Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αναμένεται να σταματήσει την πιο επιθετική σειρά αυξήσεων επιτοκίων στην ιστορία της, μετά τη συνάντηση των αξιωματούχων της στην Αθήνα. Ωστόσο, ενώ ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη τρέχει στο υπερδιπλάσιο του στόχου και η σύγκρουση Ισραήλ–Χαμάς ανεβάζει τις τιμές ενέργειας, η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ αναμένεται να καταστήσει σαφές ότι τα επιτόκια πιθανώς θα παραμείνουν στο τρέχον επίπεδό τους – ή και πιο πάνω – για αρκετό καιρό.
Οι περισσότεροι επενδυτές, εξετάζοντας τη σχεδόν στάσιμη οικονομία της ευρωζώνης φέτος και την πτωτική τροχιά του πληθωρισμού, θεωρούν ισχνές τις πιθανότητες περαιτέρω αύξησης των επιτοκίων.
«Θα κρατήσουν ανοιχτή την επιλογή για πρόσθετες αυξήσεις επιτοκίων, αλλά ο πήχης είναι αρκετά ψηλά για να συμβεί αυτό», δήλωσε ο Konstantin Veit, διαχειριστής χαρτοφυλακίου στον αμερικανικό επενδυτικό όμιλο Pimco. Ωστόσο, κερδίζει έδαφος η ιδέα να παραμείνουν υψηλότερα τα επιτόκια της ευρωζώνης για περισσότερο απ’ ό,τι αναμενόταν νωρίτερα φέτος, παρά τις ενδείξεις ότι η οικονομία της περιοχής αναπτύσσεται μετά δυσκολίας.
«Μόλις πριν από έναν μήνα, η αγορά τιμολογούσε για την ΕΚΤ τρεις πλήρεις μειώσεις επιτοκίων το επόμενο έτος, αλλά τώρα τιμολογούνται λίγο παραπάνω από δύο», δήλωσε ο Veit. «Υπάρχουν ακόμη πολλοί κίνδυνοι για τον πληθωρισμό και είναι πολύ νωρίς για να πούμε με ακρίβεια πόσο σύντομα θα ξεκινήσουν οι μειώσεις επιτοκίων».
Ως απάντηση στην αύξηση του κόστους ζωής των Ευρωπαίων με διψήφιο ποσοστό, τη μεγαλύτερη εδώ και μια γενιά, η ΕΚΤ αύξησε το κόστος δανεισμού σε 10 διαδοχικές συνεδριάσεις. Αυτό ανέβασε το βασικό επιτόκιο καταθέσεων από το ιστορικό χαμηλό του -0,5% στο υψηλό ρεκόρ του 4%.
Ωστόσο, οι αξιωματούχοι παραμένουν επιφυλακτικοί σχετικά με το πόσος καιρός θα χρειαστεί για να ολοκληρώσουν το «τελευταίο χιλιόμετρο» του ταξιδιού τους ώστε να επιστρέψει ο πληθωρισμός στον στόχο 2%.
Η Λαγκάρντ είπε αυτό τον μήνα ότι οι πιέσεις στις τιμές παραμένουν «ανεπιθύμητα υψηλές», παρότι έπεσαν στο 4,3% τον περασμένο μήνα, χαμηλό σχεδόν δύο ετών. Ο ρυθμός αναμένεται να μειωθεί ακόμη περισσότερο τον Οκτώβριο, αν και τα στοιχεία θα δημοσιευτούν λίγες μέρες μετά τη σημερινή συνάντηση.
Περισσότερες ενδείξεις ότι η οικονομία δραστηριότητα αποδυναμώνεται και ο πληθωρισμός υποχωρεί ήρθαν την Τρίτη, όταν η τελευταία έρευνα PMI έδειξε περαιτέρω πτώση της επιχειρηματικής παραγωγής στην ευρωζώνη, επιτάχυνση της περικοπής θέσεων εργασίας και πτώση των πιέσεων στις τιμές που επηρεάζουν τις εταιρείες. Η τραπεζική έρευνα της ΕΚΤ έδειξε επίσης συνεχιζόμενη συρρίκνωση της προσφοράς πιστώσεων προς νοικοκυριά και επιχειρήσεις από τις τράπεζες της ευρωζώνης.
Ωστόσο, η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς έχει εγείρει φόβους για ευρύτερες εντάσεις στη Μέση Ανατολή δίνοντας ώθηση στις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου τις τελευταίες εβδομάδες, κάτι που, σύμφωνα με ανησυχίες οικονομολόγων, θα μπορούσε να διατηρήσει τον πληθωρισμό πεισματικά υψηλό.
«Οι επιθέσεις στο Ισραήλ και οι πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά πετρελαίου σχηματίζουν έναν νέο ανοδικό κίνδυνο για τον πληθωρισμό», δήλωσε ο Ντιρκ Σουμάχερ, πρώην οικονομολόγος της ΕΚΤ που σήμερα βρίσκεται στη γαλλική τράπεζα Natixis. «Ταυτόχρονα, έχουν επίσης αυξηθεί οι καθοδικοί κίνδυνοι για την ανάπτυξη, περιπλέκοντας περαιτέρω την εικόνα για την ΕΚΤ».
