαλείται «αντικειµενικότητα», είναι η πιο ανήθικη µορφή υποκρισίας. Οταν ξέρεις ποιος αδικεί και ποιος αδικείται το να προσπαθείς να βρεις τη «µέση της ευθύνης» αποτελεί το άκρο της υποκρισίας και την επιλογή της αδικίας. Η δηµοσιογραφία δεν µπορεί να είναι ο νεκρός που η κοινή γνώµη πρέπει να προσκυνά σε ένα µαυσωλείο αλλά η καθηµερινή µάχη. Ο δηµοσιογράφος αποκαλύπτει αυτά που οι άλλοι, όσοι δεν τους συµφέρει, προσπαθούν να κρύψουν. Οποιος νοµίζει ότι κάτι τέτοιο δεν έχει κόστος καλά κάνει και θεωρεί ως δηµοσιογραφία ένα σακάκι και µια γραβάτα που ντύνουν το νεκρό σώµα της µπροστά στις κάµερες.
Θα µου επιτρέψετε τις προσωπικές αναφορές όχι επειδή το θέλω αλλά επειδή δεν γίνεται διαφορετικά. Πιστέψτε µε, θα προτιµούσα να έγραφα κάτι άλλο, να µην έπρεπε να εξηγήσω πώς και γιατί µια κυβέρνηση θέλει να κλείσει µια εφηµερίδα, αλλά η κυβέρνηση Μητσοτάκη προσπαθεί να κλείσει το Documento για µια ακόµη φορά. Και για µια ακόµη φορά χρησιµοποιεί ως όπλα τα ίδια τα θεσµικά όργανα που θα έπρεπε να λειτουργούν για το καλό της κοινωνίας.
Το 2012, έχοντας συµπληρώσει δυόµισι δεκαετίες περιπετειώδους δηµοσιογραφίας στα τέσσερα σηµεία του ορίζοντα, αποφάσισα µε µια χούφτα συναδέλφων να εκδώσω ένα περιοδικό ερευνητικής δηµοσιογραφίας, το Hot Doc. Αποτελούσε την κρίσιµη µάζα για να εκδοθεί τέσσερα χρόνια αργότερα το Documento. Στις 28 Οκτωβρίου 2012 µε συνέλαβαν για πρώτη φορά ως δηµοσιογράφο, επειδή δηµοσίευσα τη λίστα Λαγκάρντ. Εκανα το έγκληµα να δηµοσιοποιήσω τα ονόµατα πιθανών φοροφυγάδων, των οποίων την ταυτότητα επιµελώς έκρυβε η τότε κυβέρνηση.
Εκτοτε δεν πλήττω, είναι η αλήθεια, όπως και κανένας στο Documento. Τα δικαστήρια έχουν γίνει δεύτερο σπίτι µου. Πάνω από 100 µηνύσεις και αγωγές έχουν κατατεθεί εναντίον µου, όχι για να λάµψει η αλήθεια, όπως επικαλούνται αυτοί που τις κάνουν, αλλά για να πέσει το σκοτάδι.
Πιο εντυπωσιακά όµως από το πηγαινέλα στα δικαστήρια είναι αυτά που ακούω από απλούς ανθρώπους στον δρόµο που ανακαλύπτουν και αισθάνονται την ανάγκη να µου πουν ότι είµαι ένας συµπαθητικός άνθρωπος κι όχι το τέρας που παρουσιάζουν. Οταν θες να ακυρώσεις κάποιον δηµοσιογράφο το πρώτο που κάνεις είναι να χτυπήσεις την εγκυρότητά του. Και ο βρόµικος δεν χρειάζεται να κάνει πολλά για να σου κάνει ζηµιά, απλώς απλώνει τα βρόµικα χέρια του και σε ακουµπά. Μετά δείχνει τις δικές του βροµιές πάνω σου ως δικές σου.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη επέλεξε όλους τους τρόπους για να πλήξει τη δηµοσιογραφία που δεν της άρεσε. ∆οκίµασε τον οικονοµικό στραγγαλισµό µε εκβιασµό επιχειρηµατιών που έδιναν διαφήµιση στην εφηµερίδα, δοκίµασε τη συκοφαντία και την αθλιότητα, προσπάθησε να µε εµφανίσει ως εγκληµατία µετά τις αποκαλύψεις για τη Novartis, µέχρι και συµβόλαιο δολοφονίας µου βγήκε στην επιφάνεια που σχετιζόταν µε θλιβερή περσόνα της trash TV, που όµως είχε πολύ καλές σχέσεις µε την κυβέρνηση.
Και τι δεν έκανε ο Κυριάκος Μητσοτάκης για να φιµώσει το Documento και να δέσει τον γάιδαρό του. Ολα ανεπιτυχώς. Αυτό ακριβώς λένε ότι ήταν το πρόβληµα. Σε όλα µπορούσε να εµφανίζεται ως νικητής, έστω σκηνοθετηµένα, αλλά απέναντι στο Documento ήταν πάντα γυµνός και καθόλου βασιλιάς.
