Του Κωνσταντίνου Τσάκαλου
Σοβαρά ερωτηματικά για το τι ακριβώς συζητήθηκε, τι παραχωρήσεις έγιναν και ποια είναι τελικά η συμφωνία για ήσυχα νερά στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο άφησε αναπάντητα η συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν, η οποία, όπως όλα δείχνουν, είχε ενταχθεί από την Άγκυρα στην επιχείρηση γοητείας προς τη Δύση, που άσκησε στις Βρυξέλλες ο τούρκος ηγέτης, προκειμένου να βελτιώσει την εικόνα, τη δική του και της χώρας του.
Και έτσι, με επιλογή της, η κυβέρνηση Μητσοτάκη συμμετείχε και αυτή στην επιχείρηση στήριξης του Ερντογάν, προκειμένου να περάσει τον δύσκολο κάβο των συναντήσεων με Μπάιντεν και Μακρόν αλλά και της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ, με εντελώς ασαφή ανταλλάγματα.
Δεν είναι τυχαίο πάντως ότι στη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν δεν συμμετείχαν οι ΥΠΕΞ των δύο χωρών, που βρίσκονταν στις Βρυξέλλες, δίπλα όμως στους δύο ηγέτες ήταν η διπλωματική σύμβουλος του πρωθυπουργού Ελένη Σουρανή και ο στενός συνεργάτης του τούρκου Προέδρου Ιμπραήμ Καλίν, οι οποίοι και πάλι πέρυσι το καλοκαίρι είχαν χειριστεί με απολύτως μυστικό τρόπο τη διαμεσολάβηση του Βερολίνου.
Με μισόλογα και κατευθυνόμενες διαρροές, η ελληνική πλευρά έσπευσε να κάνει λόγο για «σπάσιμο του πάγου» και αμοιβαία κατανόηση για την ανάγκη να αποφεύγονται οι προκλήσεις, που οδηγούν σε μη διαχειρίσιμες καταστάσεις, ενώ και ο κ. Ερντογάν, αποφεύγοντας κάθε κακοτοπιά και κάθε κορόνα, όπως έκανε σε όλες τις συναντήσεις με ξένους ηγέτες, συμμερίσθηκε, όπως είπε, την εκτίμηση Μητσοτάκη για μια ήσυχη χρονιά και παρέπεμψε τα πάντα στον διμερή διάλογο.
Μάλιστα συχνά αναφέρθηκε στην ανάγκη «να μην εμπλέκονται τρίτοι» μεταξύ των δύο χωρών και όλα να αντιμετωπισθούν με διμερή διάλογο. Και προκαλεί εντύπωση ότι και ο κ. Μητσοτάκης είχε συμφωνήσει ότι πρέπει «όλα τα προβλήματα στα οποία οι διαφωνίες είναι μεγάλες να παραπέμπονται στις διερευνητικές επαφές, στα ΜΟΕ και στις διαβουλεύσεις των δύο υπουργείων Εξωτερικών…», καθώς ο στόχος της τουρκικής πλευράς είναι ακριβώς να δεσμευθεί η Ελλάδα ότι θα αποσυνδέσει τα ελληνοτουρκικά τόσο από το Κυπριακό όσο και από την οποιαδήποτε εμπλοκή της ΕΕ.
Καθώς, φυσικά, δεν υπάρχει οποιαδήποτε συμφωνία ή ακόμη και νύξη για μορατόριουμ, προκειμένου να δικαιολογηθούν οι κινήσεις κατευνασμού και υποχωρητικότητας, γίνεται η διαρροή για ήσυχα νερά στο Αιγαίο. Αλλά αυτή είναι μια γενική αναφορά και κανείς δεν γνωρίζει τι ακριβώς σημαίνει και τι περιλαμβάνει. Μήπως…
Ο κ. Ερντογάν δεσμεύθηκε δηλαδή ότι δεν πρόκειται το επόμενο διάστημα να πραγματοποιήσει παράνομες έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Μήπως δέχθηκε ότι δεν υπάρχουν «γκρίζες ζώνες» ή μήπως αποδέχθηκε το εύρος του ελληνικού εναέριου χώρου και συνεπώς δεν θα γίνονται παραβιάσεις; Στο Προσφυγικό, αποδέχθηκε την επιστροφή όσων έχει απορριφθεί η αίτησή τους για άσυλο, όπως προβλέπει η συμφωνία;
Αυτή η «αμοιβαία κατανόηση» για ήσυχα νερά τι ακριβώς σημαίνει εκ μέρους της Ελλάδας; Ότι θα αποφύγει κινήσεις τις οποίες η Τουρκία θεωρεί προκλητικές, ακόμη κι αν αφορούν άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας; Για παράδειγμα, μια επιστημονική έρευνα από σκάφος, νότια της Ρόδου, δεν θα εγκριθεί προκειμένου να μην ενοχληθεί η Τουρκία; Οι ασκήσεις στο Αιγαίο και σε περιοχές που αμφισβητεί η Τουρκία ή θεωρεί αποστρατιωτικοποιημένες θα περιορισθούν για να μην υπάρξει αντίδραση; Αυτό όμως θα πρόκειται περί μείζονος υποχώρησης, καθώς βάζει στο ίδιο τσουβάλι επιτιθέμενο και αμυνόμενο. Εκτός αν κάποιοι σύμβουλοι στο Μέγαρο Μαξίμου έχουν υιοθετήσει τη γνωστή άποψη, που ευδοκιμεί στο σημιτικό στρατόπεδο αλλά και στο ΕΛΙΑΜΕΠ, σύμφωνα με την οποία για την ένταση ευθύνονται και οι «μαξιμαλιστικές απαιτήσεις» της Ελλάδας(!)
