Του Νίκου Μποζιονέλου
Το πρώτο της φύλλο εκδόθηκε στις 8 Απριλίου 1986 και η «Πρώτη», μια ιστορική εφημερίδα στον χώρο της Αριστεράς, κυκλοφόρησε για τελευταία φορά… σαν σήμερα, 19 Σεπτεμβρίου 1990. Με όχι και μακρόχρονη πορεία αλλά άφησε το στίγμα της.
Οταν το 1986 το όνομα του Χρήστου Καλογρίτσα εμφανίστηκε μεταξύ των πέντε μετόχων της εφημερίδας, άπαντες αναζητούσαν να μάθουν «από πού κρατά η σκούφια του» και πώς προέκυψε ως μέτοχος στην απογευματινή εφημερίδα του ΚΚΕ. Διότι η «Πρώτη» ήταν ακριβώς αυτό ή… έτσι ξεκίνησε: η εφημερίδα του Περισσού.
Καρδιτσιώτης ο Καλογρίτσας, Καρδιτσιώτης και ο Χαρίλαος Φλωράκης, τους ένωνε κουμπαριά αλλά όχι μόνο. Ηταν ο έμπιστος άνθρωπος του τότε πολιτικού γραφείου του ΚΚΕ, το οποίο ελεγχόταν από τους λεγόμενους «ανανεωτικούς». Τον πρώτο λόγο τον είχε ο Μίμης Ανδρουλάκης, «το… αγαπημένο παιδί του Χαρίλαου» ως αποκαλούνταν και στην «Πρώτη» φυσικά, συνεπικουρούμενος από τον Παναγιώτη Λαφαζάνη.
Τι είδους κουμπαριά; Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 ο Καλογρίτσας προσέγγισε τον χώρο του ΚΚΕ και γνώρισε τον Χαρίλαο Φλωράκη, ο οποίος συμπάθησε τον φιλόδοξο επιχειρηματία.
Ο πατέρας του Καλογρίτσα είχε σκοτωθεί στον Εμφύλιο, καθώς υπηρετούσε στον Εθνικό Στρατό και πρότεινε μάλιστα στον συνομιλητή του, προκειμένου να «κλείσει το χάσμα αίματος» μεταξύ του ιδίου και του ΚΚΕ, να του βαφτίσει τον γιο. Ο Χαρίλαος Φλωράκης απάντησε ότι, λόγω ανειλημμένων κομματικών υποχρεώσεων, κάτι τέτοιο είναι αδύνατον. Και γι’ αυτό εστάλη στη βάφτιση ο Κώστας Λουλές, μέλος του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ. Η αίσθηση ωστόσο που έμεινε σε όλους ήταν ότι ο Χρήστος Καλογρίτσας ήταν κουμπάρος με τον ίδιο τον Χαρίλαο Φλωράκη.
Η εμφάνιση της «Πρώτης» κλήθηκε να… υπηρετήσει δύο σχέδια. Το πρώτο ήταν η δημιουργία του «Συνασπισμού της Αριστεράς» με το πρώην ΚΚΕ Εσωτερικού του Λεωνίδα Κύρκου ενώ, ύστερα από τις δημοτικές εκλογές του ’86 τέθηκε σε εφαρμογή το σενάριο «συγκυβέρνηση». Αυτό δηλαδή που είδαμε στη χώρα, σε ένα πρωτοφανές πολιτικό σκηνικό, το καλοκαίρι του 1989.
Τότε, στον δεύτερο γύρο το ΚΚΕ δεν στήριξε τους συνδυασμούς του ΠΑΣΟΚ και η Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη εξέλεξε τους δημάρχους στους τρεις μεγαλύτερους δήμους της χώρας…
Την εποχή εκείνη ο Καλογρίτσας, εκτός από τις πυκνές επαφές που είχε τότε με τον μακαρίτη Νίκο Καλούδη, το alter ego του Φλωράκη και έχοντα τη γενική επίβλεψη των οικονομικών του κόμματος, ανέλαβε να στηρίξει και το σχέδιο «εξυγίανσης» της εφημερίδας που είχε εκπονήσει ο οικονομικός διευθυντής της Αντώνης Μαλάμης (δηλαδή… απολύσεις) και οικοδόμησε στενές σχέσεις με το επόμενο σύστημα εξουσίας, που ήταν η Νέα Δημοκρατία. Και μάλιστα με προσωπική σχέση με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Λίγο αργότερα ο κ. Καλογρίτσας θα χρηματοδοτήσει μια βραχύβια περιοδική έκδοση, το «Επτάμισι», και έκτοτε αποσύρθηκε από το μιντιακό προσκήνιο έως ότου διεκδίκησε, ανεπιτυχώς, πρόπερσι τηλεοπτική άδεια ενώ αρχικώς εμφανίστηκε ως ο ιδιοκτήτης του «Documento».
Στο ενδιάμεσο ο Καλογρίτσας απέκτησε σχέσεις με το ΠΑΣΟΚ: το 1999 συναντάται επιχειρηματικά με τον Τάκη Θεοδωρικάκο και μαζί δημιουργούν την εταιρεία δημοσκοπήσεων GPO. Σήμερα ο Θεοδωρικάκος είναι υπουργός Εσωτερικών της Νέας Δημοκρατίας!
