Του Παναγιώτη Α. Τζανετή
Οκ. Ευάγγελος Βενιζέλος, 63 ετών, ενεπλάκη στην κεντρική πολιτική σκηνή λίγο μετά την εκλογή του Κώστα Μητσοτάκη και αποσύρθηκε από αυτήν λίγο πριν την έλευση στο Μαξίμου του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη. Σημεία των καιρών κι ίσως γι’ αυτό μας πληροφόρησε στη πρόσφατη συνέντευξη του, ότι του «έχω αφήσει γραπτές οδηγίες…. Και ο κ. Μητσοτάκης μου είπε ότι τις διαβάζει».
Τριάντα χρόνια στο προσκήνιο ο καθηγητής δεν πέρασε από κανέναν απαρατήρητος. Τον θυμούνται, τόνισε, μόνον όταν υπάρχει καταστροφή ή έστω η απειλή της και για όσο αυτή διαρκεί. Με μια έννοια, λοιπόν, την παροδική δημοφιλία του την απεύχεται ακόμη και ο ίδιος.
Προ ολίγων ημερών, κάλεσε λοιπόν ένα φιλικό του κανάλι κι έδωσε συνέντευξη για την θρυλούμενη συστράτευση του στον ανασχηματισμό, ως υπουργός Εξωτερικών. Διάλεξε προσεκτικά τα λόγια του, διάλεξε και το όλο σκηνικό, γιατί ήθελε να είναι όλα όσα θα πει ξεκάθαρα. Και τι είπε; Ε, όχι και βοηθός του Κυριάκου … Το είπε ευγενικά και περιφραστικά αλλά το είπε!
Από τον άνθρωπο που συμβόλισε το αντισύριζα μέτωπο κάτι τέτοιο ακούγεται ως είδηση πιο σημαντική από τον όλον ανασχηματισμό! Συχνά δεν μετράει μόνο το τι ειπώθηκε αλλά και το ποιος το είπε. Εκ δεξιών, άκουσε όσα τα εξ αμάξης: ρεκόρ αλαζονείας και κρίση μεγαλείου από έναν υπερφίαλο που κατάντησε στα ύστερα απλώς κωμικό ψώνιο και διάφορα άλλα που δεν γράφονται.
Πως ακριβώς όμως τεκμηρίωσε ο ίδιος την στάση του; «Δεν είμαι, για να είμαι υπουργός μιας κυβέρνησης όπου ο Πρωθυπουργός είναι μάλιστα και συγκεντρωτικός, και δικαιούται να είναι, και ρυθμίζει τα πάντα επί των λεπτομερειών, δεν είναι αυτός ο ρόλος μου». Ήταν σωστό που επικράτησε αυτομάτως η ερμηνεία περί οίησης μέσα στην πολιτική του έρημο, μέχρις σημείου παραλογισμού; Οι ψυχολογικές ερμηνείες της πολιτικής σπανίως είναι αθώες.
Πολλοί θυμήθηκαν την αθρόα στρατολόγηση, προ έτους, μιας σειράς στελεχών της προσωπικής του επιρροής, σε επίπεδο υφυπουργών ή γενικών γραμματέων. Άλλοι θυμήθηκαν ότι αλληλομισούμενοι παράγοντες της ΝΔ ομοφωνούσαν μέχρι τέλους στο πρόσωπο του για την Προεδρία. Μήπως η πικρία του οδήγησε στην εμφατική άρνηση να αναλάβει την διαχείριση των εθνικών κινδύνων της περιόδου;
Οι πλέον φιλίστορες σκέφτηκαν ότι ίσως και να μην επιθυμεί σήμερα την εμπλοκή του στα εθνικά. Κάτι δηλαδή σαν την εκκωφαντική άρνηση του Ιωάννη Μεταξά να αναλάβει την ηγεσία της Μικρασιατικής Εκστρατείας, όταν έχασε ο άλλος Βενιζέλος τις εκλογές του 1920. Ο Μεταξάς να δείτε τι άκουσε τότε, όμως οι πλείστοι όσων επέμεναν να αναλάβει, εκτελέστηκαν….