Ο διοικητής της ελληνικής κεντρικής τράπεζας Γιάννης Στουρνάρας, ο οποίος είναι ένα από τα 26 μέλη του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ, είπε πρόσφατα στους Financial Times ότι θα πρέπει να αποφευχθεί μια «αντανακλαστική αντίδραση» στο άλμα των τιμών ενέργειας που προκλήθηκε από τη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή.
Ο επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ Φίλιπ Λέιν υποβάθμισε επίσης τους φόβους, λέγοντας ότι το υψηλότερο κόστος δανεισμού θα πρέπει να εμποδίσει τις υψηλότερες τιμές από το να προκαλέσουν ευρύτερη άνοδο των τιμών καταναλωτή. «Όταν τα επιτόκια είναι περιοριστικά, τότε η ικανότητα των επιχειρήσεων να μετακυλίσουν αυτές τις αυξήσεις των τιμών ενέργειας σε τιμές καταναλωτή είναι μικρότερη», δήλωσε ο Λέιν στην ολλανδική εφημερίδα Het Financieele Dagblad.
Ωστόσο, ο Λέιν εξέφρασε επίσης ανησυχία για την αύξηση των εισοδημάτων, τα οποία σημείωσαν ετήσια άνοδο 4,5% το δεύτερο τρίμηνο. «Πρέπει να δούμε την αύξηση μισθών να επιβραδύνεται», είπε. «Εάν οι κρίσεις του πληθωρισμού είναι αρκετά μεγάλες ή επίμονες, η ΕΚΤ θα πρέπει να είναι ανοιχτή στο να κάνει περισσότερα».
Οι ρυθμιστές των επιτοκίων αναμένεται επίσης να συζητήσουν το ενδεχόμενο αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής μέσω του ισολογισμού τους. Είναι προς συζήτηση αν θα σταματήσει νωρίτερα από το αναμενόμενο η επανεπένδυση των εσόδων από το χαρτοφυλάκιο 1,7 τρισ. ευρώ που αγοράστηκε ως αντίδραση στην πανδημία.
Ωστόσο, το πρόσφατο sell-off στις αγορές ομολόγων, το οποίο οδήγησε το κόστος δανεισμού των κρατών στα υψηλότερα επίπεδά του εδώ και μια δεκαετία, έχει κάνει κάποιους να ανησυχούν για τη συρρίκνωση του ισολογισμού.
Υποστηρίζουν ότι η ΕΚΤ χρειάζεται ευελιξία για να κατευθύνει τα έσοδα από ομόλογα που λήγουν περισσότερο προς το χρέος οποιασδήποτε χώρας πλήττεται από έντονη απόκλιση ή κατακερματισμό στο κόστος χρηματοδότησης σε σύγκριση με άλλες.
Το κόστος δανεισμού της Ιταλίας έχει ήδη αυξηθεί περισσότερο από αυτό της Γερμανίας λόγω ανησυχιών για το αυξανόμενο δημοσιονομικό έλλειμμα της Ρώμης, ανεβάζοντας την προσεκτικά παρακολουθούμενη διαφορά μεταξύ αποδόσεων των 10ετών ομολόγων των δύο χωρών πάνω από το 2% για πρώτη φορά εδώ και μήνες.
«Δεδομένης της αύξησης των μακροπρόθεσμων αποδόσεων – με 10ετείς ιταλικές αποδόσεις γύρω στο 5% και πρόσθετους δημοσιονομικούς κινδύνους – αναμένουμε από την ΕΚΤ να κινηθεί προσεκτικά», δήλωσε ο Sven Jari Stehn, οικονομολόγος της Goldman Sachs.
Ορισμένα μέλη του συμβουλίου της ΕΚΤ πιέζουν επίσης για την περικοπή των τόκων που πληρώνονται στις εμπορικές τράπεζες. Οι ρυθμιστές επιτοκίων θα το έκαναν αυξάνοντας το ελάχιστο ποσό των αποθεματικών που χρειάζεται να σταθμεύει στην κεντρική τράπεζα ο κλάδος, από τα οποία δεν κερδίζουν τίποτα οι τράπεζες.
Η ιδέα είναι αμφιλεγόμενη, καθώς φαίνεται ότι έχει σχεδιαστεί κυρίως προκειμένου να μειώσει τις βαριές απώλειες που σημειώνουν ορισμένες εθνικές κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης αντί να συμβάλουν στην καταπολέμηση του πληθωρισμού.
«Εάν οι ανησυχίες για ζημίες της κεντρικής τράπεζας παρεισφρήσουν στην πολιτική και η ΕΚΤ φανεί πως έχει άλλους στόχους πέρα από τη σταθερότητα των τιμών, τότε θα μπορούσε να επηρεαστεί αρνητικά η αξιοπιστία της κεντρικής τράπεζας», δήλωσε ο Veit της Pimco.
Η συζήτηση είναι απίθανο να διευθετηθεί έως ότου η ΕΚΤ ολοκληρώσει μια ευρύτερη αναθεώρηση του πλαισίου λειτουργίας της. Αυτή η αναθεώρηση, που θα αξιολογήσει το βέλτιστο μέγεθος του ισολογισμού, πρόκειται να ολοκληρωθεί την ερχόμενη άνοιξη.