Πρώτος διευθυντής της «Πρώτης» ανέλαβε ο Λυκούργος Κομίνης, ο οποίος σύντομα παραιτήθηκε και διευθυντής ορίστηκε (με την συναίνεση των εργαζομένων) ο μέχρι τότε διευθυντής σύνταξης, Νίκος Τσαγκρής. Στο δυναμικό της ανήκαν πολλοί μετέπειτα γνωστοί δημοσιογράφοι, όπως οι Παύλος Τσίμας, Σταύρος Λυγερός, Νίκος Ευαγγελάτος, Τάσος Τέλλογλου, ο αθλητικογράφος Αλέξης Σπυρόπουλος, οι σκιτσογράφοι Γιάννης Ιωάννου και Στάθης Σταυρόπουλος και άλλοι. Κύριος αρθρογράφος της δε, ήταν και ο Μιχάλης Ζούβελος, απόστρατος αξιωματικός της Στρατιωτικής Δικαιοσύνης, ο οποίος είχε διατελέσει επίτροπος (στρατιωτικός εισαγγελέας) στο Στρατοδικείο που καταδίκασε τους βασανιστές της χούντας.
Στην «Πρώτη» έκανε κάνει μάλιστα τα πρώτα βήματά του ο Σταύρος Θεοδωράκης με μια σελίδα για το ραδιόφωνο και την τηλεόραση, υπογράφοντας ως… «Αεριτζής»!
Σε γενικές γραμμές, η εφημερίδα προσπάθησε να εμφανιστεί ως φορέας της «εκσυγχρονιστικής» Αριστεράς, υιοθετώντας μια στρατηγική προσέγγισης με «πεφωτισμένες» αστικές δυνάμεις (ακόμα και της Δεξιάς) καθώς και με τα νέα κοινωνικά κινήματα (όπως οι Οικολόγοι). Συνδετικός κρίκος κόμματος και εφημερίδας ήταν ο Ανδρουλάκης, που ήταν παράλληλα και λογογράφος του Χαρίλαου Φλωράκη και θεωρούνταν τότε ως ο «μεταρρυθμιστής» και ο «Γκορμπατσωφικός» του ΚΚΕ.
Παράλληλα όμως η «Πρώτη» παρέμεινε… πιστή στη Σοβιετική Ένωση στα θέματα διεθνούς πολιτικής, και χαρακτηριστικό ήταν το πρωτοσέλιδό της μετά την καταστροφή του Τσερνόμπιλ, όπου ανέφερε ότι οι βλαβερές συνέπειες από την ραδιενέργεια δεν ξεπερνούσαν σε κίνδυνο την κατανάλωση… ενός τσιγάρου.
Το φθινόπωρο του 1987 η «Πρώτη» ξεκίνησε τις καταγγελίες για τον πανίσχυρο διοικητή του ΟΤΕ Θεοφάνη Τόμπρα, τον οποίο κατηγορούσε για μαζικές τηλεφωνικές υποκλοπές καθώς και για τις προνομιακές σχέσεις του με τον επιχειρηματία Σωκράτη Κόκκαλη. Επίσης επιτέθηκε στην «κατάμαυρη νεοφασιστική κλίκα Κουτσόγιωργα – “Αυριανής”», αλλά από την άλλη μιλούσε θετικά για στελέχη του ΠΑΣΟΚ όπως ο Γιώργος Γεννηματάς και ο Κώστας Λαλιώτης.
Σταδιακώς πολλαπλασιάζονταν οι επιθέσεις της εφημερίδας ενάντια στο ΠΑΣΟΚ και προσωπικά στον Ανδρέα Παπανδρέου, θέτοντας τέλος στη γραμμή της «αντιδεξιάς ενότητας» ΠΑΣΟΚ-ΚΚΕ της περιόδου 1977-1985, περίοδος κατά την οποία ο Καλογρίτσας είχε γνωρίσει και τον Ανδρέα Παπανδρέου.
Η «Πρώτη» εντέλει στήριξε τόσο τη συγκυβέρνηση Αριστεράς – Δεξιάς υπό τον Τζαννή Τζαννετάκη (Ιούλιος – Νοέμβριος 1989), όσο και την οικουμενική κυβέρνηση Αριστεράς – ΠΑΣΟΚ – Δεξιάς υπό τον Ξενοφώντα Ζολώτα (Νοέμβριος 1989 – Απρίλιος 1990).
Η «Πρώτη» ξεκίνησε με μεγάλες κυκλοφορίες, γύρω στις 90.000 ημερησίως (!) ωστόσο, μετά το Τσερνόμπιλ, στις 26 Απριλίου 1986, αναπαρήγαγε αμάσητη τη σοβιετική προπαγάνδα, η κυκλοφορία έπεσε γύρω στα 30.000 φύλλα.
Και σαν σήμερα, το 1990, η εφημερίδα έκλεισε με απόφαση της ηγεσίας του ΚΚΕ, η οποία πλέον ήθελε να απεμπλακεί από το εγχείρημα του ενιαίου Συνασπισμού και έχοντας πέσει κάτω από 20.000 φύλλα κυκλοφορίας.
Η είδηση ότι η «Πρώτη» κλείνει διέρρευσε τη Δευτέρα 16/9/1990 το βράδυ. Το πρωί της Τρίτης, οι συντάκτες πληροφορήθηκαν ανεπισήμως ότι «τέλος το μαγαζί» και να γράψουν τα αποχαιρετιστήρια κομμάτια τους. Η ανακοίνωση των εργαζομένων ήταν σαφής: «Φρονούμε πως το κλείσιμο της “Πρώτης” είναι πολιτική πράξη» και 135 δημοσιογράφοι, φωτορεπόρτερ, διορθωτές, ιλατζήδες κλπ έμειναν άνεργοι…