Όμως υπάρχει ένα ακόμη σοβαρό ζήτημα. Το Κυπριακό. Από τις διαρροές του κυβερνητικού στρατοπέδου δεν υπήρξε καμιά αναφορά για το αν συζητήθηκε και το Κυπριακό αλλά και η κατάσταση στην Κύπρο. Δεδομένου ότι ο Ταγίπ Ερντογάν προσπαθεί να μαλακώσει τους τόνους με όλους, εκτός Κύπρου, αυτό δημιουργεί σοβαρό προβληματισμό για τις προθέσεις του.
Πολύ περισσότερο μάλιστα όταν δηλώνει –και σχεδόν το έχει πιστέψει και ο ίδιος– ότι για την ένταση στην περιοχή ευθύνονται οι Ελληνοκύπριοι, που αρνούνται να μοιραστούν τον πλούτο της περιοχής. Ο κ. Ερντογάν αναμένεται να πραγματοποιήσει επίσκεψη στα Κατεχόμενα στα τέλη Ιουλίου, στην επέτειο του «Αττίλα», και οι πληροφορίες αναφέρουν ότι προετοιμάζεται κίνηση στην Αμμόχωστο, η οποία θα οδηγεί σε τετελεσμένο και θα είναι πλέον αναπόδραστη η λύση των δύο κρατών. Επίσης, η Άγκυρα έχει προαναγγείλει νέες έρευνες και γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και δεν αποκλείεται τα τουρκικά γεωτρύπανα να στραφούν και πάλι στην κυπριακή ΑΟΖ. Αυτό περιλαμβάνεται στην «κατανόηση» Μητσοτάκη – Ερντογάν για ήσυχα νερά; Η μήπως η Κύπρος βγαίνει έξω από αυτόν τον λογαριασμό, όπως επιδιώκει η Τουρκία αλλά και πολλοί σύμμαχοι και εταίροι; Ο κ. Μητσοτάκης σε λίγες ημέρες θα βρεθεί και πάλι στις Βρυξέλλες για τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, στην ατζέντα της οποίας ένα από τα βασικά θέματα είναι οι ευρωτουρκικές σχέσεις και η θετική ατζέντα, γεμάτη ανταλλάγματα και πλούσια δώρα για την Τουρκία.
Η Αθήνα, μετά και το θετικό κλίμα που επέλεξε να εκπέμψει η κυβέρνηση Μητσοτάκη μετά τη συνάντηση με τον Ταγίπ Ερντογάν, ουσιαστικά έχει καταθέσει τα όπλα και δεν θα έχει επιχειρήματα προκειμένου να ζητήσει να επιβληθούν όροι στην παραχώρηση αυτής της θετικής ατζέντας και φυσικά να προβλεφθεί (όπως είχε αποφασισθεί στις προηγούμενες Συνόδους Κορυφής) ένας μηχανισμός που χωρίς καθυστερήσεις θα επιβάλει διαδικασία συγκεκριμένων κυρώσεων εις βάρος της Τουρκίας, εφόσον επιστρέψει στον δρόμο των προκλήσεων. Ο κ. Μητσοτάκης στη Σύνοδο Κορυφής δύσκολα επίσης θα μπορέσει να γυρίσει την πλάτη στην Κύπρο, η οποία έχει κάθε λόγο αλλά και υποχρέωση να εμποδίσει μέρος τουλάχιστον της θετικής ατζέντας προς την Τουρκία, καθώς στη συνεχιζόμενη παράνομη κατοχή εδάφους της έχει προστεθεί η ακραία θέση περί δύο κρατών, που παραβιάζει και τις αποφάσεις του ΣΑ του ΟΗΕ, ενώ γίνονται επιθετικές, μονομερείς κινήσεις στην Αμμόχωστο και στα Βαρώσια. Και όλοι οι τούρκοι αξιωματούχοι αναγγέλλουν νέες έρευνες και γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ.
Δεν ξέρουμε τι δεσμεύσεις έχει αναλάβει έναντι του κ. Ερντογάν ο κ. Μητσοτάκης, αλλά το επόμενο διάστημα θα αποκαλυφθούν είτε από τους ίδιους τους Τούρκους είτε από την ίδια την πρακτική της κυβέρνησης… Το ερώτημα είναι: Πόση εμπιστοσύνη μπορεί να έχει ο έλληνας πρωθυπουργός στον Ταγίπ Ερντογάν και πόση αξία έχουν οι… δεσμεύσεις του για ήσυχα νερά στο Αιγαίο, τις οποίες φαίνεται να αντάλλαξε με σοβαρό τίμημα ο κ. Μητσοτάκης;