Αµέσως µετά τις αποκαλύψεις των υποκλοπών από το Documento δόθηκε εντολή για την «τελική λύση», όπως τη φαντάζονται. Τελική λύση βέβαια δεν µπορεί να υπάρξει µε το Documento, αλλά αυτοί έχουν κάθε δικαίωµα να νιώθουν κοντά στις πρακτικές του ναζί «αρχιτέκτονα» του Ολοκαυτώµατος Αϊχµαν.
Μια ανώνυµη και αβάσιµη επιστολή που «στάλθηκε» στην ΑΑ∆Ε το 2020 προκάλεσε φορολογικό έλεγχο στο Documento. Αυτά τα τρία χρόνια ο έλεγχος τελείωσε χωρίς ευρήµατα δύο φορές, αλλά δεν τον κοινοποίησαν στο Documento.
Ξαφνικά έγινε το θαύµα. Μια σειρά από στελέχη της ΑΑ∆Ε, των οποίων τη δράση είχε αποκαλύψει το Documento, περάτωσαν έναν τρίτο έλεγχο σε µία µέρα και µε πόρισµά τους επιβάλλουν να καταβάλουµε 235.000 ευρώ σε πρόστιµα και αδήλωτα έσοδα. Βαφτίζουν τις εκπτώσεις που γίνονταν από το Documento σε πελάτες διαφηµιζόµενους «µαύρο χρήµα». ∆εν το βρήκαν ούτε ως διευκρινισµένο ούτε ως αδιευκρίνιστο ποσό, αλλά δεν έχει σηµασία. ∆ηλαδή πελάτες όπως ο ΟΠΑΠ, η Coca-Cola, η Unilever, οι τράπεζες, τα υπουργεία είναι συναλλασσόµενοι µε µαύρο χρήµα το οποίο εισπράττει το Documento. Με τον τρόπο αυτό συµπεραίνουν έµµεσα ότι όλα τα µέσα ενηµέρωσης που κάνουν εκπτώσεις, όπως κι εµείς, διακινούν µαύρο χρήµα. Ο Αλαφούζος, ο Μαρινάκης, ο Χατζηνικολάου, οι εκδότες και καναλάρχες διακινούν εξαιτίας των εκπτώσεων µαύρο χρήµα, όπως αναρωτηθήκαµε την προηγούµενη βδοµάδα; Τι απαντάει ο ελεγκτικός µηχανισµός;
Αυτό κι αν είναι για βραβείο Μαξίµου: το Documento παίρνει κάτω από το τραπέζι χρήµα αλλά οι άλλοι δεν το δίνουν. ∆ηλαδή κατά µοναδικό τρόπο, κάποιος παίρνει χρήµα χωρίς να του το δίνει ο άλλος. Το δε πόρισµα αναφέρει ότι επειδή δεν ξέρουν οι ελεγκτές τι γίνεται στην πιάτσα, αν έχουµε πληροφορίες για τους άλλους να κάνουµε καταγγελίες. Παρ’ όλα αυτά, ενώ δεν ξέρουν οι ελεγκτές τι γίνεται στην αγορά, αποφαίνονται ότι «οι εκπτώσεις δεν αποτελούν συνήθη εµπορική τακτική».
Νοµίζω δεν χρειάζεται ανάλυση.Γνωρίζουν πολύ καλά τι θα ακολουθήσει. Το Documento πρέπει να καταβάλει το καταλογισθέν ποσό των 235.000 για το έτος 2017 που αφορά ο έλεγχος. Με βάση αυτή την αυθαίρετη και παράνοµη λογική του καταλογισµού, θα ζητήσουν να καταβάλουµε αντίστοιχα ποσά και για τις υπόλοιπες χρονιές λειτουργίας της εφηµερίδας. Γνωρίζουν ότι τα πρόστιµα αυτά θα καταπέσουν στα δικαστήρια. Μέχρι να γίνουν οι δίκες όµως για να δικαιωθούµε, θεωρούν ότι θα µας οδηγήσουν σε κατάρρευση και τον εαυτό τους στη θέση που κάποιοι τους έχουν τάξει.
Αυτό που σίγουρα µπορώ να υποσχεθώ είναι ότι θα δουν τον εαυτό τους στο εδώλιο. Το απόστηµα έχει σπάσει και δεν θα µπορεί καµιά κυβέρνηση και καµιά «θεία», όπως αποκαλούν µεταξύ τους τον εντολέα, να τους προστατεύσει.
Επιµένω ωστόσο, παρά τις προσωπικές αναφορές, ότι το θέµα δεν είναι προσωπικό ούτε καν του Documento. Είναι θέµα δηµοκρατίας. Θέλουν να ξεµπερδέψουν µε µας για να ελέγχουν τα πάντα. Στόχος τώρα είµαστε εµείς, αλλά αύριο θα «πυροβολούν» όποιον τολµά να διατυπώνει άποψη. Γι’ αυτό θα χάσουν, όπως και κάθε απολυταρχικό καθεστώς.