Δεν υπήρξα ποτέ φίλος του κ. Βενιζέλου, στα εσωκομματικά, ούτε καν τον «πρόλαβα» ως αρχηγό. Θα διακινδυνεύσω ωστόσο μια άλλη ερμηνεία κι ας φανώ αθεράπευτα αισιόδοξος. Ο κ καθηγητής βρίσκεται μεν τέσσερα χρόνια πριν την σύνταξη αλλά για την ελληνική πολιτική παραμένει νέος. Είναι πολύπειρος, γνωστός παντού και καταρτισμένος. Έμαθε άραγε πια και να περιμένει; Ή ακόμη καλύτερα, μπορεί πράγματι να ζήσει και χωρίς την κεντρική πολιτική σκηνή;
Αν ναι, τότε επιδιώκει έναν ρόλο αντίστοιχο του θρυλικού Ρωμαίου πολιτικού και στρατιωτικού Κιγκινάτου, ο οποίος μετά την πρώτη του θητεία στο αξίωμα του Υπάτου αποσύρθηκε στο μικρό του χωράφι, πέρα από τον Τίβερη, για να επιστρέψει χωρίς δεύτερη σκέψη μόνο κατόπιν πρόσκλησης της Συγκλήτου, όταν οι εχθροί της ρωμαϊκής πολιτείας ήταν ante portas. Ο Κιγκινάτος χρειάστηκε μόνο 16 ημέρες για να απωθήσει τους εισβολείς και στην συνέχεια έβαλε πρόωρο τέλος στην εξάμηνη δικτατορική του θητεία, επιστρέφοντας εκ νέου στο αγρόκτημα του.
Υπάρχουν, ομολογουμένως κάποιες διαφορές. Τον Κιγκινάτο δεν τον εξόρισε η κα Φώφη Γεννηματά αλλά απομακρύνθηκε οικειοθελώς. Τον ανακάλεσαν δε από την εθελούσια εξορία του οι συγκλητικοί εν σώματι. Δύσκολα μπορεί κανείς να φανταστεί αντίστοιχη συναίνεση στο πρόσωπο του κ. Βενιζέλου. Τέλος μια τέτοια στάση, αποτελεί στα καθ’ ημάς κάτι τόσο ασυνήθιστο που ευκολότερα εγείρει υποψίες παρά τιμάται. Κιγκινάτος εξ Αμπελοκήπων, σου λέει ο άλλος;
Η αρετή που συμβόλισε αιωνίως ο Ρωμαίος αριστοκράτης, της μη προσκόλλησης στην εξουσία, αλλού τιμάται και δεν εννοώ την Ρώμη. Για παράδειγμα, η πόλη Cincinnati του Ohio δεν είναι παρά πληθυντικός του Cincinnatus ενώ συχνά αναφερόταν σε αυτόν κι ο ιδρυτής των ΗΠΑ, George Washington. Και εκείνος μετά από δύο προεδρικές θητείες επέστρεψε στο κτήμα του, στο Mount Vernon, αρνούμενος προτάσεις περί μονιμοποίησης. Άνοιξε έτσι τον δρόμο για μια ομαλή μετάβαση εξουσίας στον τότε πολιτικό του αντίπαλο, Thomas Jefferson. Είχε φροντίσει κι εκείνος βέβαια να αφήσει «γραπτές οδηγίες» για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ με το ιστορικό Farewell Address του. Τέτοιο ήταν το αποτύπωμα της χειρονομίας αυτής, που το αποχαιρετιστήριο διάγγελμα του Washington αναγιγνώσκεται στην αμερικανική Γερουσία ανελλιπώς από το 1893.
Αν ισχύει η τελευταία ερμηνεία, τότε φαίνεται πως ο ίδιος έχει ψηλά την εικόνα του εαυτού του. Κι αυτό δεν είναι προς ψόγον. Είναι μάλιστα κάτι πολύ ευρύτερο της απλής αυτοπεποίθησης ακριβώς γιατί γνωρίζει ότι το πιθανότερο είναι πως μάλλον πάλι «…θα προσπεράσει». Μήπως όμως ο Κ. Καραμανλής μπορούσε να φανταστεί το 1963 όταν αποσυρόταν, τι θα συνέβαινε 11 χρόνια αργότερα;
Δεν ξέρω αν στην ελληνική πολιτική ζωή έχει ακόμη θέση ο Κ. Καβάφης και οι προτροπές του «όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις». Πάντως με τον δικό του τρόπο, απαντώντας ε όχι και βοηθός του Κούλη, την «είπε» σε άλλους πρωτοκλασάτους πιο πρόθυμους για την βουή του κόσμου, αρκεί να ξαναβρεθούν στο προσκήνιο. Αυτά τα remake στην απέναντι παράταξη είναι κολπάκια κλάσης Θεοχάρη, Μενδώνη άντε μέχρι Πιερρακάκη. Φίλοι του μεν όλοι αυτοί, αλλά φιλτάτη η αλήθεια.
