Του Edward Yardeni
Αποφοίτησα από το διδακτορικό πρόγραμμα του Γέιλ στα οικονομικά έξι χρόνια μετά την αποφοίτηση της Τζάνετ Γέλεν από το ίδιο πρόγραμμα το 1971. Είχαμε και οι δύο καθηγητή τον νομπελίστα Τζέιμς Τόμπιν. Παρόλα αυτά, εκείνη είναι φιλελεύθερη και εγώ συντηρητικός όσον αφορά την άσκηση της οικονομικής πολιτικής. Επινόησα τη φράση «τιμωροί των ομολόγων» πριν από τέσσερις δεκαετίες. Τώρα, ως η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, η Γέλεν θα έπρεπε να είναι ιδιαίτερα ανήσυχη ότι οι τιμωροί θα ματαιώσουν τα σχέδια του αφεντικού της, του Αμερικανού πρόεδρου Τζο Μπάιντεν, τα οποία ενστερνίστηκε και προώθησε ολόψυχα.
Έγραψα για πρώτη φορά για τους τιμωρούς των ομολόγων στις 27 Ιουλίου του 1983 ως εξής: «Οπότε, αν δεν ρυθμίσουν την αγορά οι δημοσιονομικές και νομισματικές αρχές, θα το κάνουν οι επενδυτές ομολόγων. Την οικονομία θα την κατευθύνουν οι τιμωροί στις πιστωτικές αγορές».
Επί του παρόντος, η νομισματική πολιτική βρίσκεται στην σωστή τροχιά, με τη Fed να επικεντρώνεται στη μάχη κατά του πληθωρισμού, ο οποίος εκτινάχτηκε το 2021 και το 2022 αφότου το υπουργείο Οικονομικών της Γέλεν προσέφερε στις αρχές του 2021 έναν τρίτο γύρο επιταγών σε εκατομμύρια Αμερικανούς για την ανακούφιση από την πανδημία. Τούτο τροφοδότησε ένα καταναλωτικό όργιο το οποίο ήταν ήδη σε εξέλιξη μετά τους δύο πρώτους γύρους επιταγών υπό την κυβέρνηση Τραμπ κατά το 2020. Το καταναλωτικό όργιο προκάλεσε εκτίναξη των τιμών.
H Fed άλλαξε πορεία στις αρχές του 2022 και προχώρησε σε επιθετική σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής για να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό. Την ίδια χρονιά, η κυβέρνηση Μπάιντεν κατόρθωσε να περάσει προγράμματα αύξησης των δαπανών τα οποία επιδείνωσαν σημαντικά τις προβλέψεις για τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό για την επόμενη δεκαετία. Μολαταύτα, το δημοσιονομικό έλλειμμα συρρικνώθηκε πρόσκαιρα το 2022 και στις αρχές του 2023 επειδή τα φορολογικά έσοδα αυξήθηκαν λόγω των μεγαλύτερων εισπράξεων από φόρους επί των κεφαλαιουχικών κερδών όταν πολλοί επενδυτές πούλησαν τις μετοχές τους κατά την bear market της περασμένης χρονιάς.
Τη φετινή χρονιά, ο πληθωρισμός οδήγησε σε πιο απότομη άνοδο των δαπανών για κοινωνική πρόνοια, καθώς είναι συνδεδεμένες με τον πληθωρισμό. Μεγαλύτερη ανησυχία προκαλεί το ό,τι οι επακόλουθες αυξήσεις επιτοκίων της Fed εκτίναξαν τις δαπάνες της κυβέρνησης για πληρωμές τόκων. Εν τω μεταξύ, τα έσοδα από φόρους έχουν μειωθεί μετά την περιστασιακή περσινή άνοδο. Οπότε, το έλλειμμα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης διογκώθηκε στα 2 τρισ. δολάρια το δωδεκάμηνο ως τον περασμένο Αύγουστο.
Και τώρα αναμένεται να ξεκινήσει το όργιο δαπανών των Bidenomics. Περιττό να πούμε, ότι η υπουργός Οικονομικών και εγώ μπορούμε να αντιπαρατεθούμε για το αν ο Νόμος για τη Μείωση του Πληθωρισμού (Inflation Reduction Act) είναι ένας ευφημισμός. Αλλά είναι πέραν κάθε συζήτησης ότι η άνοδος του ελλείμματος θα απαιτήσει την έκδοση πολλών περισσότερων ομολόγων από το υπουργείο Οικονομικών.
Τις τελευταίες εβδομάδες, οι τιμωροί των ομολόγων δοκιμάζουν τις πολιτικές της Γέλεν με την αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων σε επίπεδα που απειλούν να προκαλέσουν κρίσης χρέους. Στο σενάριο αυτό, οι υψηλότερες αποδόσεις εκτοπίζουν τον ιδιωτικό τομέα και πυροδοτούν πιστωτικό κραχ και ύφεση. Από τη στιγμή που η βασική αιτία του προβλήματος είναι η σπάταλη δημοσιονομική πολιτική, η κυβέρνηση θα πρέπει να μειώσει τις δαπάνες και να αυξήσει τους φόρους για να κατευνάσει τους τιμωρούς των ομολόγων, κίνηση που θα εντείνει την κρίση.
Στην αρχή, το 2022 και το 2023, οι τιμωροί των ομολόγων ακολουθούσαν τη Fed. Αναγνωρίζοντας ότι είχαν μείνει πίσω στη μάχη κατά του πληθωρισμού, οι αξιωματούχοι της Fed προσπάθησαν να πάρουν προβάδισμα αυξάνοντας επιθετικά τα επιτόκια κατά 5,25 ποσοστιαίες μονάδες από τον Μάρτιο του περασμένου έτους. Οι αποδόσεις των ομολόγων ακολουθούσαν την αύξηση των επιτοκίων της Fed μέχρι το καλοκαίρι του 2022, όταν η καμπύλη των αποδόσεων αντιστράφηκε καθώς η απόδοση του 10ετούς αυξανόταν με μικρότερο ρυθμό σε σχέση με τα επιτόκια της Fed.
Στο παρελθόν, μια αντεστραμμένη καμπύλη των αποδόσεων αποτελούσε ένδειξη ότι οι επενδυτές ομολόγων προέβλεπαν ότι αν η Fed συνέχιζε να αυξάνει τα βραχυπρόθεσμα ομόλογα, κάτι θα «έσπαγε» στο χρηματοοικονομικό σύστημα, προκαλώντας εκτεταμένο πιστωτικό κραχ και ύφεση. Ένα τέτοιο σενάριο άρχισε να εκτυλίσσεται τον Μάρτιο αυτού του έτους όταν ξέσπασε μια τραπεζική κρίση, αλλά η κατάσταση τέθηκε γρήγορα υπό έλεγχο από τη Fed, η οποία πρόσφερε έναν έκτακτο μηχανισμό ρευστότητας για τις τράπεζες.
H απόδοση του 10ετούς ομολόγου διολίσθησε στο 3,3% κατά τη διάρκεια της κρίσης. Αυξήθηκε στο 4% περίπου κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, καθώς άρχισαν να υποχωρούν οι φόβοι για χρηματοοικονομική κρίση και ύφεση, οδηγώντας τη Fed σε νέες αυξήσεις επιτοκίων. Aλλά η αντιστροφή της καμπύλης των αποδόσεων άρχισε να μετριάζεται τον Ιούνιο, με την απόδοση του 10ετούς να αυξάνεται με πιο γρήγορο ρυθμό από τα επιτόκια της Fed καθώς οι τιμωροί των ομολόγων άρχισαν να ανησυχούν ολοένα και περισσότερο για τη σπάταλη δημοσιονομική πολιτική.
H απόδοση του 10ετούς έχει σημειώσει κατακόρυφη άνοδο τις τελευταίες εβδομάδες, σκαρφαλώνοντας στο 4,8% την Τρίτη. Αν συνεχίσει πάνω από το 5% ή υψηλότερα, η Γέλεν πρέπει να συναντηθεί με τον Μπάιντεν για να του εξηγήσει ότι οι τιμωροί των ομολόγων θα προκαλέσουν κρίση η οποία θα εκτροχιάσει τις πιθανότητές του να επανεκλεγεί πρόεδρος.
Οι τιμωροί των ομολόγων έφτασαν στο απόγειό τους τα χρόνια της προεδρίας του Μπιλ Κλίντον, από το 1993 ως το 2001. Ο κατευνασμός τους βρισκόταν στο επίκεντρο της πολιτικής της κυβέρνησης.
Τώρα έχουν επιστρέψει.
